Hội nghị đã đánh giá kết quả thực hiện 6 tháng đầu năm 2020 và phương hướng nhiệm vụ 6 tháng cuối năm của công tác y tế dự phòng, tập trung vào hoạt động phòng, chống dịch COVID-19, bạch hầu, sốt xuất huyết Dengue của các tỉnh Tây Nguyên và tổ chức Hội thảo chuyên đề về phòng chống Bạch hầu tại Tây Nguyên nhằm hướng dẫn giám sát xử lý ổ dịch bạch hầu, kế hoạch triển khai chiến dịch tiêm vắc-xin bạch hầu tại khu vực Tây Nguyên, hướng dẫn cập nhật điều trị bệnh bạch hầu.
Trong 6 tháng đầu năm 2020, toàn khu vực Tây Nguyên không ghi nhận bệnh truyễn nhiễm nhóm A. Một số bệnh truyền nhiễm tại khu vực Tây Nguyên giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2019 như: lỵ trực trùng (giảm 68 lần từ 1.302 ca năm 2019 xuống 19 ca, lỵ a míp, thương hàn, tiêu chảy, thuỷ đậu, viêm gan khác, viêm não, viêm gan virut, quai bị, cúm, bệnh do virus Adeno, uốn ván, tay chân miệng, sốt xuất huyết Dengue, sởi, ho gà; một số bệnh truyền nhiễm tăng so với cùng kỳ năm 2019, như: uốn ván sơ sinh (3 ca so với 1 ca năm 2019), liệt mềm cấp (9 ca so với 2 ca năm 2019), dại (14 ca mắc và 14 ca Tu vong so với 5 ca mắc và 5 ca Tu vong năm 2019), bạch hầu (60 ca mắc, 03 ca Tu vong so với 23 ca mắc và 01 ca Tu vong năm 2019).
Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên tổ chức thực hiện hiệu quả công tác phòng, chống đại dịch COVID-19, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định, hướng dẫn của Bộ Y tế về biện pháp phòng lây nhiễm mầm bệnh tích cực như cách ly tại nơi làm việc, cách ly cộng đồng, giãn cách xã hội, cách ly tại nhà, đeo khẩu trang, rửa tay bằng dung dịch khử khuẩn, vệ sinh nhà cửa, nơi làm việc; tổ chức trực hàng ngày, giám sát các trường hợp nghi ngờ, cách ly tập trung và cách ly tại nhà tại 4 tỉnh Tây Nguyên; Văn phòng EOC khu vực Tây Nguyên tham gia giao ban trực tuyến hàng ngày về tình hình dịch bệnh COVID-19 với EOC trung ương (Cục Y tế dự phòng) và các văn phòng EOC khu vực khác; chỉ đạo, giám sát hỗ trợ triển khai các biện pháp giám sát, phòng chống dịch COVID-19 tại các cửa khẩu trong khu vực, tại bệnh viện và tại CDC tỉnh; tổ chức các lớp tập huấn về “Hướng dẫn giám sát, phòng chống bệnh COVID-19” cho Bệnh xá Công an tỉnh Đăk Lăk; tổ chức diễn tập phòng chống Covid-19 cho các đội đáp ứng nhanh của Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên.
Đến ngày 13/07/2020 đã xét nghiệm 8.231 mẫu, chưa ghi nhận trường hợp dương tính tại khu vực Tây Nguyên. Viện hỗ trợ chuyên môn, thẩm định phương pháp cho phòng thí nghiệm của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) 4 tỉnh Tây Nguyên (Đắk Nông, Kon Tum, Gia lai và Đắk Lắk) về kỹ thuật xét nghiệm SARS-CoV-2, đã có 3 phòng xét nghiệm thực hiện được xét nghiệm sàng lọc và 1 phòng xét nghiệm có thể khẳng định SARS-CoV-2.
Phòng chống bệnh Bạch hầu: từ ngày 6/6/2020 đến ngày 17/7/2020 ghi nhận 16 ổ dịch Bạch hầu tại 4 tỉnh Đắk Nông, Kon Tum, Gia lai và Đắk Lắk với 114 ca dương tính, trong đó 67 ca có biểu hiện lâm sàng và 37 ca người lành mang trùng; 03 ca Tu vong (Đắk Nông: 02; Gia Lai: 01). Viện Vệ sinh Dịch tễ Tây Nguyên phối hợp CDC tỉnh Đăk Nông, Kon Tum và Gia Lai điều tra, xử lý ổ dịch, nhận định các yếu tố nguy cơ để đưa ra các giải pháp phòng chống dịch hiệu quả lâu dài; tổ chức 01 lớp tập huấn về “Hướng dẫn giám sát, phòng chống và điều trị bệnh Bạch hầu” cho tuyến huyện tại tỉnh Đắk Nông và 1 lớp tập huấn “Hướng dẫn thiết lập và vận hành đội đáp ứng nhanh” cho cán bộ tuyến tỉnh 4 tỉnh Tây Nguyên về thực hành các bài tập đáp ứng với dịch Bạch hầu.
Phòng chống bệnh Dại: 6 tháng đầu năm 2020 ghi nhận 14 ca mắc và 14 ca Tu vong do Dại, cao hơn cùng kỳ năm 2019 (5 ca mắc, 5 ca Tu vong); trong đó: Đắk Lắk (5 ca), Đắk Nông (3 ca), Gia Lai (5 ca), Kon Tum (1 ca); đã thực hiện tiêm 5.645 lượt vắc-xin phòng Dại và 677 lượt huyết thanh kháng dại.
Tiêm chủng mở rộng (số liệu 5 tháng/2020): tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ dưới 1 tuổi (8 loại vắc xin) toàn khu vực là 35,2% - chưa đạt tiến độ (yêu cầu là đạt ≥39,6%), nhưng tăng so với cùng kỳ năm 2019 (26,7%). Tỷ lệ tiêm các loại vắc xin cho trẻ > 1 tuổi và phụ nữ có thai (MR, DPT, VNNB mũi 2, VNNB mũi 3, uốn ván cho phụ nữ có thai) chưa đạt tiến độ; nguyên nhân: do dịch COVID-19. Đang triển khai tiêm bù vắc xin bại liệt IPV cho trẻ sinh từ 1/3/2016 đến ngày 28/2/2018 và vắc xin Viêm não Nhật Bản cho vùng nguy cơ tại 6 huyện thuộc tỉnh Gia Lai.
Trong 6 tháng cuối năm 2020 triển khai đồng bộ công tác phòng, chống dịch, bệnh tại các tỉnh Tây Nguyên theo hướng: Phát hiện nhanh và xử lý kịp thời 100% các bệnh dịch mới phát sinh; chủ động triển khai phòng chống các dịch, bệnh nhóm A (cúm, dịch hạch, tả....) nếu xuất hiện; khống chế kịp thời bệnh sởi, bạch hầu, tay chân miệng, sốt xuất huyết.., không để dịch lớn xảy ra; Giám sát, kiểm tra và xử lý 100% đối tượng được kiểm dịch y tế biên giới, không để dịch bệnh nguy hiểm xâm nhập qua cửa khẩu (Zika, dịch hạch, Covid-19, cúm A/H7N9, H5N1...); Giảm 10% số mắc ch*t bệnh truyền nhiễm phổ biến so với trung bình giai đoạn 2011 - 2015; các bệnh truyền nhiễm thuộc chương trình tiêm chủng mở rộng đảm bảo đạt chỉ tiêu của chương trình;
Tăng cường công tác giám sát hỗ trợ địa phương triển khai các hoạt động giám sát, phát hiện sớm và xử lý ổ dịch: dại, sốt xuất huyết, tay chân miệng, viêm não Nhật bản, bạch hầu…; Tổ chức các lớp tập huấn nâng cao năng lực cho y tế tuyến tỉnh và huyện về đáp ứng và phòng chống dịch bệnh như “Chẩn đoán phát hiện sớm và phòng chống bệnh bạch hầu”.
Chương trình tiêm chủng mở rộng: Mục tiêu không có vi rút bại liệt hoang dại; 100% số huyện đạt tiêu chuẩn loại trừ UVSS; phấn đấu đạt tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ 8 loại vắc-xin cho trẻ < 1 tuổi: đạt > 95%; các loại vắc xin khác tiêm theo chỉ tiêu của chương trình TCMR; triển khai chiến dịch tiêm bổ sung vắc xin MR, uống bổ sung vắc xin bOPV, tiêm vắc xin Td vùng nguy cơ cao vào quí III-IV/2020.
Tại Hội thảo chuyên đề phòng chống bệnh Bạch hầu tại Tây Nguyên, chuyên gia của Bộ Y tế, Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên đã hướng dẫn các tỉnh về: hướng dẫn giám sát xử lý ổ dịch bạch hầu, kế hoạch triển khai chiến dịch tiêm vắc-xin bạch hầu tại khu vực Tây Nguyên, hướng dẫn cập nhật điều trị bệnh bạch hầu. Từ năm 2013 bệnh bạch hầu đã tái xuất tại khu vực tây nguyên và có xu hướng tăng dần, trải rộng theo các năm. Nhằm chặn đứng và không chế khả năng tái xuất hiện của bệnh bạch hầu một cách bền vững, Bộ Y tế quyết liệt chỉ đạo triển khai chiến dịch tiêm vắc xin phòng bệnh bạch hầu (Quyết định số 3054 /QĐ-BYT ngày 15/7/2020 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc phê duyệt kế hoạch tiêm vắc xin phòng chống dịch bạch hầu tại 04 tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum và Đắk Nông), với các nội dung chính như sau:
1. Đối với trẻ thuộc đối tượng của chương trình tiêm chủng mở rộng: (trẻ từ 2 đến 48 tháng tuổi và trẻ 7 tuổi: tiến hành rà soát và thực hiện ngay tại tất cả các huyện/thị từ tháng 7/2020.
- Trẻ từ 2 đến 12 tháng tuổi: rà soát triệt để các trường hợp sót, thiếu mũi để tiêm vắc xin DPT-VGB-Hib bổ sung nhằm đảm bảo đủ 3 mũi vắc xin có thành phần bạch hầu theo đúng quy định của chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) quốc gia.
- Trẻ từ 13 đến 18 tháng tuổi: tiêm ngay 01 mũi vắc xin DPT-VGB-Hib (không chờ đến 18 tháng tuổi). Trẻ sẽ không tiêm nhắc vắc xin DPT hoặc DPT-VGB-Hib lúc 18 tháng tuổi nếu trẻ đã tiêm đủ 04 mũi vắc xin có thành phần bạch hầu.
- Trẻ từ 19 đến 48 tháng tuổi: rà soát, tiêm bổ sung bằng vắc xin DPT cho trẻ chưa tiêm đủ 4 mũi vắc xin có thành phần bạch hầu như quy định.
- Nhóm trẻ 7 tuổi: tiêm 2 mũi vắc xin Td (cách nhau 1 tháng) ngay từ tháng 7-9/2020. Nhóm trẻ này sẽ không tiêm vắc xin Td theo kế hoạch tiêm vắc xin Td tại vùng nguy cơ cao ban hành tại Quyết định số 2155/QĐ-BYT ngày 25/5/2020 của Bộ Y tế.
2. Đối với các nhóm đối tượng tiêm vắc xin Td (từ 49 tháng tuổi trở lên)
2.1. Các xã/ phường có ca bệnh từ 2019 đến nay: triển khai tiêm ngay, tiêm quy mô toàn xã cho độ tuổi từ 49 tháng tuổi trở lên (không giới hạn độ tuổi). Bắt đầu từ tháng 7/2020. Lưu ý:
- Tại các xã này trẻ 8 tuổi: tiêm 01 mũi vắc xin Td (nếu năm 2019 đã tiêm 01 mũi vắc xin Td khi trẻ 7 tuổi).
- Người thuộc nhóm 7-25 tuổi tại các xã có ca bệnh năm 2019 và 7-35 tuổi thuộc xã Đăk R Nga (năm 2020) đã tiêm 02 mũi thì không tiêm nhắc lại trong chiến dịch này.
- Không nên tiêm vắc xin khi đang dùng Thu*c uống kháng sinh dự phòng bệnh bạch hầu, tiêm ngay ngày sau khi ngừng uống kháng sinh.
2.2. Các huyện /thị có ca bệnh từ 2019 đến nay: triển khai tiêm ngay, tiêm quy mô toàn huyện/thị cho độ tuổi từ 49 tháng tuổi trở lên (không giới hạn độ tuổi). Bắt đầu từ tháng 8/2020. Ưu tiên tiêm các xã bao phủ quanh xã có ca bệnh trước, ưu tiên tiêm đồng bào dân tộc thiểu số trước.
- Lưu ý: tại các huyện /thị này trẻ 8 tuổi: tiêm 01 mũi vắc xin Td (nếu năm 2019 đã tiêm 01 mũi vắc xin Td khi trẻ 7 tuổi).
2.3. Các huyện /thị còn lại: triển khai tiêm ngay, tiêm quy mô toàn huyện/thị cho độ tuổi từ 49 tháng tuổi trở lên (không giới hạn độ tuổi). Bắt đầu từ tháng 8 hoặc 9/2020 (tùy theo khả năng cung ứng vắc xin của nhà sản xuất). Ưu tiên tiêm cho đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn trước. Lưu ý:
- Bất kỳ xã nào trong các huyện thị này xuất hiện ca bệnh mới sẽ chuyển ngay thành xã có ca bệnh và triển khai như mục 2.1; huyện có xã có ca bệnh mới sẽ chuyển sang thành huyện ở mục 2.2.
- Lưu ý: tại các huyện/thị này trẻ 8 tuổi: tiêm 01 mũi vắc xin Td (nếu năm 2019 đã tiêm 01 mũi vắc xin Td khi trẻ 7 tuổi).
Cũng tại Hội nghị chuyên đề, các chuyên gia của Bộ Y tế hướng dẫn cập nhật Phác đồ điều trị bệnh bạch hầu theo Quyết định số 2957/QĐ-BYT ngày 10/7/2020 của Bộ Y tế ban hành Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh bạch hầu; lưu ý nguyên tắc điều trị bạch hầu: căn cứ vào tình trạng lâm sàng để điều trị càng sớm càng tốt để tránh Tu vong do bạch hầu vì tắc đường thở và viêm cơ tim cấp; điều trị cả tình trạng nhiễm trùng với vi khuẩn bạch hầu và tình trạng nhiễm độc ngoại độc tố của bệnh bạch hầu để giảm Tu vong; bạch hầu là bệnh lây truyền qua đường hô hấp nên lưu ý các biện pháp dự phòng tránh lây nhiễm giống như với COVID-19 (rửa tay bằng xà phòng, đeo khẩu trang, hạn chế tiếp xúc tại ổ dịch…).
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị giao ban, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đánh giá cao kết quả công tác y tế dự phòng 6 tháng đầu năm 2020 của các tỉnh Tây Nguyên, đáng chú ý là không có ca mắc COVID-19, nhiều bệnh truyền nhiễm có số mắc và Tu vong giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2019, tỷ lệ tiêm chủng các nhóm đối tượng mặc dù tăng so với cùng kỳ năm 2019, nhưng chưa đạt chỉ tiêu của chương trình tiêm chủng mở rộng do ảnh hưởng của dịch COVID-19. Công tác y tế dự phòng 6 tháng cuối năm 2020 còn nhiều khó khăn do còn các dịch bệnh đang bùng phát và các dịch bệnh thường xảy ra vào mùa đông xuân, nhận thức về phòng, chống dịch bệnh của một bộ phận đồng bào còn có sự khác biệt.
Hướng đến mục tiêu không để xảy ra dịch chồng dịch, kiểm soát chặt chẽ bệnh bạch hầu không để dịch lan rộng, duy trì kết quả không có ca mắc COVID-19 tại khu vực Tây Nguyên, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên chỉ đạo chú trọng triển khai tất các các lĩnh vực của công tác y tế dự phòng như: phòng, chống bệnh truyền nhiễm (COVID-19, bạch hầu, sốt xuất huyết, tay chân miệng...), phòng chống các bệnh không lây nhiễm, an toàn thực phẩm, vệ sinh lao động…
Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh Tây Nguyên chú trọng chỉ đạo công tác phòng, chống dịch 6 tháng cuối năm 2020, với các nội dung chủ yếu như: thường xuyên kiện toàn Ban chỉ đạo phòng, chống dịch, bệnh và tiêm chủng mở rộng các cấp từ tỉnh đến huyện, xã, xây dựng kế hoạch và phân công nhiệm vụ cho từng ngành thành viên; rà soát và đưa chỉ tiêu Tiêm chủng mở rộng vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của cấp tỉnh, huyện, xã; chỉ đạo ngành y tế địa phương tập trung phòng chống dịch, bệnh bạch hầu: rà soát đối tượng, nhu cầu vắc xin có thành phần bạch hầu, lập kế hoạch và dự trù tiêm vắc xin có thành phần bạch hầu theo hướng dẫn của Bộ Y tế tại Quyết định 3054/QĐ-BYT ngày 15/7/2020 của Bộ Y tế; xây dựng kế hoạch và đảm bảo nguồn lực cho công tác phòng chống dịch, bệnh của tỉnh; chỉ đạo các cơ quan chuwacs năng của địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên phương thông tin đại chúng, loa truyền thanh cơ sở và trực tiếp tại cồng đồng.
Đối với Sở Y tế các tỉnh Tây Nguyên, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên chỉ đạo phải tập trung tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh xây dựng kế hoạch và triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh, đặc biệt là bệnh bạch hầu và dịch COVID-19; tham mưu Ủy ban nhân dân huy động các ngành, đoàn thể tham gia vào công tác phòng, chống dịch bệnh; đối với công tác tiêm chủng mở rông phải duy trì tiêm vắc xin đủ liều, đủ lượng, đúng thời gian, đúng đối tượng theo quy định của chương trình TCMR; xây dựng kế hoạch và triển khai tiêm vắc xin phòng bệnh bạch hầu theo đúng hướng dẫn của Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên và Quyết định 3054/QĐ-BYT ngày 15/7/2020 của Bộ Y tế; chịu trách nhiệm hướng dẫn chuyên môn cho các đơn vị, huyện, xã về phòng, chống dịch bệnh, giao các đơn vị chức năng của Sở (CDC tỉnh, bệnh viện đa khoa tỉnh…) phối hợp các đơn vị triển khai nhiệm vụ phòng, chống dịch theo đúng chức năng; chú trọng thực hiện Tiêm chủng mở rộng theo hướng dẫn của chương trình TCMR quốc gia và phát triển tiêm chủng dịch vụ hướng đến các nhóm đối tượng có nhu cầu, nhằm nâng cao nhận thức của người dân và tăng độ bao phủ của vắc xin, hướng đến mục tiêu phòng bệnh và chăm sóc sức khỏe toàn diện cho người dân.
Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên giao các Vụ, Cục, đơn vị của Bộ Y tế nghiêm túc thực hiện công tác chỉ đạo, hường dẫn các tỉnh Tây Nguyên triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh, với các nhiệm vụ chủ yếu: cập nhật, bổ sung các kiến thức mới về giám sát, phòng và điều trị các bệnh, dịch để chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương, đơn vị triển khai thực hiện; rà soát, xây dựng các nội dung, thông điệp truyền thông, gửi đến các địa phương để thực hiện truyền thông cho đồng bào; các tỉnh Tây Nguyên rà soát theo hướng dẫn tại Quyết định 3054/QĐ-BYT ngày 15/7/2020 của Bộ Y tế để xác định số lượng đối tượng cần tiêm theo từng lứa tuổi, dự trù nhu cầu vắc xin từng loại, gửi về Cục Y tế dự phòng tổng hợp báo cáo Lãnh đạo Bộ để có kế hoạch mua và cung ứng vắc xin có thành phần bạch hầu cho chiến dịch; Viện kiểm định vắc xin và sinh phẩm Bộ Y tế kiểm định sớm vắc xin bạch hầu đưa vào sử dụng theo Quyết định số 3054/QĐ-BYT ngày 15/7/2020 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc phê duyệt kế hoạch tiêm vắc xin phòng chống dịch bạch hầu tại 04 tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum và Đắk Nông; các Viện vệ sinh dịch tế quốc gia và khu vực, Cục Y tế dự phòng sẵn sàng các đội cơ động để hỗ trợ, hướng dẫn các địa phương thực hiện công tác phòng, chống dịch bệnh.