Trong khi cả thế giới đang nỗ lực chiến đấu chống lại COVID-19, chúng ta hãy cùng nhau nhìn lại hai trước đó cũng do virus corona gây ra là SARS (hội chứng hô hấp cấp tính nặng) và MERS (hội chứng hô hấp vùng Trung Đông).
Virus corona có đặc điểm di truyền là ARN, thường gây bệnh ở chim và các loài động vật có vú. Ở người, chúng có thể gây nhiễm trùng nhẹ ở đường hô hấp trên, với các triệu chứng tương tự như cảm lạnh, nhưng nếu nhiễm trùng ở đường hô hấp dưới thì mức độ bệnh lại nghiêm trọng hơn.
Các triệu chứng thường gặp bao gồm viêm phế quản, viêm phổi, có thể tiến triển nặng hơn như hội chứng hô hấp cấp tính nặng (Severe Acute Respiraory Syndrome – SARS), hội chứng suy hô hấp vùng Trung Đông (Middle East respiratory syndrome - MERS), hay COVID-19.
Để trả lời câu hỏi này, chúng tôi tiến hành tìm hiểu và phân tích, đánh giá các vụ dịch trước đó cũng như các nghiên cứu liên quan.
Virus corona gây nên SARS có tên là SARS-CoV. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, trường hợp nhiễm bệnh đầu tiên xảy ra ở Tỉnh Giang Đông, Trung Quốc vào tháng 11/2002.
Nhiều nghiên cứu đã xác định được vật chủ của SARS-CoV là dơi móng ngựa. Bên cạnh đó, cầy hương và các động vật hoang dã ở các khu chợ bán thịt sống cũng góp phần lây truyền virus này từ động vật sang người.
Đến 10/02/2003, theo báo cáo của WHO, đã có hơn 100 người ch*t. Ngay ngày hôm sau, Bộ Y tế Trung Quốc đưa ra báo cáo chính thức số người nhiễm là 300 và có 5 người ch*t.
Tiếp đó, vào 12/3/2003, WHO đưa ra cảnh báo toàn cầu về dịch bệnh. Chỉ 3 ngày sau, WHO đặt tên cho dịch bệnh này là SARS và yêu cầu khẩn cấp khách du lịch trên toàn cầu tìm hiểu về các triệu chứng của chúng. WHO cũng nghi vấn về việc dịch bệnh đã lan ra khắp thế giới bằng con đường du lịch.
Cuối tháng 3, WHO khuyến cáo các sân bay ở các khu vực có người nhiễm SARS phải sàng lọc bắt buộc đối với khách du lịch. Đến tháng 4, WHO lại đưa ra cảnh báo yêu cầu mọi người tạm dừng di chuyển đến các khu vực bị ảnh hưởng bởi SARS, bao gồm: Hồng Kông, Toronto, một vài tỉnh của Trung Quốc, và Đài Loan.
Một nghiên cứu xuất bản ngày 15/5/2003 trên Tạp chí Y học Anh quốc (The New England Journal of Medicine) xác định nguyên nhân của vụ dịch là một loại virus corona mới.
Mãi cho đến tháng 5/2003, WHO mới chính thức tuyên bố đã ngăn chặn được đại dịch SARS. Kể từ đó, chỉ có 4 trường hợp nhiễm SARS được phát hiện. Ba trong số họ bị nhiễm khi làm việc tại phòng thí nghiệm, trường hợp còn lại lây nhiễm từ động vật.
Mặc dù WHO lo ngại về khả năng SAR sẽ bùng phát trở lại nhưng từ đó đến nay chưa phát hiện thêm bất cứ trường hợp nào nữa.
Ngày 20/9/2012, chương trình theo dõi các bệnh mới nổi ( Program for Monitoring Emerging Diseases ) đã báo cáo một chủng virus corona mới được phân lập từ mẫu đờm của một bệnh nhân nam người Ả Rập. Người này đã ch*t 3 tháng trước đó.
Trong tháng tiếp theo, số lượng các trường hợp nhiễm MERS tăng lên 9 người, 5 người trong số đó đã Tu vong.
Trên toàn cầu, vào năm 2012 đã có 27 nước báo cáo có người nhiễm MERS, 80% các trường hợp đều xảy ra ở Ả Rập.
MERS-CoV là virus lây truyền từ động vật sang người. Theo WHO, tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với lạc đà một bướu là con đường lây nhiễm phổ biến nhất. Trong khi sự lây nhiễm giữa người với người hiếm khi xảy ra, trừ trường hợp trong cùng một gia đình hoặc một cơ sở y tế.
- Đối tượng nguy cơ: Nam trên 60 tuổi, đặc biệt đã có các bệnh nền như đái tháo đường, cao huyết áp và suy thận
Ngày 05/01/2020, WHO thông tin về dịch bệnh mới nổi chưa rõ nguyên nhân. Cuối tháng 1, WHO chính thức tuyên bố COVID-19 là tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu.
Ngày 11/02/2020, WHO đặt tên cho dịch bệnh là COVID-19. Sau đó một tháng, WHO tuyên bố đây là đại dịch toàn cầu.
Cho đến nay, các trường hợp COVID-19 đã được phát hiện ở mọi châu lục ngoại trừ Nam Cực. Các chính phủ trên khắp thế giới đã phải áp dụng các biện pháp giãn cách xã hội nhằm ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh.
Số trường hợp nhiễm bệnh và Tu vong do COVID-19 tiếp tục tăng cao, trong khi các nhà nghiên cứu cũng nỗ lực tìm ra các phương pháp điều trị hiệu quả cũng như điều chế vắc-xin nhằm khống chế đại dịch này.
- Phương thức lây truyền: Qua giọt bắn khi ho, hắt hơi, nói chuyện, bằng chứng về các con đường lây nhiễm khác còn hạn chế
Từ đầu thế kỷ 21, mỗi chủng loại virus corona đã cho thấy những đặc điểm riêng biệt giúp nó gây ra các dịch bệnh đường hô hấp khác nhau.
SARS và MERS có tỷ lệ Tu vong cao hơn đáng kể so với COVID-19, tuy nhiên, COVID-19 dễ lây nhiễm hơn nên có số mắc bệnh lớn hơn. Tổng số ca Tu vong do COVID-19 cũng vượt xa so với SARS hoặc MERS.
Trong hơn một thập kỷ qua, chưa phát hiện thêm bất cứ trường hợp SARS nào nhưng vẫn có một số báo cáo lẻ tẻ các trường hợp nhiễm MERS.
Một yếu tố có thể góp phần vào mức độ ảnh hưởng của các dịch bệnh cho virus corona gây ra là xu hướng toàn cầu hóa.
Giáo sư David Heymann, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm và là cố vấn của WHO, nhận định rằng: "Trước đây, virus corona gây ra cảm lạnh thông thường ở người cũng xuất hiện giống như đại dịch COVID-19, tuy nhiên, chúng không có khả năng lây truyền nhanh chóng trên toàn cầu. Chúng chỉ có khả năng lưu hành tại địa phương, dần dần lan sang các nước láng giềng và lan ra khắp thế giới."
Chủ đề liên quan:
bí ẩn Covid 19 COVID_19 đại dịch Dịch viêm phổi Corona 2019 nCoV hội chứng hô hấp hội chứng suy hô hấp lạc đà Lê Thị Ánh Kim Hà Xuân Nam Nguồn lây suy hô hấp viêm phế quản