Mỗi năm, hàng triệu người vượt biên giới để tìm kiếm các liệu pháp y tế không có sẵn hoặc quá đắt đỏ tại quê hương. Hình thức này được các chuyên gia gọi chung là du lịch y tế. Đối với một số bệnh nhân, đây là cách cuối cùng để xoa dịu nỗi đau đớn từ căn bệnh hiểm nghèo đeo bám dai dẳng. Còn những người khác, mục tiêu đơn giản là kéo dài tuổi thọ.
Tại Anh, vào năm 2019, người trên 65 tuổi chiếm 19% dân số, tăng 23% so với năm 2009. Các tiến bộ khoa học về lĩnh vực đảo ngược lão hóa khiến nhiều người ôm niềm hy vọng kéo dài tuổi thọ bằng những chuyến du lịch y tế. Nhiều cá nhân có nhu cầu "bỏ tiền để mua thêm vài năm sống sót", theo giáo sư Peter Ward, Đại học Washington, tác giả cuốn The Price of Immortality.
Một trong những dịch vụ được ưa chuộng nhất là liệu pháp tế bào gốc, sử dụng các tế bào hình thành cơ thể để trẻ hóa và khắc phục những thương tổn do bệnh tật hoặc lão hóa. lĩnh vực nghiên cứu có nhiều tiềm năng, nhưng tương đối ít phương pháp được phê duyệt trên thực tế. theo nghiên cứu được công bố năm 2020, các quốc gia dẫn đầu về ngành du lịch dịch vụ tế bào gốc là mỹ, trung quốc, ấn độ, thái lan và mexico.
Chi phí sử dụng liệu pháp tế bào gốc đa dạng dựa vào loại tế bào sử dụng và nơi thực hiện liệu pháp, dao động khoảng 5.000 đến 50.000 usd. tại mỹ, liệu pháp tế bào gốc có giá từ 8.000 usd đến 12.000 usd, theo quy định của cục quản lý thực phẩm và dược phẩm mỹ (fda). tại mexico, bệnh nhân có thể chi trả từ 5.000 usd đến 20.000 usd để cấy ghép hoặc điều trị tế bào gốc. các bệnh viện lớn tại hàn quốc cung cấp dịch vụ này với giá khoảng 6.000 đến 19.000 usd.
Liệu pháp tế bào gốc có thể chữa ung thư và nhiều loại bệnh khác, tuy nhiên, một số công ty trụ sở tại mỹ thổi phồng nó như "giải pháp thần kỳ để chống lão hóa". năm 2021, một phòng khám ở iowa bị phát hiện đã phóng đại dịch vụ của mình trong buổi giao lưu với khách hàng tiềm năng. tài liệu bán dịch vụ của phòng khám này ghi "chống lão hóa: truyền tế bào gốc giúp đảo ngược quá trình lão hóa tới ba năm! bạn có muốn trẻ lại ba tuổi không?".
Tế bào gốc trên xương của người. Ảnh: Science
Theo các chuyên gia, trên thực tế truyền tế bào gốc của người khác vào cơ thể để điều trị các bệnh mạn tính có thể tạo ra nhiều biến chứng nguy hiểm. bác sĩ john chi, giám đốc khoa phẫu thuật cột sống tại bệnh viện brigham và phụ nữ ở boston từng tiếp nhận một bệnh nhân chịu hậu quả từ liệu pháp này.
"Bệnh nhân nhập viện với cột sống chứa đầy mô máu, khi tôi gắp từng mảnh, nó bắt đầu xuất huyết và trộn lẫn với mọi thứ xung quanh. Tôi chưa từng thấy điều tương tự", tiến sĩ John Chi kể lại.
Dị vật trong cột sống người bệnh này được tạo thành từ các tế bào gốc bất thường, đang phát triển mạnh mẽ. lượng tế bào gốc được lấy từ một người khác. trước đó, bệnh nhân đã điều trị tại các phòng khám khắp mexico, trung quốc và argentina, phải trả hàng chục nghìn usd mỗi lần tiêm. tổng chi phí du lịch là gần 300.000 usd.
Liệu pháp tế bào gốc không phải phương pháp chống lão hóa duy nhất thu hút nhiều người di chuyển hàng trăm kilomet. lĩnh vực di truyền (liệu pháp gene) còn non trẻ cũng được lựa chọn. các nghiên cứu đầy hứa hẹn chưa cho kết quả, chưa được phê duyệt, nhưng nhiều người sẵn sàng bỏ tiền cho dịch vụ được quảng cáo trên mạng.
"Tôi được biết một người Mỹ lên kế hoạch đến Pháp để trải nghiệm liệu pháp lọc huyết tương, tin rằng điều này làm trẻ hóa máu, loại các tế bào bệnh tật và cho anh cơ hội sống đến 500 tuổi", giáo sư Peter Ward cho biết.
Tiến sĩ jaime imitola, chuyên gia thần kinh học, nhà nghiên cứu tế bào gốc tại trung tâm y tế wexner, đại học bang ohio, khuyến cáo cộng đồng không nên thực hiện các chuyến du lịch y tế kiểu này. tuy nhiên, ông cho rằng những lời cảnh báo của giới chuyên môn thường không ảnh hưởng nhiều đến quyết định của những người có nhu cầu.
Theo giáo sư Ward, khi du lịch y tế, bệnh nhân không được hưởng tiêu chuẩn chăm sóc họ vốn quen thuộc tại quê nhà, khó xác định bác sĩ và phòng khám có hợp pháp hay không. Nếu bay về nước quá sớm, một số người gặp phải tác dụng phụ mà không được điều trị kịp thời và có thể để lại hậu quả nghiêm trọng về mặt sức khỏe.
"Trong trường hợp khả quan nhất, họ về nhà và mất chút tiền. Trong trường hợp tệ nhất, họ tự rút ngắn tuổi thọ của mình, một cách trớ trêu", giáo sư Ward nhận định.