Lá lồm hay còn có một tên gọi khác là lá giang mọc hoang dại rất nhiều ở những khu vực núi rừng vùng cao. Lá lồm thuộc họ dây leo với mủ trắng rất đặc trưng nên có thể dễ dàng nhận diện nếu quen thuộc với địa hình và thiên nhiên Tây Bắc.
Lá lồm có vị chua dịu và thanh nhẹ rất thú vị, cũng chính bởi lí do này mà khi kết hợp với một số thực phẩm khác, lá lồm lại tạo nên cảm giác vô cùng đặc biệt. Thông thường, lá lồm rất hay được người dân Tây Bắc sử dụng để nấu canh hoặc xào với thịt các loại, trong đó đặc biệt nhất vẫn là thịt trâu.
với món thịt trâu nấu lá lồm, quan trọng là khâu chọn lá, phải chọn những chiếc lá bánh tẻ để có đủ độ chua và không bị đắng chát. có vậy thì khi nấu, món ăn mới có hương vị hấp dẫn đặc trưng.
Thịt trâu đem rửa sạch, lấy nước cốt gừng chà xát bề mặt miếng thịt để khử bớt mùi gây ngái đặc trưng của thịt trâu. Rửa sạch lại với nước rồi đem nướng qua lửa để miếng thịt thơm hơn. Để thịt không bị dai, lưu ý cắt thịt theo chiều ngang của thớ thịt thay vì cắt theo chiều dọc. Ướp thịt với một ít bột nêm, nước mắm, tỏi băm và hạt mắc khén. Thời gian ướp khoảng 25 – 30 phút cho thịt thật thấm gia vị.
Sau đó, hầm trong nồi đất cho chín kỹ rồi giã lá lồm, nêm một ít tấm gạo bỏ vào nồi hầm cùng với thịt trâu.
Khi tấm chín nở và hơi sánh thì cũng là lúc thịt trâu nhừ và ngấm gia vị và vị chua của lá lồm. Thịt trâu kết hợp với lá lồm cho hương vị hết sức độc đáo, vị thanh chua của lá lồm át đi mùi gây của thịt trâu, miếng thịt chín nhừ, quện mùi gia vị thơm lừng.
Thịt trâu nấu lá lồm đạt chuẩn chính là món ăn có hương thơm hấp dẫn, thịt trâu mềm tơi, dịu ngọt quyện với vị chua thanh của lá lồm. món ăn này khi thưởng thức cảm nhận rõ rệt vị đậm đà nhưng lại thanh mát vô cùng.
Du khách đến tây bắc nói chung và hoà bình nói riêng, hãy thử một lần thưởng thức đặc sản thịt trâu nấu lá lồm. ngoài ra, cũng đừng nên bỏ qua các loại rau rừng – những món ăn dân dã, quen thuộc trong bữa ăn trưa, ăn tối hàng ngày của người mường ở hòa bình. đó là những loại rau rừng dễ kiếm như rau beo, rau tầm bóp, rau má, rau the hởi, hoa chuối, hoa đu đủ đực trắng…
Những loại rau trên thường được bà con hái từ rừng mang về, rửa sạch rồi đem đồ khoảng 30 – 40 phút. Rau rừng đồ được ăn cùng một bát nước chấm lòng cá vàng thơm, béo ngậy.
Càng nhai, sẽ cảm nhận được vị đắng, chát, ngọt, bùi của rau hòa quyện cùng vị béo ngậy của nước chấm lòng cá sẽ tạo ra những hương vị đối lập rất đáng để một lần nếm thử.