Tiến sĩ Mai Đức Thảo, Trưởng khoa Thần kinh, Bệnh viện Hữu nghị, cho biết ngủ là nhu cầu sống còn đối với cơ thể, chiếm 1/3 thời gian của cuộc đời mỗi người. Giấc ngủ là một trạng thái ức chế nhằm bảo vệ vỏ não, giúp cho cơ thể hồi phục sức lực. Cơ thể rơi vào tình trạng ngủ tạm thời là báo hiệu vỏ não cần được nghỉ ngơi để hồi phục.
Nếu buồn ngủ mà vẫn cố lái xe, người lái sẽ cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ nhưng lý trí, não bộ vẫn ra lệnh cố gắng không ngủ. Khi đó, mắt vẫn mở để quan sát, tay vẫn cầm vô lăng nhưng bộ não rơi vào trạng thái vô thức. Tài xế chỉ tỉnh lại khi có ai đó cảnh báo, giật mình hoặc có âm thanh lớn.
Người lái xe khi rơi vào "giấc ngủ trắng" dù chỉ trong giây lát cũng vô cùng nguy hiểm, dễ gây ra T*i n*n giao thông do không làm chủ tốc độ và tay lái.
Giáo sư Telfilo Lee Chiong, Trung tâm Nationnal Jewish Health, Mỹ, từng chỉ ra thiếu ngủ là một trong những nguyên nhân chính gây T*i n*n giao thông trên thế giới. Ông cũng đưa ra nghiên cứu về giấc ngủ của các tài xế 19 quốc gia châu Âu cho thấy tỷ lệ buồn ngủ khi lái xe cao, trung bình 17%. Trong đó 10,8% người buồn ngủ khi lái xe ít nhất một lần trong tháng, 7% từng gây T*i n*n giao thông do buồn ngủ, 18% suýt xảy ra T*i n*n do buồn ngủ.
Người phụ nữ ngủ gật trên xe ô tô Ảnh minh họa: Freepik.
"Giấc ngủ trắng" được nhận biết qua các dấu hiệu như khó tập trung, không chú ý các biển báo giao thông, mất lái, không theo dõi được thời gian, mơ màng, mí mắt nặng, chớp và ngáp thường xuyên, bồn chồn không yên hoặc dễ bị kích động trước thời điểm lái xe.
Tình trạng thiếu ngủ trước mỗi chuyến đi; sử dụng rượu, bia hoặc các loại Thu*c cảm cúm, an thần; để chế độ gió không hợp lý dẫn đến thiếu oxy trong xe... là các nguyên nhân dẫn tới "giấc ngủ trắng".
Tiến sĩ Thảo khuyến cáo tài xế ngủ đủ giấc. Nếu phải cầm lái trong một hành trình dài, tài xế cần đảm bảo đã ngủ đủ ít nhất 6-7 tiếng trước đó, nên tránh lái xe vào đúng giờ ngủ, lái xe vào buổi trưa, vào nửa đêm về sáng.
Những người có kinh nghiệm luôn khuyên các tài xế không nên lái xe quá 3 giờ liên tục. Tài xế cũng cần nghỉ ngơi giữa mỗi chặng để dành thời gian nạp năng lượng, uống nước, rửa mặt, đi vệ sinh nhằm giúp cơ thể có trạng thái tốt nhất. Nếu đi đường dài, mọi người cần bố trí 2 lái xe để đổi lái.
Một số tài xế sử dụng nước tăng lực để có chứa caffein, taurine... để chống lại "giấc ngủ trắng". Song, nước này chỉ giúp tỉnh táo trong thời gian ngắn. Nếu sử dụng trong thời gian dài, nước tăng lực gây hại cho cơ thể, ví dụ caffeine gây ra phản ứng phụ như tăng nhịp tim, tạo cảm giác lo lắng, buồn bã, rối loạn giấc ngủ, còn taurine giúp hạn chế tác dụng của caffeine song có thể gây mệt mỏi hơn sau giai đoạn tỉnh táo. Một số nghiên cứu còn chỉ ra nước tăng lực có thể gây ra vấn đề về tim mạch.
Không nên nghe bản nhạc quá êm đềm khi lái xe do các ca khúc du dương khiến cơn buồn ngủ ập đến nhanh hơn. Nếu có thể, các tài xế nên mở cửa sổ để không khí lọt vào. Điều này giúp không khí trao đổi tốt hơn, giúp lái xe tỉnh táo hơn. Nếu cơn buồn ngủ ập đến quá nhanh, tài xế nên dừng ở vị trí thích hợp, chợp mắt khoảng 15 phút để cơ thể được nghỉ ngơi.