Thổ phục linh - vị Thuốc đa công dụng
Tin liên quan
- Kinh ngạc thứ hay dùng để rửa bát lại là vị Thuốc cần thiết cho rất nhiều người (12/04/2021)
- Ngưu hoàng - vị Thuốc quý trị sốt cao, trúng phong (19/01/2021)
- Quả nhót - bài Thuốc dân gian chữa bệnh tuyệt vời (31/05/2021)
- Thuốc hay từ cây quýt trị nhiều bệnh (21/05/2021)
- Tràng Phục Linh Plus trao ô tô cho khách hàng trúng thưởng (28/01/2021)
Ở nước ta, thổ phục linh mọc hoang hầu như ở khắp các tỉnh miền núi cũng như trung du. Ngày nay, thổ phục linh được trồng nhiều để làm Thuốc bằng cách lấy các đầu mầm của thân rễ, trồng thành luống, có dàn leo; hoặc trồng bằng hạt, vào mùa xuân.
Thổ phục linh thuộc loại cây leo, sống lâu năm, cao đến 4-5m, phân nhiều cành. Cành nhỏ mềm, không gai. Lá mọc so le, hình bầu dục hoặc trái xoan, dài 7-12cm, rộng 3-5cm, gốc tròn, đầu nhọn. Mặt trên lá nhẵn, sáng bóng, mặt dưới hơi trắng nhạt. Lá có 3 gân chính nổi rõ. Cuống lá dài. Cụm hoa mọc ở kẽ lá, mang một tán đơn, màu vàng nhạt. Quả mọng, hình cầu, khi chín màu đen.
Cây và vị Thuốc thổ phục linh.
Hàng năm có thể khai thác thân rễ, rửa sạch đất cát, phơi khô, hoặc sấy khô. Đóng gói vào bao chống ẩm. Bảo quản nơi cao ráo, thoáng gió. Trước khi dùng, ngâm nước, ủ mềm, thái phiến dày 2-3mm; sao vàng. Hoặc ngay sau khi thu hoạch, rửa sạch, để ráo nước, thái phiến, phơi khô, hoặc sấy khô; trước khi dùng sao vàng.
Về mặt hóa học, trong thành phần thổ phục linh có diosgenin, β - sitosterol, dioscin. Ngoài ra còn có các hợp chất astibin, engeletin, quercetin, kaemferol, tanin, nhựa, tinh dầu, alcaloid, acid shikinic, acid ferulic, đa đường...
Về mặt tác dụng sinh học, thổ phục linh có hoạt tính trị giun (giun móc), sán lá gan nhỏ; chống viêm trên thực nghiệm, kể cả viêm cấp tính và mạn tính, trên mô hình gây phù bàn chân chuột bằng cao lin và mô hình u hạt thực nghiệm gây bằng amian; Thổ phục linh còn có tác dụng lợi tiểu rõ rệt; Tác dụng kháng histamin, làm giảm co thắt cơ trơn ruột của động vật thí nghiệm; Hạ huyết áp.
Theo y học cổ truyền, thổ phục linh có vị ngọt, nhạt, tính bình. Quy vào các kinh can, vị. Tác dụng thanh nhiệt giải độc, khử phong, trừ thấp. Trị đau nhức xương khớp, phong thấp, lở ngứa, giang mai, mụn nhọt, vẩy nến, mề đay mẩn ngứa, rôm sảy... Liều dùng chung 12-30g, bằng cách sắc với nước uống; Có thể dùng dưới dạng bột, Thuốc hoàn. Sau đây là một số cách dùng thổ phục linh làm Thuốc:
Trị các bệnh sang lở, mụn nhọt, tràng nhạc, giang mai: thổ phục linh 16g; ké đầu ngựa, kim ngân hoa, liên kiều, hạ khô thảo, mỗi vị 12g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Trị trẻ mới sinh bị giang mai xoang miệng, hoặc người lớn bị giang mai:
Bài 1: Thổ phục linh 30g, sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Bài 2: Thổ phục linh 60g; kim ngân hoa, cam thảo, mỗi vị 30g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Bài 3: Thổ phục linh, kim ngân hoa, mỗi vị 20g; bạch tiễn bì, uy linh tiên, cam thảo, mỗi vị 12g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Bài 4: Thổ phục linh 60g, thương nhĩ tử, bạch tiễn bì, mỗi vị 15g, cam thảo 9g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Trị vẩy nến: Thổ phục linh 40g, cải trời (hạ khô thảo nam) 80g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Trừ phong thấp, lợi khớp, dùng trị đau nhức xương khớp, đau mỏi lưng, gối:
Bài 1: Thổ phục linh 20g; dây đau xương, cốt toái bổ, tục đoạn, cẩu tích, mỗi vị 12g. Sắc uống, ngày 1 thang, chia 3 lần, trước bữa ăn 1 giờ.
Bài 2: Thổ phục linh 20g; cỏ nhọ nồi, hy thiêm, mỗi vị 16g; ngưu tất, ngải cứu, thương nhĩ tử, mỗi vị 12g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Bài 3: Thổ phục linh 20g; lá lốt, hy thiêm, ngưu tất, mỗi vị 12g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Lợi niệu, dùng khi bí tiểu tiện, tiểu đục, đái dắt, buốt, hoặc xích bạch đới: Thổ phục linh 20g; thông thảo, kim tiền thảo, râu mèo, mỗi vị 12g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Trị giun móc, sán lá gan: Thổ phục linh 30g, sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Trị lao hạch: Thổ phục linh 20g, hoàng dược tử 10g, bồ công anh 30g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Trị nước ăn chân, tổ đỉa: Thổ phục linh 20g, lá lốt 20g, vỏ núc nác 16g, rễ cỏ xước 16g, kim ngân hoa 16g, rễ gấc 12g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Chú ý: Khi dùng thổ phục linh không nên uống nước trà xanh, vì có thể gây rụng tóc.
GS.TS. PHẠM XUÂN SINH
Tin liên quan
- Cây sòi - vị Thuốc Đông y chữa thủy thũng và mụn nhọt (12/01/2021)
- Cỏ đuôi lươn, vị Thuốc trị bệnh ngoài da (10/01/2021)
- Thứ rau mọc dại được chị em yêu bếp săn lùng làm bánh mỗi độ đông về: Không chỉ thơm ngon mà còn là vị Thuốc quý trong Đông y (17/01/2021)
- Trước khi ngủ xoa gừng vào chỗ này, vừa giúp trị bách bệnh lại sống trường thọ (16/01/2021)
- Vị Thuốc đẳng sâm có tác dụng gì, cách dùng và lưu ý khi sử dụng (11/01/2021)
Tin cùng chuyên mục
Tin cùng nội dung
-
Dùng rượu làm phụ liệu có ý nghĩa tăng tính ấm cho vị Thuốc, làm cho khí vị của Thuốc đi lên trên thượng tiêu.
-
Tết đến, các gia đình thường mua hoa để trưng bày trong nhà. Tuy nhiên, ít ai biết được rằng, bên cạnh vẻ đẹp, các loại hoa Tết như đào, hoa hồng, cúc vạn thọ, hoa mào gà… còn là những vị Thuốc quý.
-
Các loại rau thơm không chỉ làm cho các món ăn thêm hấp dẫn, mà còn góp phần không nhỏ trong việc phòng và chữa bệnh.
-
Đan sâm cải thiện tuần hoàn mạch vành, giảm đau thắt ngực, ngăn ngừa xơ vữa, tiêu cục máu đông – vị Thuốc không thể thiếu trong Đông y để trị bệnh tim mạch
-
Khi bị đầy bụng, khó tiêu, ngoài việc nên tránh những thức ăn khó tiêu như dầu, mỡ động vật, và nên ăn các loại thức ăn dễ tiêu, nấu mềm, chúng ta có thể dùng các vị Thuốc có tác dụng kích thích tiêu hóa là những quả, cây, lá có sẵn trong vườn nhà, vừa không tốn kém lại không gây hại cho cơ thể.
-
Cây qua lâu (trichosanthes kirilowi maxim.) thuộc họ bí (cucurbitaceae), có tên khác là dưa trời, dưa núi, hoa bát, vương qua (tên gọi ở miền Bắc, dây bạc bát, bát bát châu (tên miền Nam), người Tày gọi là thau ca.
-
Các dược liệu này sau khi ngâm tẩm bằng rượu, có thể sử dụng độc vị, hoặc phối hợp với các vị Thuốc hình thành bài Thuốc ngâm rượu, hoặc sắc uống có tác dụng bồi bổ cơ thể sau khi suy nhược về khí huyết, ngũ tạng hư suy, giúp cân bằng âm dương phòng và chữa bệnh rất tốt, hiệu quả góp phần cải thiện sức khỏe.
-
Theo Đông y, gừng khô vị cay, tính ôn; vào các kinh tâm, tỳ, phế và vị. Có tác dụng ôn trung tán hàn, hồi dương thông mạch.
-
Nhót được trồng ở khắp các vùng miền trong cả nước. Lá nhót chứa tanin, saponosid, polyphenol. Quả nhót chứa rất nhiều chất dinh dưỡng, được dùng để nấu canh chua, vị thơm; quả nhót xanh, thái ngang dày 3 - 5mm, phơi hoặc sấy khô để làm Thuốc.
-
Hoa hòe là hòe mễ, mễ là hạt gạo, ý nói vị Thuốc từ hoa hòe, có kích thước chỉ bằng hạt gạo, nghĩa là còn ở dạng nụ hoa, mới được dùng làm Thuốc.