 không có một tự ngã, there is no self? Tôi nghĩ có lẽ vấn đề phát xuất từ một nền văn hóa ưa chuộng tranh luận của Ấn Độ. Ngày xưa các giáo sĩ thường hay tổ chức những cuộc tranh luận công cộng về các vấn đề “nóng bỏng”, với mục đích thu hút tín đồ và tìm sự ủng hộ của các bậc vua chúa. Và đức Phật thì luôn nhắc nhở các đệ tử mình đừng bao giờ tham dự vào những cuộc tranh luận này (Sutta Nipata 4.8), vì trong những cuộc tranh luận ấy ta không thể nào được phép im lặng. Thế hệ sau thời đức phật, các thầy vì bị vướng vào những sự tranh luận này với các trường phái khác, nên phải đặt ra một câu trả lời nhất định cho câu hỏi về việc có hay không có một cái tôi. luận sự (kathavatthu) là một bộ luận đầu tiên mà chúng ta biết, có đề cập đến câu trả lời “không” cho vấn đề tự ngã này. và về sau, những tác phẩm lớn khác như là cuộc đời đức phật (buddha charita) và mi tiên vấn đáp (milinda panha), được sáng tác vào thế kỷ thứ nhất sau tây lịch, đã đặt cái “không” này vào tâm điểm giáo lý của đức phật. Và ngày nay, chúng ta lại còn cộng thêm vào những suy luận riêng của mình để trả lời cho câu hỏi ấy, ví dụ như là mặc dù tuy ta không có một cái tôi riêng biệt, nhưng ta có một cái tôi vũ trụ rộng lớn (a cosmic self). nhưng thật ra, đây lại là một quan niệm mà đức phật hoàn toàn bác bỏ và chê trách trong bài kinh ví dụ về người bắt rắn (alagaddupama sutta).
Một công cụ giúp cho sự giải thoát
“Không có một cái tôi” không phải là lời dạy của Phật. Nhưng sở dĩ nó vẫn còn tồn tại đến hôm nay là vì lời tuyên bố ấy cũng tương tự với giáo lý vô ngã, anatta, (not-self). Vô ngã là một trong những công cụ, phương tiện, đức Phật dùng để giúp ta buông bỏ những dính mắc của mình. Vì mặc dù đức Phật không hề xác định hay phủ nhận về sự có mặt của một cái tôi, nhưng Ngài có nói đến cái tiến trình mà tâm ta tạo nên cái cảm nhận về một cái ta ảo tưởng, khi nó đeo đuổi chạy theo những tham ái. Nói một cách khác, đức phật chỉ chú trọng về cái nghiệp quả tạo nên từ sự thành hình của một cái tôi ảo tưởng ấy. vì sự tham ái, nắm bắt mới chính là nguyên nhân của khổ đau. và cũng vì trong bất cứ một cảm nhận nào của một cái tôi cũng có sự nắm bắt, nên phật khuyên chúng ta sử dụng ý niệm vô ngã như là một phương cách để tháo gỡ ra sự dính mắc ấy. Mỗi khi ta thấy mình bị gắn liền vào một cái gì đó khổ đau và biến đổi, bạn hãy tự nhắc nhở mình rằng nó là vô ngã: và nó không đáng để cho ta bám víu, không đáng cho ta nhận đó là mình (Samyutta Nikaya 22.59). Điều ấy sẽ giúp ta buông bỏ. Và khi ta thực hiện điều ấy một cách trọn vẹn, nó có thể dẫn ta đến sự giải thoát.  không có một cái tôi. nhưng cho một câu hỏi mà đức phật cho rằng trọng yếu nhất trên con đường tu tập: “những việc nào tôi làm sẽ mang đến một lợi ích và hạnh phúc lâu dài?” (majjhima nikaya 135). và ta sẽ tìm thấy một hạnh phúc chân thật lâu dài bằng sự buông bỏ. Trên con đường tu tập, chúng ta áp dụng ý niệm về vô ngã đối với những gì đang lôi kéo ta đi lạc lối, để biết quay trở lại. Nhưng nếu như ta không còn bị vướng mắc nữa, thì ta cũng đâu cần đến ý niệm về ngã (self) hay vô ngã (not-self) nữa làm gì? Vì câu hỏi ấy không hề cần thiết, khi ta đã hoàn toàn giải thoát và có được hạnh phúc thật sự. Thật ra tin chấp vào không có một cái tôi cũng có thể là một trở ngại cho sự giải thoát. như phật có dạy rằng, quán chiếu về vô ngã có thể dẫn đến một cảm nhận về sự trống không (mn 106). và nếu như mục đích tu học của ta là để đi chối bỏ một cái tôi, thì ta có thể nhận lầm cái cảm nhận về sự trống không ấy chính là sự giác ngộ và cho rằng mình đã đi đến cuối đường. nhưng phật nhắc nhở ta rằng, trong sự trống không ấy vẫn có thể còn những sự dính mắc vi tế. mà nếu như ta đã cho rằng mình đã đến nơi rồi, thì ta sẽ không còn nhìn thấy chúng nữa. và nếu như không thấy được thì ta sẽ không thể nào buông bỏ được. Vì vậy cho nên, ta cần nên nhớ rõ giáo lý vô ngã là để giúp cho ta trả lời những câu hỏi nào và không phải để giải thích cho vấn đề nào. Hiểu được như vậy, ta sẽ thấy rõ ràng được sự khác biệt giữa thế nào là một sự giải thoát thật sự và thế nào là vẫn còn bị trói buộc”.
Nguyễn Duy Nhiên
Trích trong "Ngắm nhìn tĩnh tại"
Nguồn: https://nguyenduynhien.blogspot.com/2018/04/co-hay-khong-co-mot-cai-toi.html
Mạng Y Tế
Nguồn: Phật giáo (https://phatgiao.org.vn/co-hay-khong-co-mot-cai-toi-d30488.html)
Tin cùng nội dung
-
Giác mạc chắc hẳn là một trong những bộ phận kỳ lạ nhất của cơ thể vì nó hoàn toàn không có mạch máu.
-
Ngày 4/5, công an TP.HCM đã gặp gỡ báo chí, thông tin về tình hình, kết quả công tác đảm bảo an ninh trật tự trong đợt đại lễ 30/4 vừa qua trên địa bàn.
-
Ung thư cổ tử cung là bệnh nguy hiểm thường gặp ở phụ nữ tuy nhiên tỷ lệ phụ nữ hiểu biết cách chủ động phòng ngừa ở Việt Nam còn thấp.
-
Ca sinh thương tâm, hiếm gặp vừa xuất hiện tại Anh đối với một phụ nữ trẻ xứ Wales mặc dù đã được chẩn đoán trước khi sinh...
-
Không tinh trùng là tình trạng không có tinh trùng trong mẫu tinh dịch khi xuất tinh. Đây là tình trạng khá phổ biến ở những trường hợp vô sinh do nam.
-
Tôi muốn gửi lời đến mọi người: Khi tình đã hết thì có hay không có người thứ ba cũng không thể hàn gắn.
-
Cánh cửa hy vọng đã mở ra với vợ chồng chị Nguyễn Văn Thắm và anh Mạc Văn Dũng khi chị đã chính thức mang bầu song thai dù trước đó anh không có tinh trùng.
-
Hiện nay có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến vô sinh ở nam giới, trong đó có một nguyên nhân mà nhiều không ngờ tới là không có tinh trùng.
-
Nhiều đàn ông không có tinh trùng đã có thể sinh con nhờ kỹ thuật vi phẫu tìm tinh trùng từ các mô tinh hoàn. Trong năm 2014 TPHCM đã có 6 đứa trẻ sinh ra từ kỹ thuật này.
-
Chế độ ăn kiêng không có gluten - là một loại protein có trong lúa mì, lúa mạch đen, lúa mạch và tiểu hắc mạch. Người mắc bệnh celiac thì không nên ăn gluten.
| |
không có một cái tôi chăng? theo thầy thanissaro thì thật ra phật không hề xác định hay phủ nhận rằng chúng ta có hay không có một cái tôi. vì vô ngã không phải là một ý niệm để ta tìm hiểu, suy đoán hay tranh luận, mà đó là một phương tiện, một công cụ giúp ta tháo gỡ ra những dính mắc để chuyển hóa khổ đau. 
không có một câu trả lời nào giúp ích được cho người hỏi. và sau này phật có giải thích cho ananda rằng, nếu như ngài có trả lời là có hay không gì đi chăng nữa, cũng chỉ khiến cho người hỏi bị kẹt vào hai thái cực của một cái thấy sai lầm mà thôi (samyutta nikaya 44.10). 