Với nhiều người khi bị chẩn đoán thế giới như bị sụp đổ. Người ta không những chỉ sợ căn bệnh này mà đôi khi còn sợ trước những tác động phụ kinh khủng trong quá trình hoá trị hay xạ trị. Nhiều người mong muốn có một phương pháp thay thế nhẹ nhàng hơn hoặc chí ít cũng có hỗ trợ tự nhiên trong trị liệu.
Từ đó nảy nòi ra những kẻ lợi dụng tình huống bi đát này để thu hàng nghìn Euro cho những ca điều trị vô bổ.
Bà Jutta Hübner là giáo sư về ung thư học tích hợp (integrative Onkologie) tại Bệnh viện trường đại học Jena. Trả lời phỏng vấn của WELT bà giải thích, tại sao các liệu pháp đắt tiền lại đặc biệt đáng ngờ và tại sao những bác sỹ và thày lang bất lương hầu như không sợ hậu quả về việc họ làm.
Jutta Hübner: Y học bổ sung và thay thế thường hay được vận dụng trong điều trị bệnh nhân ung thư. Tuy nhiên điều này thường xảy ra trên cơ sở thiếu thông tin đáng tin cậy, mà hay xuất phát từ cảm tính. Nhiều thầy (bà) lang hay bản thân người bệnh không dựa vào hướng dẫn của cơ quan y tế, thông tin thiếu cơ sở và có khi chỉ đọc tin trên mạng internet. Từ đây có thể xẩy ra nhiều rủi ro, vì y học thay thế cũng có thể gây hại đáng kể đối với người bệnh.
Trong bảng hướng dẫn lần đầu tiên chúng tôi công bố một cái nhìn tổng quan, cái gì có cơ sở khoa học và hữu ích và những rủi ro tiềm ẩn trong các phương pháp điều trị. Cho đến nay đây là lần đầu tiên vấn đề này được đề cập tương đối toàn diện, đầy đủ. Điều này cực kỳ quan trọng, đối với bản thân người bệnh cũng như đối với sự tư vấn của thầy Thu*c.
Chúng ta cần thành thật thừa nhận, bệnh ung thư có thể chữa được, nhưng không phải trường hợp nào cũng thành công. Vì thế, nhất là khi tiên lượng không mấy khách quan, việc đầu tiên người ta nghĩ tới là: "Liệu còn cách gì khác không?" Đây là lúc, như người ta thường nói "có bệnh vái tứ phương". Cây tầm gửi - loại thảo dược được "đồn đoán" có tác dụng chữa ung thư Hübner: Có một nhóm bệnh nhân khác. Ở nhóm bệnh nhân này cách điều trị thông thường thực ra ổn. Nhưng các liệu pháp điều trị rất hiệu quả như hoá trị hay xạ trị thường gây tác động phụ. Người bệnh ở đây trông mong vào liệu pháp bổ sung để làm cho cả quá trình điều trị dễ chịu hơn và hạn chế các tác động phụ. Nhiều người bệnh muốn chủ động, tích cực tham gia vào quá trình điều trị, họ muốn tự quyết định đối với số phận của mình. WELT: Homöopathie cũng có thể làm tăng tổn thương – thí dụ nó trì hoãn liệu pháp chữa trị có hiệu quả. Hübner: Khi tư vấn hoặc làm việc trong phòng khám chúng tôi chứng kiến những ví dụ bi thảm, vì khoảng thời gian cho đến điều trị bắt đầu có hiệu quả là một yếu tố có ý nghĩa quyết định. Nếu trong khoảng thời gian này lại áp dụng các liệu pháp không có hiệu quả như Homöopathie thì nhiều khi gây hậu quả ch*t người. WELT: Vậy chuyện với hạt mơ thì như thế nào? Có tin đồn, một hoạt chất trong hạt mơ có tác dụng diệt tế bào ung thư. Hübner: Câu chuyện với hạt mơ đã gây nguy hiểm đến tính mạng bệnh nhân của chúng tôi, vì cái chất Amygdalin đó giải phóng axit hydrocyanic trong cơ thể. Thực ra đây là chuyện cũ rích. Nhưng nó lại là một ví dụ điển hình cho thấy, như ở trong trường hợp này các giải thích giả khoa học nhằm kiếm chác như thế nào. Thử nghiệm trên tế bào riêng lẻ đã được áp dụng một cách đơn giản vào toàn bộ cơ quan trong cơ thể. Điều này đối với người ngoại đạo – và cả với một vài bác sỹ – cũng không dễ dàng nhận ra những lời giải thích này là hoàn toàn sai. WELT: Các liệu pháp thay thế này có thể vô cùng tốn kém. Liệu đàng sau nó có sự trục lợi về tài chính? Hübner: Tôi tin rằng, ở một số nhà điều trị thích quảng bá cho liệu pháp thay thế thì chuyện tiền bạc đóng vai trò chính yếu. "Y học truyền khẩu", tức các cuộc tư vấn cặn kẽ về điều trị trong hệ thống y tế nước ta lại hầu như không được trả thù lao. Tôi thậm chí muốn đi xa hơn và khẳng định rằng: một cơ sở y tế, muốn tư vấn và điều trị cho bệnh nhân ung thư một cách trung thực về liệu pháp thay thế thì khó có thể tồn tại về kinh tế trong hệ thống của chúng ta. Điều này dẫn đến tình trạng, có những bác sỹ, ban đầu muốn thực sự trung thực và tử tế nhưng rồi qua thực tế bỗng nổi lên câu hỏi: "Vậy ta lấy đâu ra tiền cho các buổi tư vấn như thế này?" Và từ đó dẫn đến tình trạng xuống cấp, người ta có xu hướng giới thiệu ngày càng nhiều hơn về các liệu pháp thay thế đáng ngờ và đắt đỏ mà người bệnh phải tự thanh toán. Thực ra đây là một sự điên rồ – chúng ta cần giảm mạnh kinh tế hoá trong lĩnh vực y học và trong công tác đào tạo ở trường y cần nêu cao y đức và tư duy khoa học. Lời đồn "hạt mơ chứa hoạt chất có thể tiêu diệt được tế bào ung thư" thậm chí đã gây nguy hiểm cho tính mạng bệnh nhân. Trong điều trị bổ sung đối với bệnh ung thư những tiếp cận nào đã được chúng minh một cách khoa học? Hübner: Với tôi thì y học bổ sung bắt đầu từ chủ đề về lối sống: Điều gì người bệnh có thể tự làm được để hỗ trợ cho sức khoẻ của bản thân mình? Về vấn đề này chúng tôi đề cập tới chế độ dinh dưỡng cân đối, về hoạt động thể chất hay hạn chế tối đa hút Thu*c lá hay sử dụng chất có cồn – đó là những vấn đề cơ bản. Sau đó chúng ta xem xét một cách tổng quát trong trường hợp nào thì áp dụng liệu pháp bổ sung là có thể có lợi. Ở đây có thể là liệu pháp thư giãn- và thiền định như Yoga, thái cực quyền hay khí công. Cạnh đó có thể sử dụng thảo dược vì một số cây Thu*c có tác dụng giảm đau cho người bệnh trong quá trình điều trị. Tuy nhiên khi dùng thảo dược phải chú ý đến sự tương tác đối với các loại Thu*c khác. WELT: Những tiếp cận nào trong liệu pháp tự nhiên và thực phẩm chức năng nào có nhiều hứa hẹn trong điều trị ung thư? Hübner: Bên cạnh vấn đề cân bằng chúng tôi hướng nhiều tới việc sử dụng axit béo - Omega-3, vì thực phẩm chức năng này có tác dụng hạn chế viêm và tác động tích cực đến kết cấu cơ bắp cũng như sự suy sụp thể chất. Đối với các sản phẩm dược liệu chúng tôi muốn nhấn mạnh đến gừng – trà gừng giúp người bệnh cảm thấy đễ chịu trong quá trình điều trị ung thư. Trong điều trị bằng dược liệu chúng ta có một loạt hoạt chất có tác dụng bổ trợ đối với người bệnh. Sự lừa dối trí trá cũng thể hiện qua cách quảng cáo, nào là hàng trăm người đã khỏi bệnh hoặc phương pháp này không có phản ứng phụ vv… Phải khẳng định, mọi liệu pháp có hiệu quả ít nhiều đều có tác động phụ. Khi người ta đề cập đến điểm sau đây thì nhất thiết phải rung chuông báo động: khi trong bản cam kết ghi người bệnh đã được giải thích tuy nhiên vẫn yêu cầu phương pháp trị liệu này, mặc dù phương pháp đó chưa được khoa học công nhận. Trong trường hợp tồi tệ nhất thì điều này giống như người ta tự ký vào bản án tử hình với bản thân mình – mà không thể chống lại về phương diện pháp lý. Vấn đề cuối cùng là giá cả. Mọi liệu pháp, nếu bình quân phải chi quá 1 Euro cho một ngày đều là đáng ngờ. WELT: Tôi từng đọc, có một số nhà điều trị ràng buộc bệnh nhân của mình cùng chịu trách nhiệu với bệnh tình, tại sao lại như vậy? Hübner: Những câu như "bạn đã áp dụng chế độ ăn uống không đúng" hoặc "bạn đã chịu đựng quá lâu với mối quan hệ căng thẳng kéo dài" đây là những chiêu nhằm ràng buộc người bệnh với nhà điều trị và đây cũng chỉ là một mô hình giải thích giả hiệu. Xét cho cùng đó cũng chỉ là các chiêu quảng cáo bán hàng. Gặp những trường hợp như vậy nhất thiết phải hết sức cảnh giác. Một chiêu nữa là đổ lỗi cho người khác, thí dụ, khẳng định, liệu pháp thay thế không đạt được hiệu quả là do người bệnh không làm đúng theo chỉ dẫn. Gặp trường hợp như vậy thì nên cắt đứt luôn quan hệ và tìm người chữa trị khác. WELT: Tại sao một số người trong ngành chăm sóc sức khoẻ lại có thể coi thường đạo đức nghề nghiệp đến như vậy? Hübner: Tôi nghĩ ở đây có hai nhóm người khác nhau. Một nhóm thì bất chấp tất cả, sẵn sàng làm mọi chuyện, miễn sinh lời. Nhóm thư hai đông hơn nhiều, những người này thực sự tin những việc họ làm là đúng, liệu pháp mà họ thực hiện có hiệu quả và vì vậy họ không thấy có vấn đề về đạo đức khi ngửa tay nhận tiền. WELT: Nhưng người ta có thể khiếu nại với hiệp hội thày Thu*c hữu quan. Làm như vậy chí ít cũng làm cho người bác sỹ bị tai tiếng về nghề nghiệp và tránh không để các bệnh nhân khác bị lừa bịp trong tương lai. Hübner: Cho đến nay tôi chưa hề chứng kiến một trường hợp khiếu nại nào mà được xử lý đến nơi đến chốn. Hübner: Phải, tiếc rằng nó lại như thế. Các ông bà lang băm ở Đức thực sự rất lộng hành, tự tung tự tác. Ơ đây người bệnh chỉ biết dựa vào bản thân mình, tự bảo vệ mình thông qua thu thập các nguồn thông tin bổ ích. Thực ra đây là một vấn đề nan giải– đáng ra phải có các tổ chức khác đứng ra ngăn chặn những kẻ xấu này. Cho đến nay một số cơ quan bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã có hành động đúng đắn, kịp thời. WELT: Tại sao bà lại đi đến lĩnh vực đặc biệt này? Hübner: Tôi đặc biệt quan tâm đến chủ đề này, ngay từ khi còn là trợ lý bác sỹ thời trẻ, khi đó tôi đã nhận thấy sự băn khoăn, lo lắng của người bệnh. Mình có thể làm gì để hỗ trợ quá trình điều trị? Có loại cây Thu*c nào tốt đối với bệnh tình của mình? Chế độ dinh dưỡng với bệnh nhân ung thư thế nào là hợp lý ? Đó là những câu hỏi hầu như xuất hiện hàng ngày. Tuy nhiên hầu như không có thông tin về những vấn đề đó – đấy là điều mà tôi muốn thay đổi.WELT: Bản thân bà đã phải đối mặt với những bệnh nhân như vậy chưa?
Hübner: Rất tiếc là có.
Hübner: Đúng là như vậy, điều đó nên làm. Tôi cũng mong đợi nhiều hơn từ hiệp hội thầy Thu*c.
WELT: Ý của bà là sao?
WELT: Điều này nghe chừng không hay cho lắm.