Mất ngủ là một trong những tình trạng phổ biến khi về già, là một phần của sự lão hóa.
Tuy nhiên, bệnh
mất ngủ ở người già có thể còn do nhiều nguyên nhân khác gây ra mà chúng ta cần xem xét và tiếp cận đầy đủ các trường hợp để có thể điều trị bệnh hiệu quả nhất.
Vì sao NCT bị mất ngủ?
Có nhiều nguyên nhân gây ra vấn đề khó ngủ,
mất ngủ ở người cao tuổi (NCT), trong đó phải nói tới sự thay đổi về thể chất, tinh thần cũng như bệnh tật.Nguyên nhân do sự thay đổi S*nh l*: Ở NCT, do quá trình lão hóa tự nhiên đã làm giảm hiệu quả hoạt động hệ thống kiểm soát nhịp sinh học của cơ thể bao gồm nhịp thức ngủ và làm giảm đi sự thích nghi của người già với những thay đổi tác động vào cơ thể con người. Bên cạnh đó, sự bài tiết hormon melatonin bị giảm đi rõ rệt làm tăng nhiệt độ cơ thể, làm giảm đi chất lượng cũng như số lượng của giấc ngủ.Nguyên nhân do bệnh lý: Đối với người già có thể mắc nhiều bệnh kèm theo như suy tim thoái hóa khớp, tiểu đêm, parkinson, bệnh lý tâm thần...và phải sử dụng nhiều loại Thu*c điều trị các bệnh lý này. Người già cũng là đối tượng có nhiều yếu tố tâm lý gây ra các bệnh trầm cảm lo âu, vì vậy tỉ lệ gặp
mất ngủ càng cao.Ảnh hưởng của Thu*c dùng điều trị bệnh: Người già dùng nhiều loại Thu*c để điều trị bệnh. Thường gặp các loại Thu*c ảnh hưởng đến giấc ngủ là theophyline và caffein làm tăng sự thức tỉnh trong đêm và giảm tổng thời gian ngủ. Những người hút Thu*c lá bị
mất ngủ nhiều hơn những người không hút Thu*c. Một số thói quen không tốt như uống rượu, hay ngủ ngày hoặc hay nằm trên giường đọc sách hoặc xem tivi cũng làm giảm chất lượng giấc ngủ về đêm.
Biểu hiện của
mất ngủ ở người già thường là cảm giác mệt mỏi, khó khăn trong việc tập trung vào công việc, giảm trí nhớ, không có cảm giác thoải mái, không thể ngủ được, phải mất nhiều thời gian mới có thể đi vào giấc ngủ, thường xuyên thức dậy vào buổi đêm, không thể ngủ trở lại sau khi thức giấc, buồn ngủ vào ban ngày nhưng không ngủ được, đau đầu vào buổi sáng.
mất ngủ kéo dài sẽ làm cơ thể và tinh thần luôn mệt mỏi, lo lắng, tâm lý không ổn định và không kiềm chế được cảm xúc. Những ảnh hưởng to lớn của
mất ngủ đến sức khỏe có thể là những bệnh lý nghiêm trọng hơn đe dọa tính mạng con người...
Điều trị mất ngủ như thế nào?
Cần điều trị bệnh
mất ngủ ở người già càng sớm càng tốt để giúp người bệnh có giấc ngủ ngon và phòng tránh được những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.Trước tiên cần lựa chọn các biện pháp điều trị không dùng Thu*c để điều chỉnh lại giấc ngủ, giúp người bệnh trở lại giấc ngủ một cách tự nhiên nhất. NCT nên học cách thư giãn để có cảm giác thư thái cả về thể chất lẫn tinh thần. Tạo một môi trường yên tĩnh khi đi ngủ, bao gồm các điều kiện tối ưu về ánh sáng, tiếng ồn, nhiệt độ... Tránh uống cà phê, rượu hoặc hút Thu*c lá; trước khi đi ngủ không nên tập thể thao, ăn hoặc uống quá nhiều trong vòng 3 giờ, tránh căng thẳng hoặc xúc cảm, nên mặc quần áo rộng rãi, thoải mái. Nên tắm nước ấm trước khi đi ngủ để làm tăng nhiệt độ cơ thể, giúp giấc ngủ bắt đầu dễ dàng hơn. Ngoài ra, cần phải đi ngủ và thức dậy đều đặn, kể cả thứ bảy chủ nhật; tránh ngủ ngày quá nhiều; chỉ nằm trên giường khi ngủ, tránh nằm trên giường đọc sách, xem tivi… Mặc quần áo phải thoải mái, rộng rãi khi đi ngủ.Khi nào thì sử dụng Thu*c? Chỉ sử dụng những Thu*c cho bệnh của mình theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, tránh tự ý mua Thu*c về dùng. Hãy trao đổi với bác sĩ khi gặp tác dụng gây
mất ngủ của Thu*c. Nên sử dụng các loại thảo dược tự nhiên có tác dụng dưỡng tâm an thần được ông cha ta sử dụng lâu đời dùng để chữa
mất ngủ rất hiệu quả như: Tâm sen, vông nem, trà hoa tam thất…Với người già thì không nên tự ý sử dụng các Thu*c an thần gây ngủ như seduxen hoặc các Thu*c tương tự vì cơ thể người già yếu, nhiều bệnh mạn tính kết hợpnên dễ gặp các tác dụng phụ của Thu*c sẽ nguy hiểm như suy hô hấp, trầm cảm…có thể ảnh hưởng tính mạng.Tùy theo nguyên nhân
mất ngủ, các bác sĩ có thể kê Thu*c điều trị căn nguyên, sẽ giúp cải thiện tình trạng
mất ngủ như điều trị các bệnh là nguyên nhân gây
mất ngủ. Nếu
mất ngủ kéo dài không rõ nguyên nhân cần kết hợp điều chỉnh chế độ sinh hoạt, tâm lý liệu pháp hoặc các biện pháp phục hồi chức năng khác. Hạn chế dùng nhóm Thu*c benzodiazepine (seduxen, valium) vì có tác dụng phụ là gây buồn ngủ ban ngày, người cao tuổi dùng nó dễ bị ngã.
PGS.TS. Nguyễn Hoàng Ngọc