Thuốc quý trong đậu và củ: Bổ tỳ mát phổi

Đậu đen: Đông y gọi là hắc đậu. Có vị ngọt, tính hòa hoãn, dùng tốt cho thận. Đối với người tiểu đường, nấu nhừ cho tí muối, ăn vừa bổ thận vừa mát phổi, điều hòa đường huyết rất tốt. Người bình thường nấu chè đậu đen ăn vừa bổ tỳ, vừa mát phổi. Đông y dùng đậu đen sao thơm đun nước uống để thanh nhiệt giải độc mùa hè, bổ thận trừ phong thấp, bổ huyết. Dùng đậu đen sao hơi cháy làm vị Thuốc dẫn các vị Thuốc khác vào thận, thay cho cam thảo vì cam thảo có vị ngọt có lợi cho tỳ vị nhưng làm tổn hại thận. Nếu để thanh nhiệt thì nấu đỗ đen với đường phèn ăn vào buổi trưa. Nếu trừ phong thấp, nấu đỗ đen với lá lốt ăn ngày 2 lần vào buổi sáng và tối trước bữa ăn 15 phút. Một số địa phương dùng đỗ đen thay thục địa trong bài lục vị và bát vị để bổ thận âm và thận dương.

Đậu đỏ lợi thủy, tiêu sưng, trị chứng nhiệt độc mùa hè.

Đậu đỏ: Đông y gọi xích tiểu đậu, hồng phạm đậu. Có vị ngọt, chua, tính bình, vào tâm và tiểu tràng. Có tác dụng hành huyết lợi thủy, tiêu sưng liễm mủ, trị chứng nhiệt độc mùa hè sinh tả lỵ, mụn nhọt. Nếu đại tiện ra máu: Dùng xích tiểu đậu 30g, rau sam khô 20g đun nước uống, nếu do nhiệt sinh mụn nhọt, rôm sảy dùng xích tiểu đậu 50g đun chín nhừ, lá non bồ công anh tươi, lá dâu tươi thái nhỏ 10g (bỏ sau) cho chút muối, chia 2 lần ăn trong ngày, ăn liên tục 5-7 ngày.

Khoai từ - củ từ: Đông y gọi là thổ noãn. Có vị ngọt hơi cay, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt giải độc tỳ vị, bồi bổ tân dịch, đối với người nằm ngủ hay khô miệng, khô họng dùng càng tốt, có tác dụng giải độc khi bị ngộ độc thức ăn. Sau khi thu hoạch rửa sạch, cạo bỏ vỏ phơi hoặc sấy khô sao vàng phối hợp với các vị Thuốc khác trị chứng ho do phế (phổi) nhiệt ho không có đờm. Nếu làm thức ăn luộc chín, ăn có tác dụng bổ tỳ vị, Nếu giải độc thức ăn ứ đọng trong dạ dày luộc chín, chà nhuyễn, trộn với mật ong ăn ngày 2 lần, mỗi lần 100g sau khi ăn sáng và ăn tối, củ từ còn là món tráng miệng vừa ngon vừa bổ. Trẻ em lười ăn, đại tiện phân sống, ngày ăn 2 lần mỗi lần 50g, ăn liên tục 10 ngày, nghỉ 10 ngày ăn tiếp đợt 2, mỗi tháng ăn 1-2 lần để đạt hiệu quả.

BS. Nguyễn Ngọc Lan