PGS.TS Hà Hoàng Kiệm – giảng viên Khoa Nội (Học viện Quân Y) cho biết, tăng huyết áp (THA) là bệnh lý thường gặp nhất trong các bệnh lý tim mạch. Nhiều trường hợp những biểu hiện của bệnh THA không được rõ ràng nên người bệnh chủ quan. Cũng từ đó đã có những lầm tưởng hết sức nguy hiểm về căn bệnh này.
Một số người nghĩ rằng, THA là do bị căng thẳng về thần kinh. Bởi vậy họ thường chỉ uống Thu*c khi bản thân cảm thấy khó chịu, căng thẳng về tinh thần. Nhưng THA không chỉ do căng thẳng về tinh thần mà nó là một bệnh. Có những người dù sống trong điều kiện thoải mái, nhẹ nhàng vẫn bị THA.
Sau khi uống Thu*c một thời gian, trị số huyết áp trở lại mức bình thường, nhiều người liền ngừng uống Thu*c vì cho rằng đã hoàn toàn khỏe mạnh, uống tiếp sẽ gây tụt huyết áp. Điều này thực sự nguy hiểm vì huyết áp đã về bình thường là do tác dụng của Thu*c, nếu ngừng Thu*c huyết áp sẽ tăng trở lại.
Hơn nữa, khi huyết áp tăng cao thường không có biểu hiện gì đặc biệt nên người bệnh khó nhận biết và có thể gây ra các tai biến nguy hiểm. Điều trị THA chủ yếu là điều trị triệu chứng và phải điều trị lâu dài, liên tục nên phần lớn người THA đều phải uống Thu*c huyết áp suốt đời.
GS.TS Nguyễn Lân Việt - Giám đốc Ban quản lý Dự án Phòng, chống tăng huyết áp cho biết, không hiếm người cho rằng chỉ người cao tuổi mới bị THA. Không phải chỉ người cao tuổi mới mắc bệnh và càng không phải người trẻ tuổi là không mắc bệnh.
Theo điều tra gần đây của Viện Tim mạch Việt Nam tại 8 tỉnh, thành phố của nước ta, tỷ lệ THA của những người từ 25 tuổi trở lên đã là 25,1%. Trong đó có 52% không biết mình bị THA; 30% số người biết bị THA nhưng không điều trị; 64% số người biết bị THA đã được điều trị nhưng không đạt huyết áp mục tiêu.
Do bệnh THA có thể dẫn đến tai biến mạch máu não hoặc nhồi máu cơ tim nên nhiều người nghĩ không nên chơi thể thao, nhất là mùa lạnh càng nên kiêng. Thực tế, người THA cần phải luyện tập một cách đều đặn để giúp ổn định huyết áp, mạch máu lưu thông…
Người THA có thể chọn một số môn nhẹ nhàng như đi bộ, chạy chậm, bơi lội, bóng bàn… Nên tập vừa sức mình, tốt nhất là mỗi ngày tập 20 - 30 phút hoặc tập 3 lần mỗi tuần, không nên tập kéo dài hơn về thời gian và nặng về cường độ. Nhiều nghiên cứu cho thấy, người bệnh THA vận động tay chân thường xuyên trong ngày rất tốt cho tim mạch.
PGS.TS Hà Hoàng Kiệm cho biết, huyết áp về mùa đông tăng cao hơn huyết áp về mùa hè khoảng 5mmHg. Hơn nữa, huyết áp rất khó khống chế do nhiệt độ thấp, các mao mạch sẽ co lại để thân nhiệt ổn định, giảm bớt sự tỏa nhiệt khiến lực cản huyết quản điều tiết bên ngoài tăng lên. Mồ hôi lại ra ít khiến dung lượng máu tăng lên. Nhiệt độ thay đổi đột ngột, nguy cơ chủ yếu là gây ra biến chứng, đặc biệt là xuất huyết não, đứt mạch máu do thiếu máu và Tu vong do nhồi máu cơ tim.
Có rất nhiều nguyên nhân gây nên THA, tuy nhiên khoảng >95% các trường hợp không phát hiện được nguyên nhân. Để sống khỏe với THA trong mùa lạnh, người mắc bệnh THA cần tuân thủ việc khám, điều trị và uống đều đặn Thu*c huyết áp. Không nên tùy tiện dừng uống bởi sẽ dễ THA đột biến sau 40 giờ ngừng Thu*c.
Ngoài ra, cần điều chỉnh một số thói quen sinh hoạt để phù hợp với tình trạng sức khỏe. Nên tắm bằng nước ấm và tuyệt đối tránh tắm quá lâu hoặc tắm khuya. Không nên tắm gội cùng một lúc, ra ngoài tập thể dục vào lúc sớm vì lúc này nhiệt độ còn thấp, sự chênh lệch với nhiệt độ cơ thể dễ khiến các mạch máu co lại, tăng nguy cơ huyết áp.
Thậm chí, bệnh nhân có thể bị đột quỵ hoặc tai biến mạch máu não. Tốt nhất vận động trong nhà trong những ngày giá lạnh. Khi ra ngoài nên mặc quần áo ấm, nhất là giữ ấm đầu, cổ, bàn chân để tránh nguy cơ bị nhiễm lạnh. Hạn chế những yếu tố gây lo âu quá mức, không nên quá căng thẳng, bức xúc…
Theo GS.TS Nguyễn Lân Việt, để điều trị THA, người bệnh cần sử dụng một số Thu*c hạ áp để đạt được huyết áp mục tiêu. Tuy nhiên có một số trường hợp THA kháng trị (đã sử dụng từ 3 loại Thu*c hạ áp trở lên, trong đó đã có Thu*c lợi tiểu) nhưng vẫn chưa đạt được huyết áp mục tiêu (< 140/90 mmHg). Trong trường hợp này gần đây người ta có áp dụng một kĩ thuật mới là triệt phá các thần kinh giao cảm quanh động mạch thận bằng sóng RF.
Việc điều chỉnh lối sống hợp lý phối hợp với điều trị các bệnh lý khác và yếu tố nguy cơ đi kèm cũng hết sức cần thiết. Cần hình thành chế độ ăn nhạt, không sử dụng rượu, bia và các chất cồn quá nhiều, hạn chế ăn mỡ động vật và thức ăn chứa nhiều cholesterol. Nên ăn những thực phẩm giàu dinh dưỡng như thịt nạc, gà, cá, sữa và chế phẩm từ đậu. Không hút Thu*c vì nó ảnh hưởng đến nội mạc của mạch máu, gây ra xơ vữa mạch và gây nhồi máu cơ tim.
Cách đo huyết áp đúngĐo huyết áp là phương pháp duy nhất để biết mình có bị THA hay không. Gọi là THA khi huyết áp tối đa >140mmHg và hoặc huyết áp tối thiểu >90 mmHg. Huyết áp phải được đo khi người bệnh trong trạng thái hoàn toàn nghỉ ngơi (không gắng sức ít nhất 5 phút trước khi đo), không dùng các chất kích thích ảnh hưởng đến huyết áp như trà, cà phê, Thu*c lá… Nên đo huyết áp ít nhất hai lần, mỗi lần cách nhau 1 – 2 phút. Nếu đo huyết áp giữa hai lần đo chênh nhau trên 10mmHg, cần đo lại lần ba sau khi đã nghỉ trên 5 phút. Lần đo huyết áp đầu tiên, nên đo huyết áp ở cả hai tay. PGS.TS Hà Hoàng Kiệm |