Chị Thoa sinh năm 88, là cô giáo mầm non ở Hà Giang, có khuôn mặt ưa nhìn, dáng người cao ráo, làn da trắng trẻo. Chồng chị là công nhân, thấp bé, xù xì, luôn có mặc cảm kém cỏi so với vợ. Anh hay ghen, ngày nào đi làm về cũng cầm điện thoại của vợ kiểm tra cuộc gọi đến, đi, tin nhắn. Thấy bất cứ tin nhắn nào của đàn ông gửi cho vợ, dù nội dung bình thường, anh đều nổi cơn ghen, chì chiết chị. Một lần, anh tuyên bố "tối đến, tôi mà thấy điện thoại cô có tin nhắn, tôi chém", rồi đùng đùng xuống bếp lôi con dao đặt dưới gầm giường. Anh cũng không cho vợ tắt điện thoại.
Chị Thoa sau đó bỗng bị mất giọng, không thể nói năng gì. Người nhà đưa chị đi khám chữa tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương. Ở đây, sau vài ngày điều trị, chị có thể nói được, nhưng hễ hôm nào anh chồng từ quê ra thăm, nuôi vợ thì chị lại mất tiếng. Sau này bác sĩ hỏi rõ ngọn nguồn mới biết, mỗi lần thấy anh, nỗi sợ hãi khi chồng ghen tuông, cầm dao dọa chém lại dâng lên, khiến chị nghẹn lời. Khi bác sĩ hỏi chồng thì anh này hồn nhiên nói "Em yêu vợ em lắm, em có làm gì cô ấy đâu. Dao em đặt dưới gầm giường chỉ dọa thôi".
Bác sĩ Nguyễn Duy Dương đang kiểm tra thanh quản cho một bệnh nhân. Ảnh: MT. |
Tiến sĩ Nguyễn Duy Dương, khoa Thính - thanh học Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương cho biết, trường hợp chị Thoa chỉ là một trong số không ít bệnh nhân bị mất giọng do sang chấn tâm lý.
Theo bác sĩ, bệnh này thường xảy ra đột ngột sau một sang chấn tâm lý vượt quá khả năng chịu đựng của bệnh nhân. Mức độ bệnh tỷ lệ thuận với mức độ sang chấn. Khi khám, thanh quản thường bình thường và không có sự tương xứng giữa triệu chứng giọng nói và trạng thái thanh quản. (Bệnh nhân mất giọng hoặc khản tiếng nhưng hình ảnh thanh quản bình thường, không có hạt xơ, polip hay viêm nhiễm). Bệnh có thể khỏi nhanh sau can thiệp bằng tâm lý liệu pháp kết hợp với trị liệu giọng nói.
Bác sĩ Dương cho biết, tốt nhất, khi rơi vào tình trạng này, bệnh nhân cần nghỉ ngơi, cố gắng chia sẻ với người thân, tìm cách thư giãn, giải trí, đồng thời tránh xa nguồn sang chấn. Khi bệnh nhân không tránh được nguồn sang chấn, vấn đề tâm lý không được giải quyết thì việc trị liệu giọng nói thường thất bại. Trường hợp của chị Tâm (Hải Phòng) là một điển hình.
Đến khám lại tại khoa Thanh - thính học, Bệnh viện Tai Mũi Họng trung ương, gương mặt chị Tâm thẫn thờ, mệt mỏi. Hỏi chuyện, giọng chị khản đặc, thì thào tâm sự: Mấy năm trước, chồng chị đi xuất khẩu lao động, để lại chị với ba con nhỏ ở nhà cùng người mẹ chồng nghiện rượu và Thu*c lá. Bà mẹ chồng sau mỗi lần say xỉn lại mắng chửi, thậm chí đánh con dâu và các cháu nội. Vất vả nuôi con, làm lụng, lại chịu đựng cảnh mẹ chồng điên điên khùng khùng, trong khi ông xã đi biền biệt, không về hay gọi điện viết thư hỏi han, quan tâm đến vợ, chị Tâm ngày càng bế tắc. Một ngày, chị không thể cất lời, mở miệng nhưng cổ họng cứng ngắc.
Mãi tới ba tháng sau người anh trai mới đưa chị đi khám, chữa. Bác sĩ hỏi han người nhà, biết chuyện, có hướng dẫn chị luyện tập nhưng tình hình không cải thiện. Đến khám lại lần này, chị bắt đầu nói được, nhưng giọng vẫn khàn đặc. "Bác sĩ có hướng dẫn, mình tập cũng thấy cải thiện, nhưng cuộc sống mệt mỏi, chán chường nên lúc tập, lúc không", người phụ nữ buồn bã gắng giọng. Chị Tâm vẫn ở cùng mẹ chồng và bản thân chị không biết phải làm sao để tránh "nguồn sang chấn" này.
Tiến sĩ Nguyễn Duy Dương cho hay, tình trạng mất hoặc khàn giọng khi bị cú sốc về tâm lý có lý do từ chức năng vỏ não. Tại vỏ não có trung tâm ngôn ngữ, chỉ huy việc phát âm, đồng thời cũng có vùng chi phối tình cảm, cảm xúc. Khi các hoạt động cảm xúc quá mức, làm ức chế phản xạ phát âm khiến bệnh nhân không nói được hoặc cố nói chỉ ra hơi thều thào, khản giọng. Khi sang chấn tâm lý hết, trung tâm phát âm lại hoạt động bình thường.
Theo bác sĩ, mất giọng do sang chấn tâm lý cần chữa càng sớm càng tốt. Nếu để muộn, khi bệnh nhân khỏi sang chấn tâm lý nhưng cung phản xạ phát âm đã bị mất đi thì muốn nói cũng không nói được, phải luyện tập rất mất thời gian và vất vả. Ông cho hay, nếu được giải tỏa tâm lý ngay, được sự hỗ trợ của người thân và chấm dứt nguồn sang chấn khi mới phát bệnh, người mất giọng có thể nhanh chóng khỏi, thậm chí, cần rất ít can thiệp y tế.
"Sự hỗ trợ của gia đình rất quan trọng. Có những trường hợp, đó là yếu tố quyết định, thậm chí bệnh nhân chưa cần luyện giọng, chỉ cần được giải tỏa tâm lý là trở về được trạng thái bình thường", bác sĩ Dương nói.
Ông kể, có một bệnh nhân 45 tuổi bị khản đặc giọng vì quá sốc khi biết tin cậu con trai út Đ*nh b*c, nợ mấy trăm triệu đồng, trong khi mẹ chỉ cày thuê cuốc mướn, bố là xe ôm, gia đình nghèo túng. Bệnh nhân khóc nức nở kể chuyện nhà khi bác sĩ gợi mở. Thầy Thu*c ngồi nghe rồi chia sẻ, khuyên nhủ, hướng dẫn chị một số bài tập. Buổi trưa, hai vợ chồng họ đi ăn, tới chiều quay lại phòng khám thì giọng người phụ nữ đã bớt khản nhiều. Bệnh nhân cho biết, buổi trưa, hai vợ chồng ngồi tâm sự, chồng động viên vợ nhiều, và tâm lý người vợ được giải tỏa nên tự dưng thấy tiếng nói của mình trong dần.