Ăn chay đúng cáchđể đảm bảo sức khỏe

gần đây, việc nhiều người ở một số tỉnh, thành cả nước nhập viện sau khi sử dụng sản phẩm pate minh chay. nhiều người ăn chay lo lắng sử dụng thực phẩm chay như thế nào cho đúng cách, an toàn và đảm bảo sức khỏe. phóng viên báo cần thơ phỏng vấn bác sĩ phạm văn chính, phó chi cục trưởng chi cục an toàn vệ sinh thực phẩm tp cần thơ về chủ đề này.

* Thưa bác sĩ, sử dụng thực phẩm chay như thế nào để đảm bảo sức khỏe cho người dùng?

- theo một nghiên cứu của viện dinh dưỡng, người ăn chay sẽ có nguy cơ Tu vong do bệnh thiếu máu cục bộ thấp hơn. những người ăn chay thường có mức cholesterol lipoprotein ở mật độ thấp, huyết áp thấp, tỷ lệ mắc chứng tăng huyết áp và tiểu đường tuýp 2 thấp hơn người ăn thịt. người ăn chay có xu hướng sở hữu chỉ số khối cơ thể (bmi) thấp hơn, giảm tỷ lệ ung thư nói chung và giảm nguy cơ mắc bệnh mãn tính.

Tuy nhiên, lựa chọn thực phẩm chay đúng cách rất quan trọng để bảo đảm sức khỏe. đạm thực vật trong bữa ăn chay cần đủ và đa dạng. các loại đậu, nấm, các loại hạt, rau màu xanh lá đậm... là những thực phẩm chay giàu đạm nhất. nếu xét về hàm lượng chất dinh dưỡng, thì chế độ ăn chay có trứng - sữa không khác nhiều với những người ăn thịt bình thường. ngược lại, với những người ăn chay không ăn bất kỳ sản phẩm từ động vật nào (trứng không phôi, sữa và sản phẩm từ sữa) thì về lâu dài cơ thể có thể thiếu một số a-xít a-min thiết yếu mà cơ thể không tự tổng hợp được.

Bữa ăn chay không nên chế biến quá nhiều tinh bột, dầu, mà cần tăng cường thực phẩm tươi, rau xanh và trái cây. thừa tinh bột là nguyên nhân gây máu nhiễm mỡ. nếu ăn cơm kèm với một món đồ chay làm sẵn, trong đó thành phần bột mì, bột gạo nhiều, sẽ nguy hiểm cho người bị đái tháo đường, tiền đái tháo đường. người bị gút sẽ bị nặng hơn nếu ăn nhiều măng, giá đỗ, rau mầm… vì món này làm tăng sản xuất a-xít uric.

Đoàn kiểm tra liên ngành TP Cần Thơ kiểm tra các điểm sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm chay. Ảnh: H.HOA

* Để cung cấp đủ dinh dưỡng cho bữa ăn, người ăn chay nên chọn thực phẩm nào, thưa bác sĩ?

- ăn chay có thể là chế độ ăn có dinh dưỡng cao như bất kỳ cách ăn uống nào khác. đó có thể là một trong những cách ăn uống lành mạnh nhất, bởi vì chúng ta đều biết thực phẩm từ thực vật có chứa chất dinh dưỡng cần thiết để bảo vệ sức khỏe. người ăn chay thường có sức khỏe, tuổi thọ tốt và ít bệnh tật hơn.

Chúng ta đều biết, thực phẩm ăn hàng ngày gồm 6 chất căn bản: chất glucid (bột đường), chất protein (đạm: thịt động vật và đạm thực vật), lipid (mỡ động vật và dầu thực vật), nước, chất khoáng và vitamin.

Ăn chay là một chế độ ăn uống chỉ gồm những thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật (trái cây, rau quả, ngũ cốc, các loại nấm, các loại hạt...), có hoặc không ăn những sản phẩm từ sữa, trứng (không phôi) hoặc mật ong, bơ, phô mai, kem, đạm váng sữa, yogurt, hoàn toàn không sử dụng các loại thịt là chế độ dinh dưỡng cân bằng và đủ chất bột, đạm, đường, béo, xơ, vitamin và khoáng chất. Ăn cơm và các loại khoai, củ, quả sẽ cung cấp đủ tinh bột. Ăn các loại đậu và hạt đậu, nấm, trứng (không phôi) hoặc mật ong, bơ, phô mai, kem, đạm váng sữa, yogurt, tàu hủ cung cấp đủ chất đạm cần thiết; bổ sung các loại hạt có dầu (đậu phộng, mè, hướng dương, dầu dừa, dầu cọ…) cung cấp đủ chất béo thực vật; ăn trái cây, rau quả, ngũ cốc, các loại nấm, các loại hạt cung cấp rất nhiều chất xơ, vitamin, các chất khoáng đa lượng và vi lượng cần thiết cho cơ thể.

* hiện nay, thị trường thực phẩm chay rất đa dạng, các món chay giả mặn được chế biến, đóng gói sẵn. bác sĩ có lời khuyên gì đối với việc lựa chọn thực phẩm chay để đảm bảo an toàn cho người dùng?

- thời gian gần đây, số lượng người ăn chay tăng, vì nhiều lý do được họ lý giải như: vì tôn giáo, sức khỏe, môi trường, yêu động vật… khi nhu cầu thị trường tăng, kéo theo sự xuất hiện càng nhiều những loại thực phẩm chay.

Công nghệ chế biến thực phẩm chay giả mặn khá tiện lợi, bắt mắt, vị ngon, giòn, dai, mùi vị giống thức ăn mặn… Tuy vậy, thực phẩm chay giả mặn cần chất bảo quản, nhiều gia vị, phụ gia thực phẩm và hàm lượng muối cao, năng lượng nhiều nên người sử dụng cần cân nhắc khi sử dụng…

Vừa qua, vụ ngộ độc thực phẩm pate Minh Chay gây xôn xao dư luận. Không riêng thực phẩm chay, thực phẩm chay giả mặn hay thực phẩm mặn đóng gói đều có nguy cơ ngộ độc thực phẩm như nhau.

* Xu hướng mua thực phẩm qua mạng hiện nay rất phổ biến. Theo bác sĩ, người mua thực phẩm chay qua mạng cần lưu ý các vấn đề gì?

- Đúng là xu thế mua thực phẩm qua mạng hiện rất phổ biến, càng tăng lên khi có dịch COVID-19 và thực hiện giãn cách xã hội. Thực tế có một số đối tượng lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh thực phẩm kém chất lượng, thực phẩm giả, hàm lượng chất dinh dưỡng thấp hơn tiêu chuẩn công bố. Hoặc thành phần các chất không đúng theo tiêu chuẩn quy định, không nằm trong giới hạn cho phép. Ngoài ra, mua thức ăn qua mạng còn mang nhiều rủi ro khác như: sản phẩm chứa các chất phụ gia không được phép sử dụng hoặc vượt quá giới hạn cho phép, thực phẩm chứa các chất độc hại, ô nhiễm, thực phẩm bị hư hỏng, biến chất do điều kiện bảo quản không bảo đảm...

Trong khi đó, các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi, phức tạp, gây khó khăn cho các cơ quan chức năng trong quá trình kiểm tra, giám sát. Do đó, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi mua sắm trực tuyến, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số khuyến cáo, người tiêu dùng chỉ nên mua hàng tại những website đã đăng ký hoặc thông báo với Bộ Công Thương. Các website phải cung cấp đầy đủ các thông tin như: chủ sở hữu website, giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm, thông tin về điều kiện giao dịch chung, các chính sách như đổi trả hàng và hoàn tiền, chính sách giao nhận, vận chuyển, thanh toán, bảo mật thông tin cá nhân người tiêu dùng.

Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số khuyến cáo: “Nếu mua hàng qua mạng xã hội, cần phải tìm hiểu kỹ các đánh giá của người mua trước, tìm hiểu kỹ thông tin về người bán, xem xét về vấn đề nguồn gốc rõ ràng, được cơ quan quản lý kiểm tra về an toàn thực phẩm”. Cục cũng lưu ý thêm, người dân tuyệt đối không nên mua thực phẩm ở những Fanpage không có thông tin người bán và không có địa chỉ rõ ràng. Hoặc khi người mua hỏi thông tin thì người bán cố tình giấu địa chỉ bán hàng, chỉ nhận đặt hàng qua tin nhắn, chỉ bán hàng online chứ không có cửa hàng cụ thể.

Tóm lại, những người ăn chay cần phải lựa chọn kỹ thực phẩm để chế biến cho bữa ăn hằng ngày. nên hạn chế ăn món chiên, xào, nướng, món chay giả mặn, thức ăn chế biến sẵn, không uống rượu, bia. ăn uống đơn giản, tập thể dục, giữ tâm an lạc, sức khỏe cũng tốt hơn.

* Xin cảm ơn bác sĩ Phạm Văn Chính!

H.HOA (thực hiện)