Cistanche deserticola là loài thực vật có hoa thuộc họ Cỏ chổi. Loài này được Y.C.Ma mô tả khoa học đầu tiên năm 1960.
Tên khoa học: Cistanche deserticola
Lớp cao hơn: Chi Cistanche
Bộ: Bộ Hoa môi
Cấp độ: Loài
Nhục thung dung - Boschniakia glabra C. A. Mey
Abulizi Simayi là một nông dân ở vùng Turpan, Tân Cương Trung Quốc. Nhìn bề ngoài chất phác, nước da tối màu và trang phục giản dị của anh, ít ai biết Abulizi là một tỷ phú thực thụ, kiếm được 1,5 triệu NDT (5,2 tỷ VND) mỗi năm. Nguồn thu này của anh tới từ ruộng “nhân sâm sa mạc” rộng 500 mẫu (hơn 330.000m²).
Giống cây này có tên khoa học là Cistanche Deserticola, trong Đông y gọi là cây . Đây là một vị Thu*c quý, giúp trị bệnh đau nhức xương khớp, bệnh V*ng k*n và một số bệnh về tiêu hóa. Nhục Thung Dung sống ký sinh trên rễ cây Saxaul ở sa mạc. Năm 2013, Abulizi bắt đầu trồng giống cây này tại Tân Cương. Trước đó, anh chỉ là một nông dân trồng bông với thu nhập bình thường. Sau khi biết được giá trị kinh tế của Nhục Thung Dung, anh đã tự học hỏi kỹ thuật gieo trồng, tự chi tiền mua hơn 30.000m² trồng cây Saxaul để nuôi Nhục Thung Dung. Tuy nhiên, do hạt giống chất lượng kém, người trồng lại thiếu kinh nghiệm nên Abulizi thất bại liên tiếp trong suốt 2 năm đầu.
Abulizi không vì vậy mà nản lòng, bởi anh biết chắc Nhục Thung Dung có tiềm năng cực lớn trên thị trường. Năm 2015, anh vay tiền để mở rộng diện tích trồng trọt lên gấp 10, chọn kỹ giống, cải thiện lại hệ thống tưới tiêu. Nhờ vậy, anh đã thu về hơn 300.000 NDT (~1 tỷ VND) lợi nhuận ròng. Được nếm trái ngọt, Abulizi lại càng tin tưởng vào quyết định của mình. Năm 2017, anh lập kế hoạch tiếp tục nâng cao sản lượng, diệt cỏ, bón phân, thông đường ống nước, không ngày nào là không bận rộn. Đến cuối năm, một mẫu đất của anh cho thu hoạch 400kg, mỗi kg có giá 16 NDT (56.000 VND), những cây to còn có giá cao hơn. Abulizi chính thức trở thành anh nông dân “tỷ phú”.
Nhờ có Abulizi, người dân Turpan giờ đây cũng có khả năng tự làm giàu. Abulizi sẵn sàng dạy mọi người bí quyết nuôi trồng. Anh còn thuê nhân công với mức phí 150 NDT/người, vừa làm vừa dạy họ cách đào Nhục Thung Dung, cách trồng trọt. Khi có người cần giúp đỡ, Abulizi sẵn sàng trả lời bất cứ câu hỏi nào. Mỗi năm, anh có thể trả cho họ mức lương hơn 300.000 NDT (~ 1 tỷ VND).
Năm 2016, Abulizi gia nhập hợp tác xã của công ty TNHH nông nghiệp Kangrun, Turpan. Công ty này trở thành cầu nối giúp người nông dân Turpan tiêu thụ Nhục Thung Dung ra các thị trường lớn như xưởng rượu, xưởng Thu*c ở Bắc Kinh, Quảng Đông. Ngoài ra, công ty còn được chính phủ Turpan trợ cấp vốn. Thành phố Turpan hiện nay sản xuất hơn 3.000 tấn Nhục Thung Dung mỗi năm, giá trị sản lượng đạt hơn 60 triệu NDT (210 tỷ VND).
Đề tài do các tác giả Trần Thanh Tùng, Nguyễn Trần Thị Giáng Hương, Nguyễn Kiều Vân (Trường ĐH Y Hà Nội) thực hiện nhằm đánh giá tác dụng của cao lỏng thung dung (Cistanche desetricola Y.C.Ma) đến sự phát triển cơ quan sinh sản của chuột cống đực non thiến và chuột cống đực non không thiến.
Thung dung thuộc họ nhục thung dung (orobanchaceae) là vị Thu*c đã được dùng từ lâu, theo kinh nghiệm dân gian dùng thân rễ để bồi bổ tinh khí, chữa di tinh, mộng tinh, liệt dương… nhưng đến nay chưa có nghiên cứu nào về ảnh hưởng của Thu*c lên khả năng sinh sản.
Nghiên cứu tiến hành với vị Thu*c thung dung do Cty Dược liệu Trung ương I (Mediplantex) cung cấp, chuột cống trắng đực chưa trưởng thành, tuổi từ 40-45 ngày, có trọng lượng từ 60-90g.
Kết quả, thung dung cho chuột uống hàng ngày với liều 5g/kg trong 10 ngày làm tăng trọng lượng tinh hoàn, túi tinh, tuyến tiền liệt, tuyến Cowper một cách có ý nghĩa thống kê so với lô chứng. Đây là kết quả nghiên cứu về thung dung liên quan tới hoạt tính androgen, trên cơ sở đó nhóm tác giả sẽ tiếp tục nghiên cứu tác dụng của Thu*c đến khả năng sinh sản trên chuột cống đực của cây Thu*c.
LV (nguồn: TC Dược học, 8/2008)