Da đẹp, từ góc người nhìn và sở hữu

Cấu trúc làn da

Da được cấu tạo từ ba lớp: thượng bì, trung bì và lớp mô mỡ dưới da.

Thượng bì là lớp biểu bì ở phía ngoài cùng mà chúng ta có thể nhìn và chạm vào được. Thượng bì được cấu trúc từ nhiều loại tế bào khác nhau, tạo thành “hàng rào” bảo vệ cơ thể trước những tác nhân từ môi trường bên ngoài như các độc tố, vi sinh vật, chất lỏng… Ngăn sự xâm lấn, hòa nhập qua lại giữa các yếu tố bên trong và bên ngoài cơ thể.

Trung bì là lớp mô cơ chất chứa các cấu trúc sợi như sợi collagen, sợi đàn hồi. Lớp này đóng vai trò là lớp “phao đệm”, giúp nâng đỡ cấu trúc của lớp thượng bì ở phía trên. Trung bì chứa các yếu tố thần kinh, mạch máu nên đóng vai trò cung cấp dinh dưỡng để nuôi dưỡng thượng bì. Trung bì quyết định mức độ đàn hồi, săn chắc của da, một trong các yếu tố cấu thành nên màu sắc của làn da.

Mô mỡ dưới da là một lớp phao đệm dày hơn cả lớp trung bì, có vai trò làm lớp đệm chịu lực, giảm tổn thương cho da dưới các động của các lực như tì, đè, va chạm… từ môi trường sống bên ngoài. Trên lớp mô mỡ còn có các hệ thống mạch máu đóng vai trò nuôi dưỡng cho hệ thống các tế bào trong cấu trúc da.

Một làn da đẹp hay chưa đẹp là sự tổng hòa các yếu tố tác động lên những thành phần cấu trúc này, ảnh hưởng đến cảm nhận của người nhìn về vẻ đẹp của làn da.

Các yếu tố quyết định màu da

Gien di truyền: Màu sắc da được quyết định bởi đặc điểm của gien di truyền, từ đó tạo nên những kiểu hình khác nhau cho từng chủng tộc (da trắng, da vàng, da đen…). Thành phần hắc tố melanin là yếu tố quyết định màu sắc da. Melanin sáng màu hay tối màu sẽ tạo nên sự khác biệt màu da của các nhóm người hay chủng tộc trên thế giới,phổ da từ trắng đến đen.

Các nghiên cứu về nhân chủng học cho thấy, những cuộc di dân của các chủng tộc có màu da đen đến bất kỳ khu vực nào trên thế giới,  người ta vẫn còn giữ màu da đặc trưng sau nhiều đời, sau nhiều thế hệ; chứ không thể nào chuyển sang màu da như dân bản xứ.

Từ khi sinh ra, màu sắc tự nhiên của làn da đã được quyết định thông qua cấu trúc gen, thông qua đặc điểm kiểu hình của chủng tộc. Màu sắc này sẽ gắn bó và tồn tại với cá nhân đó suốt cuộc đời. Tuy nhiên, màu sắc làn da có thể ít hay nhiều chịu sự tác động bởi những yếu tố trong và ngoài của cơ thể.

Ánh sáng mặt trời: Màu sắc của làn da là một “dải phổ màu” có biến thiên lớn, trải dài từ hai cực trắng và đen. Có sự phối trộn, sắp xếp của nhiều màu sắc khác nhau từ da đen, nâu, da vàng, da đỏ, da trắng…

Dựa trên sự phản ứng của da dưới tác động của ánh nắng mặt trời. Da được phân loại thành 6 loại khác nhau, theo thang đo Fitzpatrick, trong đó:

Loại I-II: Thường gặp ở người da trắng, da có chứa các hắc tố sáng màu (pheomelanin) các hạt sắc tố là các hạt nhỏ, có đường kính nhỏ dễ bị thoái triển nên có màu da sáng. Loại da này dễ bị bỏng nắng, khi phơi nắng da bị kích ứng, đỏ, phồng rộp, lột da… nhưng không bị rám nắng. Sau khi hết kích ứng, da vẫn có màu trắng, không bị sạm đen.

Loại III-V: Đây là loại da phổ biến ở người Việt, mức độ bỏng nắng và rám nắng ở trạng thái trung gian. Đôi khi bỏng nắng, nhưng không nghiêm trọng như loại I-II, có rám nắng nhưng không mạnh như loại IV.

Loại V-VI: Phổ biến ở những người thuộc chủng tộc da đen, họ có làn da hầu như rất hiếm bị bỏng nắng. Nhưng chịu tác động của yếu tố rám nắng mạnh

Ngoài ra, ánh sáng mặt trời, đặc biệt là tia UV, có ảnh hưởng đến màu sắc làn da thông qua cơ chế phòng vệ của cơ thể. Những người làm việc ở điều kiện ngoài trời nhiều mà không được bảo vệ thích hợp cũng bị sạm, nám nhiều hơn. Tác động của UV làm tăng quá trình sản xuất hắc tố, hoạt động của các men, đẩy nhanh quá trình sản xuất hắc tố nhiều hơn, cũng như quá trình thoái triển của hắc tố chậm hơn. Các hắc tố bao bọc và tạo nên lớp phủ bảo vệ cho phần nhân của các tế bào thượng bì, giúp hạn chế sự đột biến hay biến tính các tế bào này.

Jare Ijalana, người mẫu xứ Nigeria, “viên ngọc trai đen” mang vẻ đẹp thiên thần, dù không sở hữu làn da trắng

Các yếu tố khác

Yếu tố bên trong cơ thể: Dinh dưỡng, tình trạng sức khỏe… cũng có những  tác động, làm da có sự thay đổi như sáng hơn, xanh hơn hay tối màu hơn màu sắc tự nhiên của làn da. Hệ thống mạch máu trong lớp trung bì cũng góp phần quyết định màu sắc của làn da.

Thông qua tỉ lệ giữa hàm lượng máu được tưới oxy và máu không được tưới oxy trong hệ thống mạch máu dưới da, làn da sẽ có những sắc độ khác nhau như trắng xanh hay trắng hồng. Yếu tố sức khỏe ảnh hưởng trực tiếp đến màu sắc làn da, là một trong những dấu hiệu để chẩn đoán bệnh. Như vàng da, vàng mắt ở bệnh gan; người bệnh tim thường có làn da trắng xanh do máu không được cung cấp oxy đầy đủ.

Màu sắc gây nhuộm làn da: Việc tiêu thụ thực phẩm có chứa nhiều betacarotene có thể làm da bị vàng. Sử dụng nhiều kháng sinh nhóm tetracyline hay một số trường hợp các chất chuyển hóa của một số Thu*c cũng có thể ảnh hưởng đến màu sắc của làn da, tạo nên các sắc thái như xám xanh, đỏ đồng… Bên cạnh đó, một số chất màu từ ngoài được đưa vào da qua phun xăm chủ động (xăm nghệ thuật) hay thụ động (vết thương T*i n*n), có thể gây ra tình trạng nhiễm màu sắc khác trên da và trên những vùng da lân cận, do các tế bào thực bào đã “ăn” và “vận chuyển” các hạt màu xăm từ hình xăm...

Da khỏe mới thực sự là da đẹp

Người việt thường ưa chuộng một làn da trắng, bởi những quan điểm và định kiến về thẩm mỹ. tuy nhiên, làn da trắng không phải là yếu tố quyết định một làn da đẹp hay không đẹp.

Đánh giá một làn da đẹp, người ta thường xem xét trên nhiều yếu tố:

Màu sắc: Mỗi người có một quan điểm khác nhau về màu sắc. Có người thích da trắng, có người thích da nâu, thậm chí là da đen. Một làn da có màu sắc đẹp là một làn da đều màu, không xuất hiện các màu sắc do thương tổn trên da gây ra.

cấu trúc: được đánh giá dựa trên độ săn chắc, đàn hồi của làn da. điều này quyết định bề mặt làn da có phẳng mịn hay gồ ghề, lỗ chân lông nhỏ hay to, da có nếp nhăn nhiều hay ít. một làn da đẹp phải có độ đàn hồi tốt, lỗ chân lông nhỏ, mịn màng…

Làn da đẹp là làn da sáng, khỏe, bởi nhiều yếu tố cấu thành. da cần được chăm sóc tổng thể, toàn diện để thực sự khỏe và đẹp. không cần thiết tìm mọi cách để có được làn da trắng, mà đôi khi chứa nhiều tiểm ẩn không tốt cho sức khỏe.

TS.BS LÊ THÁI VÂN THANH