Nói lắp là nói lặp lại, kéo dài hoặc không nói ra được một từ nào đó cần nói. Tật này hay xảy ra ở trẻ tập học nói, 2,5-3 tuổi. Khoảng 80% trẻ nói lắp tự khỏi trong 2 năm, 20% còn lại sẽ khỏi khi đi học và khoảng 5% trẻ tiếp tục nói lắp đến khi thành người lớn.
Trẻ nói lắp vì nhu cầu ngôn ngữ của các em quá lớn trong khi khả năng ngôn ngữ lại có hạn. Trẻ hạn chế vốn từ vựng và kỹ năng ngữ pháp trong khi lại luôn muốn diễn đạt rất nhiều nhu cầu, ý kiến của mình. Trẻ nói lặp đi lặp lại, kéo dài, về sau thành cung phản xạ, vi xử lý trung ương ở vỏ não gián đoạn và thành vòng xoắn bệnh lý.
Trong thư anh không nói rõ cháu nhà gần đây mới nói lắp hay tình trạng này kéo dài từ nhỏ, và gia đình đã thực hiện những cách gì để giúp cháu khắc phục. Bởi đôi khi, tình trạng nói lắp của trẻ có thể tiến triển nặng khi người lớn có thái độ không đúng: như trách móc, quát mắng, chỉnh sửa không phù hợp... Khi đó, trẻ sẽ tránh nói hoặc phải dùng sức rất nhiều khi nói, khiến mất hẳn từ.
Ở lứa tuổi con anh, việc chỉnh sửa ngôn ngữ chủ yếu phải theo cách chơi. Tại nhà, anh có thể giúp cháu khắc phục tật nói lắp bằng các cách:
+ Cho trẻ xem tranh có các hình ảnh hoạt động, con vật, đồ chơi, bảo trẻ nói ngay, không cần nghĩ, không đi sâu vào vòng xoáy bị lắp. Những chỗ trẻ không nói lắp, khuyến khích, khen ngợi để bé tự tin hơn, nói đúng đần. Bố mẹ không được bình luận, chê bai con, không bao giờ tạo áp lực cho con.
+ Cho trẻ tham gia các hoạt động về lời nói trong chương trình giao tiếp với nhóm: chẳng hạn chơi, trò chuyện cùng anh chị, bố mẹ... Trong quá trình này, khi nói với bé hay nghe bé nói, cần luôn giữ thái độ bình thường, tuyệt đối không bảo bé bị nói lắp. Cho bé hát những bài hát con thích, sau đó đọc lời bài hát...
+ Khuyến khích trẻ nói từ đơn giản, không đòi hỏi tư duy ngôn ngữ. Không nên bắt trẻ nói nhiều tình huống phức tạp, không coi việc giao tiếp của trẻ căng thẳng quá. Hình thành phản xạ nói không bị lắp từ câu đơn giản, dần dần, từ từ kéo sang những từ khác.
Anh chị có thể đưa con đi khám chuyên khoa để bác sĩ đánh giá cụ thể tình trạng nói lắp của con, từ đó hướng dẫn bố mẹ cách giúp con tự luyện tập ở nhà. Để giúp con hết nói lắp, bố mẹ phải thực hiện đúng phương pháp, thật kiên trì và cầu tiến.
Tiến sĩKhoa Thanh - thính học, Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương