Cây đinh lăng thường được trồng ở các đình chùa, trước sân nhà làm cảnh, bởi lẽ có dáng cây, kiểu lá đẹp, xum xuê và quanh năm xanh tốt.
Ngày xưa, nhân dân thường lấy lá non của cây
đinh lăng để ăn gỏi cá, nên còn gọi là cây gỏi cá.
đinh lăng có tên khoa học là: Polyscias fruticosa L Harms, cùng họ với cây nhân sâm, sâm Triều Tiên, nổi tiếng, họ Araliaceae.
đinh lăng là một loại cây nhỏ, sống nhiều năm, cao từ 0,8 đến 1,5m, thân nhẵn, không có gai và phân nhánh nhiều. Lá kép 3 lần, xẻ lông chim, dài 20 đến 40cm. Phiến lá kép, có thùy sâu và mép có răng cưa, không đều. Vò ra, lá có mùi thơm. Cụm hoa là một khối hình chùy ngắn, gồm nhiều tán đơn hợp lại. Mỗi tán mang nhiều hoa nhỏ, có cuống ngắn. Hoa 5 cánh trắng hình trứng, dài 2mm, có 5 nhị với chỉ nhị ngắn và mảnh, bầu dưới có 2 ô, có rìa trắng nhạt. Quả dẹt, màu trắng bạc, dài 3 đến 4mm, dày 1mm, mang vòi tồn tại.
Khoảng 40 đến 50 năm trở lại đây, nhiều nhà khoa học trên thế giới đã chú ý đến tác dụng tăng lực, bồi bổ cơ thể, của nhiều cây cùng họ với cây nhân sâm. Một số cây trong họ này, cho những vị Thuốc bổ nổi tiếng, và được dùng từ lâu đời trong nhân dân ta như: nhân sâm, ngũ gia bì, tam thất, vân vân.
đinh lăng cũng có tác dụng bổ như nhiều cây họ hàng với nó. Ngày xưa, vào dịp hội hè, thường tổ chức thi đấu vật, trước khi thi đấu, các đô vật hay vò lá
đinh lăng với nước để uống, cho tăng sức dẻo dai, vật lâu không mệt.
Bộ phận dùng làm Thuốc chủ yếu là rễ, lấy ở những cây trồng từ 3 năm trở lên. Người ta thường đào lấy rễ cây
đinh lăng vào mùa thu, hay mùa đông, vì lúc này hoạt chất tập trung ở rễ và rễ mềm hơn. Rễ đào về, đem rửa sạch đất cát, thái nhỏ, rồi phơi, hay sấy khô. Cũng có thể tẩm thêm rượu, gừng, và sao cho thơm. Ngoài rễ ra, người ta còn dùng cả thân và lá
đinh lăng.
Những năm trước đây, các nhà khoa học nước ta, Viện Y học quân sự, cũng có nhiều công trình nghiên cứu, dùng
đinh lăng làm
Thuốc tăng lực, tăng khả năng lao động cho người, có kết quả tốt. Làm Thuốc bổ gây ăn ngon miệng, ngủ tốt, tăng cân, giúp cơ thể chóng hồi phục sau khi mổ, ốm nặng.
đinh lăng dùng khá an toàn. Liều trung bình là 0,25 đến 0,50g, một lần, ngày uống 2 đến 3 lần, dùng dưới dạng Thuốc bột, sao thơm, tán nhỏ, rây bột mịn, Thuốc viên, hoặc rượu Thuốc.
Ngoài ra, một số nghiên cứu còn cho thấy,
đinh lăng có tác dụng an thần, và làm tăng tác dụng của Thuốc chống sốt rét. Trong nhân dân, có nơi còn dùng rễ
đinh lăng để chữa ho, thông tiểu, thông sữa và chữa kiết lỵ. Hoặc dùng lá
đinh lăng giã nát, để đắp vết thương. Song cần chú ý phân biệt, cây
đinh lăng lá nhỏ hay cây gỏi cá nói trên với mấy cây tương tự như:
đinh lăng lá tròn,
đinh lăng trổ, vân vân, những loại này tác dụng tăng lực yếu, không bổ.
Bác sĩ: Vũ Nguyên Khiết.