Những thói quen ảnh hưởng xấu đến hệ cơ xương khớp

Ngoài nguyên nhân do quá trình thoái hóa tự nhiên diễn ra, phần lớn bệnh lý phát sinh, là do những thói quen trong sinh hoạt hàng ngày, làm ảnh hưởng xấu đến hệ cơ xương khớp.

Việc chữa trị thường kéo dài dễ tái phát, làm giảm chất lượng cuộc sống, hiệu suất công việc cũng như gây gánh nặng về kinh tế. Để tránh mắc phải những căn bệnh liên quan tới xương khớp, thì việc phòng bệnh là rất quan trọng. Dưới đây là những thói quen có tác động xấu, làm giảm tuổi thọ của xương khớp, mà nhiều người hay mắc phải.

1. Bẻ tay, vặn lưng, cổ quá mức.

Việc bẻ khớp ngón tay, vặn lưng, vặn cổ, các khớp hoạt động nhanh đột ngột và quá tầm vận động, dẫn đến việc phá hủy các cấu trúc sụn khớp, và dây chằng xung quanh khớp, nên rất có hại cho khớp.

Đây chính là nguyên nhân, khiến các khớp ngày càng to lên. Đồng thời, cũng có thể gây ra những tổn thương như: bong gân, giãn dây chằng, trật khớp, làm sụn khớp nhanh bào mòn, và đẩy nhanh quá trình lão hóa.

Nếu không bỏ thói quen này, khớp sẽ bị thoái hóa, biến dạng khớp, to khớp ở vùng các ngón tay hay rách dây chằng, thoát vị đĩa đệm cột sống cổ, cột sống thắt lưng, thoát vị nhân đĩa đệm gây chèn ép rễ thần kinh, vân vân.

2. Đi giày cao gót.

Giày cao gót giúp tăng chiều cao cơ thể, tạo dáng đẹp. Tuy nhiên, khi mang giày cao gót, các cơ của cột sống thắt lưng và bắp chân cũng như gân gót, lâm vào tình trạng căng giãn quá mức, nên rất dễ đau và mỏi. Triệu chứng sẽ là đau lưng, đau bắp chân, hay đau phần trên của gót chân. Khi các nhóm cơ làm việc quá tải sẽ yếu, không giữ vững được các cấu trúc như cột sống, khớp gối, cổ chân, dễ gây chấn thương, do té ngã và tổn hại đến hệ khớp.

Bằng việc nâng cao gót chân, toàn bộ trọng lượng cơ thể bình thường, chịu lực qua xương gót to và dày, thì lại chuyển qua chịu trên xương bàn, và các ngón chân vốn dĩ mỏng hơn và nhỏ hơn. Nghiên cứu cho thấy, độ cao của đế giày cứ tăng mỗi 2,5cm, thì áp lực lên bàn chân trước tăng 22 đến 25%. Do đó, mang giày cao 7cm, áp lực xương bàn phải chịu là 175% mức bình thường. Việc này rất dễ gây thoái hóa khớp bàn ngón, nhất là ngón cái.

Mũi giày càng nhỏ hẹp, sẽ ép các ngón chân lại với nhau, gây vẹo ngón cái ra ngoài, lâu ngày gây biến dạng ngón cái và các ngón khác. Ngoài ra, việc ép các ngón chân ở mũi giày gây chèn ép, tổn thương các nhánh thần kinh, gây đau hay phì đại các nhánh thần kinh vùng bàn chân.

Tóm lại, tránh mang giày cao gót quá lâu, khi chọn mua giày, không nên chọn đế quá cao, phần mũi giày không nên ép các ngón chân quá chật, chất liệu da giày nên mềm mại và không gây kích ứng.

3. Các thói quen xấu ảnh hưởng đến cột sống.

- Ngồi không đúng tư thế, ngồi lâu.

- Mang ba lô nặng, mang túi nặng một bên.

- Đi khom người hay đứng xiêu vẹo.

- Nhặt đồ vật khom lưng hay khiêng vật nặng khom lưng.

- Mang vật nặng xoay đột ngột.

Nếu bạn là dân văn phòng, và phải thường xuyên ngồi máy tính làm việc mỗi ngày, thì việc ảnh hưởng xấu đến xương khớp là điều không thể tránh khỏi. Ngồi làm việc hay đứng quá lâu tại một vị trí, khiến tuần hoàn máu ở chân sẽ giảm, cơ mông, hông ngày càng trở nên kém linh hoạt, xương dần mỏng đi, giòn và dễ gãy hơn. Các khớp xương bàn tay, cổ tay và cánh tay luôn luôn phải hoạt động với chuột và bàn phím, khiến cho các dây chằng và cơ phải chịu sức ép khi hoạt động liên tục.

Thói quen ngồi lâu, liên tục trên hai giờ, làm mỏi nhóm cơ cạnh cột sống, khiến chúng ta khòm lưng và cúi ra trước, dẫn đến căng các nhóm cơ và dây chằng phía sau cột sống. Sự mệt mỏi của hệ thống giữ vững này gây đau, và nếu kéo dài, làm cột sống không vững, dẫn đến tổn thương các đốt sống, thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống. Do đó, chúng ta cần hạn chế ngồi làm việc lâu quá hai giờ. Để phòng ngừa các bệnh xương khớp, bạn hãy từ bỏ thói quen ngồi làm việc quá lâu tại một vị trí, mà hãy tranh thủ một vài phút giải lao đi lại, vận động nhẹ nhàng, vừa giúp tinh thần thoải mái, vừa ngăn ngừa bệnh thoái hóa khớp cổ, vai, cột sống.

Ngoài ra, việc mang ba lô hay túi nặng một bên, khiến cột sống phải nghiêng hẳn một bên, các nhóm cơ hoạt động không đều, dễ bị vẹo cột sống, tổn thương đốt sống và dây chằng. Do vậy, khi mang túi xách, chúng ta không nên mang quá 10% trọng lượng cơ thể, và khi phải mang nhiều hơn, chúng ta mang đều hai tay.

Khi cúi gập ngang hông lưng quá 90 độ, hệ thống dây chằng phía sau căng quá mức, có thể bị rách, đĩa đệm chịu lực quá mức, có thể lồi ra phía sau gây thoát vị đĩa đệm. Nên hạn chế gập lưng quá mức, nhất là khi nhặt đồ vật rơi. Đặc biệt, không nên cúi người khiêng vật nặng. Tư thế đúng trong các việc này, là ngồi xuống và thẳng lưng để nhặt đồ vật.

4. Ngồi xổm, leo cầu thang, chéo chân hay bó chân.

Khớp gối gồm khớp chè đùi và khớp đùi chày, chịu toàn bộ trọng lượng của cơ thể. Khi gối co, áp lực do cơ ở phần đùi và gân bánh chè, sẽ ép xương bánh chè trượt trên xương đùi. Lúc đi bộ, lực này tác động bằng khoảng 1 phần 2 trọng lượng cơ thể, khi leo cầu thang, lực này gấp 3 đến 4 lần trọng lượng cơ thể, và khi ngồi xổm, lực này gấp 7 đến 8 lần trọng lượng cơ thể. Do vậy, thói quen ngồi xổm tạo áp lực rất lớn, phá hủy sụn xương bánh chè và sụn xương đùi, gây thoái hóa khớp chè đùi. Tập luyện cơ tứ đầu đùi, và tránh thói quen ngồi xổm, hạn chế tối đa lên xuống cầu thang, hay khiêng vác lên cầu thang, sẽ giúp bảo vệ khớp chè đùi.

5. Dùng Thu*c giảm đau không theo chỉ định.

Một lý do đáng lưu ý khác, được xuất phát từ việc dùng Thu*c giảm đau không đúng. Trong nhóm Thu*c giảm đau kháng viêm, thì tác dụng phụ viêm dạ dày là hay gặp nhất. Nguy cơ tim mạch, bệnh thận từ Thu*c giảm đau, cũng được ghi nhận với nhóm NSAID.

Nhóm Thu*c kháng viêm mạnh như: corticoid có hiệu quả cao, nhưng dùng lâu dài sẽ gây loãng xương và lệ thuộc Thu*c, gây hội chứng Cushing do Thu*c. Do vậy, nên dùng Thu*c theo chỉ định của bác sĩ.

6. Dinh dưỡng thiếu và không cân đối.

Chế độ ăn uống ảnh hưởng rất lớn, đến khả năng hoạt động của hệ xương khớp. Ăn uống thiếu chất, khiến cơ thể không đủ dinh dưỡng để nuôi dưỡng xương khớp. Ngược lại, chế độ ăn quá nhiều các chất đường và chất béo, cũng khiến bạn thừa cân, béo phì, làm cho hệ xương khớp phải chịu đựng sức nặng nhiều hơn, hoạt động nhiều hơn, làm tăng nguy cơ bị các bệnh xương khớp.

Bệnh chuyển hóa ngày càng nhiều, và gặp ở lứa tuổi ngày càng trẻ dần. Bệnh bao gồm rối loạn lipid máu, đái tháo đường, bệnh gout, vân vân. Bệnh gút ảnh hưởng đến khớp nhiều nhất trong nhóm bệnh này, thường gặp ở những người hay ăn nhậu, uống nhiều bia rượu và ăn nhiều hải sản, nội tạng động vật, vân vân.

Thói quen sử dụng nhiều rượu bia, Thu*c lá, cà phê, nước ngọt có ga, cũng làm giảm lượng canxi, và khả năng hấp thụ canxi gây ra bệnh loãng xương. Vì thế, tăng cường uống sữa, ăn nhiều rau xanh lá đậm, trái cây tươi, ngũ cốc, hải sản, vân vân, vừa tốt cho sức khỏe, vừa bảo vệ hệ xương khớp vững chắc.

7. Lười vận động.

Lười vận động là một trong những thói quen xấu, gây hại cho xương khớp. Theo một số nghiên cứu khoa học, Việt Nam là một trong 10 nước, có tỉ lệ người lười vận động nhất trên thế giới. Thói quen lười vận động, sẽ dẫn đến hàng loạt các bệnh nguy hiểm như: tim mạch, đái tháo đường, béo phì, đặc biệt là các bệnh về xương khớp như: viêm khớp, thoái hóa khớp, đau vai gáy, đau cột sống, vân vân.

Thay vì ngồi một chỗ, mỗi ngày bạn chỉ cần dành khoảng 30 phút, thực hiện những bài tập thể dục đơn giản, không chỉ rất hữu ích cho hệ xương khớp, mà còn tăng cường sức khỏe như: bơi lội, đạp xe, đá bóng, cầu lông, võ thuật, tập thái cực quyền, khí công dưỡng sinh, vân vân.

8. Giảm cân quá nhanh.

Một nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ cho thấy, tác dụng phụ của việc giảm béo đột ngột, kém an toàn, chính là hạn chế quá trình hấp thụ canxi ở xương, và đẩy nhanh quá trình lão hóa. Vì khi giảm cân quá nhanh, khiến sự liên kết của lớp mỡ và bắp thịt trở nên lỏng lẻo. Đó là lý do vì sao, mà trong một số trường hợp xảy ra sự cố như: ngã, trượt chân, thậm chí là gãy xương. Điều này cũng lý giải, vì sao những người sau khi giảm cân, lại yếu và dễ mắc bệnh loãng xương.

Bác sĩ: VŨ VĂN ĐẠI, Khoa Đông y, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108).

Mạng Y Tế