Hình như, hiện nay nói đến văn Khuyến phát tâm bồ đề, người ta nghĩ ngay đến Khuyến phát bồ đề tâm văn của Ngài Thật Hiền, người Trung Quốc.
Bài văn này ra đời những năm nửa đầu thế kỷ XVIII, đến nay đã và đang được phổ biến rộng rãi trên thế giới, nhất là trong các trường Phật học và có sức tác động rất lớn đến tâm can của người đọc. Trong khi đó, từ thế kỷ thứ XIII, ở Việt Nam chúng ta đã có Phổ khuyến phát bồ đề tâm (Khoá hư lục) do vua Trần Thái Tông sáng tác bằng chữ Hán. Chúng tôi cho rằng, đây là một tác phẩm rất hay, có tính thuyết phục rất cao, nhất là tính phổ biến của nó.
Nếu đối tượng chủ yếu mà Khuyến phát bồ đề tâm văn của Ngài Thật Hiền Tỉnh Am hướng tới là người xuất gia thì Phổ khuyến phát bồ đề tâm của vua Trần Thái Tông dung thông cho cả tăng lẫn tục.
bồ đề của vị vua khai nghiệp nhà trần cũng nằm trong chiều hướng đó.
Tác phẩm được mở đầu bằng thủ pháp so sánh rất ấn tượng và độc đáo giữa vàng ngọc và thân mạng thứ nào quý hơn?: “Phù thế chi chí quý giả duy kim ngọc nhĩ, nhiên sát kỳ sở trọng sát kỳ sở tích phản bất cập ư thân mạng giả dã!” (Ôi! Vật quý nhất đời là vàng ngọc vậy.
Sau khi lý giải cặn kẽ, kèm theo những thí dụ xác đáng nhằm chứng minh, thân người quý hơn vàng ngọc, tiến thêm một bước nữa, tác giả, lại so sánh thân người với đạo cái náo quý hơn? Thứ nhất là, lời của Khổng Tử - Giáo chủ Nho giáo: “Triêu văn đạo, tịch tử khả hỹ”. (buổi sớm được nghe đạo, chiều có ch*t cũng vui.) Thứ hai là, lời của Lão Tử - Giáo chủ Lão giáo: “Ngô sở dĩ hữu đại hạn vị ngô hữu thân”. (Ta sở dĩ có ba cái lo lớn, vì ta có thân.) Thứ ba là, tích truyện tiền thân của đức Phật Thích Ca Mâu Ni, từng bỏ thân cứu hổ. Trong khi tu hành đạo Bồ tát, trong vô lượng vô số kiếp, đức Thế Tôn đã rất nhiều lần xả thân cầu đạo như vậy rồi.
Những bậc Thánh nhân có trí tuệ lớn và phước đức lớn, đã bày gan ruột, dạy rõ chỗ đáng quý của đạo, chúng ta là phàm phu vô trí, há chẳng nên học theo hay sao? Sở dĩ tác giả dẫn chứng ba vị Thánh nhân ở trên, vì dù cho người đọc là sùng Nho, theo Lão - Trang hay tu Phật cũng đều có thể noi gương mà quyết chí học đạo, phát khởi tâm bồ đề. Như vậy, rõ ràng là thân người đã rất quý, nhưng đạo còn quý hơn nhiều. Vì nhận thức rõ đạo lý này, nên các bậc thánh hiền thà hy sinh thân mạng để cầu đạo. Tức là xả bỏ huyễn thân, cầu đạt ngộ chân thân bất diệt. Để làm sáng tỏ những lý lẽ trên, tác giả dẫn chứng hàng loạt nhân vật nổi tiếng, có trí tuệ lớn nhất trong lịch sử từ xưa đến nay. Trên từ Phật, Thánh, Tiên, Hiền dưới cho đến Vua, Quan, Trí, Sĩ đều một lòng trọng đạo. Nhưng như vậy vẫn chưa đủ, tác giả còn e có người tự ti cho rằng, bản thân mình không thể đem so sánh với Phật, Thánh, Tiên, Hiền, Vua, Quan, Trí, Sĩ, mà thối thất tâm ý, nên đưa thêm ra các chứng cứ, cả đến các loài súc sinh cũng còn biết lãnh hội đạo lý đạt được lợi ích lớn: “Dã hồ thượng thính Bách Trượng pháp, loa sư do hộ Kim Cương kinh, thập thiên du ngư văn Phật hiệu hoá vi Thiên tử, ngũ bách biển bức thính pháp âm nhi tổng tác thánh hiền; mãng văn sám dĩ sinh thiên, long thính kinh nhi ngộ đạo”. (cáo đồng còn nghe pháp bách Trượng, ốc vặn hay hộ kinh Kim cương. mười ngàn cá bơi nghe hiệu Phật hoá làm Thiên Tử, năm trăm con dơi nghe pháp chứng Thánh Hiền. Trăn nghe sám được sinh thiên, rồng nghe kinh mà ngộ đạo.) [Khoá hư lục]
Những thí dụ này rất đắc dụng, thử hỏi loài vật còn như vậy, chẳng lẽ con người không được bằng súc sinh sao? Lời khích chân thành này tác động rất lớn đến người nghe, thôi thúc những người đã phát tâm tu đạo, càng tinh tấn dõng mãnh hơn, ai chưa phát tâm thì gấp rút phát tâm bồ đề, dốc lòng cầu đạo, mới thật không uổng một kiếp làm người.
Như vậy tác giả đã chứng minh một cách rất thuyết phục rằng, vàng ngọc không quý bằng thân người; thân người không quý bằng đạo, ngỏ hầu khuyến khích toàn bộ con dân Đại Việt nhanh chóng phát tâm bồ đề, tu dưỡng phẩm chất đạo đức, phát huy tiềm năng tự thân, hầu giải thoát khỏi khổ đau, đạt được an vui niết bàn.
Qua bài viết ngắn này, chúng tôi mong mỏi tác phẩm Văn Khuyến phát tâm bồ đề của dân tộc ta được mọi người nói chung, Phật giáo giới nói riêng quan tâm nhiều hơn nữa. Chúng tôi cũng ước mong rằng một ngày không xa, khi dạy môn: “Khuyến phát bồ đề tâm văn” trong các trường Sơ - Trung cấp Phật học, tăng, ni sinh Việt Nam được học bài văn này của vua Trần Thái Tông trước khi học bài “Khuyến phát bồ đề tâm văn” của ngài Thật Hiền. Được như vậy, cũng là góp phần làm sáng tỏ những giá trị văn hoá truyền thống đích thực của dân tộc ta. NCPHMạng Y Tế
Nguồn: Phật giáo (https://phatgiao.org.vn/tinh-chat-luan-thuyet-trong-pho-khuyen-phat-bo-de-tam-cua-tran-thai-tong-d13391.html) Tin liên quan
Tin cùng chuyên mụcTin cùng nội dung
|