Trung Quốc thường xuyên khẳng định mạng lưới đập khổng lồ của họ là một biện pháp giảm thiểu tác động của lũ lụt hằng năm. Nhưng năm nay, lũ lụt kỷ lục một lần nữa khiến hàng trăm người thiệt mạng và nhấn chìm hàng nghìn ngôi nhà.
Hàng triệu người đã bị ảnh hưởng bởi lũ lụt tính từ tháng 6 đến nay - với hàng trăm nghìn người phải sơ tán, đường xá bị nhấn chìm trong nước lũ, các địa điểm du lịch bị đóng cửa và thiệt hại kinh tế vô cùng nặng nề.
Vậy tại sao Trung Quốc liên tục hứng chịu lũ lụt nghiêm trọng hằng năm? Đâu là ‘thủ phạm’ gây ra những thảm họa này?
Từ trước đến nay, Trung Quốc luôn sử dụng các con đập, đê và hồ chứa để kiểm soát và chuyển hướng dòng chảy của nước lũ.
Bộ quản lý khẩn cấp Trung Quốc cho biết từ tháng 6 đến đầu tháng 8 năm nay, khoảng 30 tỷ m3 nước lũ đã được chặn lại bởi các đập và hồ chứa trên con sông dài nhất châu Á, sông Dương Tử. Điều này làm giảm lũ lụt ở các khu vực hạ lưu, trong đó có thành phố Thượng Hải, theo Bộ quản lý khẩn cấp Trung Quốc.
Đập Tam Hiệp hôm 19/8 lần đầu tiên từ trước đến nay đã cho mở 10 cửa xả lũ. Ảnh: News.cn
Nhưng hệ thống đập, đê và hồ chứa rộng đã không thể ngăn chặn hết lũ lụt. Chính quyền ở thành phố Trừ Châu, tỉnh An Huy, đã buộc phải phá hủy hai con đập vào tháng trước để xả nước lũ từ con sông Chuhe, đài truyền hình CCTV của Trung Quốc đưa tin.
Chưa hết, đập Tam Hiệp trên thượng nguồn Dương Tử tiếp tục gây tranh cãi. Tam Hiệp là đập thủy điện lớn nhất thế giới, được xây dựng trong một khu vực bị ảnh hưởng bởi các đường đứt gãy địa chất. Trong khi truyền thông Trung Quốc khẳng định đập Tam Hiệp góp phần giảm sức mạnh của lũ lụt, nhiều ý kiến khác lại cho rằng con đập này khiến tình hình lũ lụt thêm tồi tệ.
Hồi tháng 7, có tin cho rằng một đoạn đập Tam Hiệp đã "biến dạng nhẹ" sau đợt mưa lũ lịch sử. Nhưng sau đó, công ty điều hành đập Tam Hiệp bác bỏ tin này trong bài phỏng vấn với Thời báo Hoàn cầu, khẳng định đập vận hành an toàn trong tình trạng tốt.
Đập Tam Hiệp xả lũ ngày 19/8/2020 (Video: CGTN)
Trách nhiệm dồn lên những con đập của Trung Quốc có thể sẽ ngày càng lớn khi biến đổi khí hậu khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan trở nên phổ biến hơn.
Khi bầu khí quyển Trái Đất nóng lên, nó giữ nhiều ẩm hơn, khiến những trận mưa như trút nước trở nên dữ dội hơn, ông Benjamin Horton, Giám đốc Đài quan sát Trái Đất Singapore, nói với AFP.
Theo Bộ Tài nguyên nước Trung Quốc, trong mùa hè 2020, mực nước đã đạt mức cao lịch sử ở 53 con sông của nước này.
Trong tuần này, các nhà chức trách cho biết đập Tam Hiệp đang đối mặt với đỉnh lũ lớn nhất kể từ khi nó bắt đầu hoạt động vào năm 2003.
Tam Hiệp đang đối mặt với đỉnh lũ lớn nhất kể từ khi nó bắt đầu hoạt động vào năm 2003. Ảnh: News.cn
Hãng Tân Hoa Xã đưa tin những trận mưa lớn dự kiến có thể khiến 74.000 m3 nước trút xuống hồ chứa Tam Hiệp mỗi giây.
Li Shuo, nhà phân tích khí hậu của tổ chức Hòa bình xanh Đông Á, nói với AFP: "Lũ lụt mùa hè năm nay gióng lên hồi chuông cảnh báo cho Trung Quốc rằng biến đổi khí hậu đang hiện hữu".
Sự phát triển nhanh chóng và tốc độ đô thị hóa chóng mặt của Trung Quốc cũng làm trầm trọng thêm tình trạng ngập lụt.
Đô thị hóa khiến ngày càng nhiều đất bị bê tông hóa, thấm nước kém - làm tăng nguy cơ tích tụ nước trên bề mặt khi mưa lớn.
Thành phố Thượng Hải, Trung Quốc.
Một trong những giải pháp được chính phủ Trung Quốc đưa ra là chương trình "thành phố bọt biển" bắt đầu từ năm 2014.
Theo đó, bề mặt bê tông hóa của đô thị được thay thế bằng các vật liệu có nhiều lỗ thoát nước. Ngoài ra, chương trình cũng có kế hoạch xây dựng thêm không gian xanh, khu vực thoát nước và hồ chứa để ngăn nước tích tụ trên mặt đất.
Cecilia Tortajada, nhà nghiên cứu về chính sách nước tại Đại học Quốc gia Singapore, nói với AFP: "Mục tiêu là nước mưa phải được chảy xuống cống rãnh hoặc khu vực có cây xanh, ít ảnh hưởng đến các khu vực đô thị".
Nhưng các "thành phố bọt biển" sẽ không giúp nhiều cho các cộng đồng nông thôn nằm trên đường đi của dòng nước lũ, vốn đã bị thiệt hại nặng nề về nhà cửa và mùa màng.
Li Shuo nói: "Trong khi cư dân đô thị ở các siêu thành phố của Trung Quốc phần lớn không bị ảnh hưởng bởi nước dâng, thì phần lớn vùng nông thôn dọc sông Dương Tử nằm ở tiền tuyến".
Toàn bộ các ngôi làng ở khu vực này thường xuyên ngập lụt, dân cư phải sơ tán.
Mưa lũ lịch sử gây ngập lụt ở tỉnh Giang Tây, Trung Quốc ngày 13/7 (Nguồn ảnh: AFP)
Các quan chức cho biết trong tuần qua, hơn 165.000 ha hoa màu đã bị thiệt hại trong trận lũ lụt nghiêm trọng ở Tứ Xuyên.
Truyền thông nhà nước đưa tin khu vực Mengwa Flood Diversion, nơi có 4 thị trấn và gần 200.000 người dân, đã bị ngập úng sau khi các quan chức ra lệnh mở 13 cống trên sông Hoài Hà vào tháng 7.
Trung Quốc cũng đang tăng cường giám sát lũ lụt và thực hiện sơ tán sớm để giảm tác động của lũ lụt.
Ngoài công nghệ theo dõi thời tiết thông thường, thành phố An Khánh ở tỉnh An Huy, Trung Quốc cũng đang sử dụng kính thực tế ảo được kết nối với camera giám sát sông, sử dụng internet 5G, để truyền hình ảnh cho các thanh tra, theo Tân Hoa Xã.
Tuần trước, Bộ quản lý tình trạng khẩn cấp cho biết số người ch*t hoặc mất tích do lũ lụt từ tháng 6 đến đầu tháng 8 là 219 người - chưa bằng một nửa con số trung bình mỗi năm của 5 năm qua.
Tuy nhiên, thiệt hại kinh tế của lũ lụt tăng 15% trong năm nay, đạt 179 tỷ nhân dân tệ (26 tỷ USD), các quan chức cho biết tại một cuộc họp báo tuần này.
Cuối cùng, việc ngăn chặn lũ lụt cũng đòi hỏi hành động toàn cầu chống lại biến đổi khí hậu, nhà nghiên cứu Cecilia Tortajada nhấn mạnh. "Trong khi từng quốc gia đang chuẩn bị tốt hơn cho lũ lụt, cả thế giới nói chung vẫn chưa hợp tác tốt", bà nói với AFP.
(Dịch từ Channel News Asia, Thời báo Hoàn cầu)
Chủ đề liên quan:
biến đổi khí hậu đập Tam Hiệp lũ lụt lũ lụt ở trung quốc mưa lũ Mưa lũ lịch sử ở Trung Quốc sông Dương Tử trà my