SCMP dẫn lời nhà di truyền học Peter Forster của Đại học Cambridge (Anh) hôm 16/4 cho biết đợt bùng phát dịch đầu tiên của Covid-19 có thể xuất hiện khoảng thời gian từ 13/9 tới 7/12 ở miền nam Trung Quốc thay vì thành phố Vũ Hán ở miền trung.
Đội ngũ của ông Forster đã đưa ra thông tin trên dựa vào việc phân tích nhiều chủng virus SARS-CoV-2 từ các khu vực trên thế giới và tính toán ra thời gian nó xuất hiện.
“Virus có thể đã đột biến thành phiên bản trên người vài tháng trước, nhưng nó ở trên dơi, hoặc các động vật hoặc có thể trên người trong vài tháng mà không lây cho người khác”, ông Forster cho biết.
“Sau đó, nó bắt đầu lây nhiễm và lây lan giữa người với nhau trong khoảng thời gian 13/9 tới 7/12 và tạo nên mạng lưới mà chúng tôi trình bày trên tạp chí Kỷ yếu Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia (PNAS)”, chuyên gia trên cho hay.
Đội của ông Forster phân tích các chủng virus sử dụng mạng phát sinh gen - một thuật toán có thể thiết lập bản đồ chuyển động toàn cầu của các sinh vật thông qua sự đột biến gen của chúng.
Các nhà khoa học vẫn đang cố gắng tìm ra vị trí của “bệnh nhân số 0”. Tuy nhiên, một số dấu hiệu ban đầu đang khiến các nhà khoa học nghi ngờ rằng dịch bệnh có thể bắt đầu từ một khu vực ở miền nam Trung Quốc hơn là từ Vũ Hán, Hồ Bắc, Trung Quốc.
Trước đó, các nhà khoa học từ Cambridge từng công bố một nghiên cứu đăng tải trên PNAS về lịch sử tiến hóa của SARS-CoV-2. Báo cáo kết luận rằng phần lớn các chủng virus ở Mỹ và Australia có sự tương đồng về gen với các virus trên dơi, trong khi phần lớn chủng ở châu Âu là hậu duệ của các chủng biến thể từ Đông Á.
Tuy nhiên, bài nghiên cứu chỉ xem xét được 160 chủng thu thập được từ cuối tháng 12. Số lượng nghiên cứu khá nhỏ cũng làm hạn chế năng lực của các nhà nghiên cứu trong việc phát hiện thời gian và địa điểm mà đại dịch xuất hiện.
Trong nghiên cứu mới nhất chưa được bình duyệt, ông Forster và các chuyên gia từ Đức đã mở rộng dữ liệu nghiên cứu lên 1.001 bản đồ gen chất lượng cao do các nhà khoa học trên thế giới cung cấp.
Càng nhiều chủng được phân tích, họ càng truy vết chính xác được nguồn gốc của sự lây lan và tìm được người đầu tiên bị nhiễm chủng virus có cấu tạo gần như tương đương nhất với virus từ dơi.
Dù giới khoa học vẫn đang nghiêng về giả thuyết virus SARS-CoV-2 có nguồn gốc từ dơi, dựa vào sự tương đồng của bản đồ gen, nhưng một số nghiên cứu gần đây nghi ngờ rằng virus này có thể đã lây lan âm thầm trên vật chủ và con người trong hàng năm rời trước khi bùng phát thành dịch như hiện tại.
Theo giả thuyết này, dịch có thể đã bắt đầu từ khi một số phiên bản đột biến của virus đã biến đổi từ những chuỗi vô hại trở thành mầm bệnh gây nguy hiểm ch*t người, theo đội ngũ từ đại học Cambridge.
“Tôi nghi ngờ rằng dịch bệnh có thể bắt đầu từ miền nam Trung Quốc hơn là ở Vũ Hán. Nhưng bằng chứng chỉ có thể đến bằng việc phân tích thêm nhiều virus trên dơi, con vật hiện nghi là vật chủ ban đầu và các mẫu thử từ các bệnh viện ở Trung Quốc từ tháng 9-12/2019. Cách làm này có thể giúp chúng ta hiểu được cách mầm bệnh lây lan và ngăn chặn được dịch bệnh tương tự trong tương lai”, ông Forster cho hay.
Chuyên gia di truyền học Trung Quốc Su Bing cho biết mạng phát sinh gen là một công cụ đáng tin cậy trong hàng chục năm qua. Tuy nhiên, ông Su cho biết phương pháp này cũng có giới hạn vì độ chính xác của mốc thời gian ước tính sẽ bị ảnh hưởng bởi số lượng các mẫu gen nghiên cứu và giả thuyết về tốc độ đột biến gen.