Nhiều người dân Việt Nam từng được thưởng thức món mứt chà là trong dịp tết nguyên đán. Tuy nhiên, về công dụng chữa bệnh của nó không phải ai cũng biết.
Chà là chứa nhiều potasium,magnesium, canxi, sắt, selenium, các sinh tố nhóm B và có nhiều chất xơ như cácloại quả khô khác. Do chà là khô nghèo sinh tố C gây hạn chế quá trình hấp thusắt. Vậy khi cần cung cấp sắt ta nên phối hợp chà là với những thực phẩm cóchứa nhiều sinh tố C như cam, chanh. Chất đường có trong chà là từ 50 đến 70% nênăn rất ngọt, làm một số người không ưa. Với người có đường huyết cao phải kỵ.Nhưng cũng vì thế nó lại nhanh chóng làm hết mỏi mệt (cho người không phảikiêng ngọt) người lao động trí óc và chân tay căng thẳng, mệt mỏi mạn tính (vậnđộng viên, giáo viên, học sinh và mùa thi). Bác sĩ Sarah Brewer MA, MB, Bchir(Anh Quốc) chuyên gia nổi tiếng về liệu pháp chữa trị bổ sung đưa chà là vàodanh mục các loại quả để tăng sinh lực.Trong 100g chà là có chứa giátrị dinh dưỡng carbohydrat 57g, đạm 3g, chất béo < 1g, năng lượng 227kcal,chỉ số GI cao, chất kali và xơ nên chà là có ích đối với người bị huyết áp cao.Một suất chà là khoảng 10 quả cỡ vừa cung cấp 25% nhu cầu chất xơ và 600mgkali, tương đương 15% nhu cầu hàng ngày của cơ thể.
quả chà là được dùng tươi hayđã sấy khô: nếu đóng gói sẽ giữ được một năm. Có 2 loại: nguyên hột và đã táchbỏ hột. Không mua loại quá khô và giòn và giá trị dinh dưỡng đã bị giảm nhiều.Dạng sử dụng chà là rất phong phú và đơn giản: ăn tươi hay khô thay đường dùngkèm các món ăn khác như ăn với bánh mì là rất phổ biến, làm sa lát trộn, làmnhân bánh, độn cơm (cho vào cơm sắp chín). Chà là kết hợp tốt với pho mát, thịtheo xông khói và các trái cây khác. Trước khi cắt chà là thành miếng nên ướplạnh chúng một giờ để dễ dàng hơn.
Sữa chà là, chuối để bồidưỡng chống mỏi mệt thần kinh và thể lực: 4
quả chà là 20g, 2 trái chuốichín, 1 ly sữa. Trộn đều chà là chuối rồi cho sữa vào.
Bánh ngô, chà là: quả chà là200g, bột ngô 6 đến 8g thìa to, sữa 1 lít, đường 100g, 1/2 quả chanh, 1 túi nhỏđường vani, bột quế 1 ít. Đường để thắng, sơ ri dầm nếu có. Cho chà là ngâm nướctừ sáng đến chiều (hoặc qua đêm) rồi bỏ hột thái nhỏ. Cho sữa và đường đunnóng, khi sôi rắc đều ngô hạt vào. Đun và đảo đều trên lửa nhỏ khoảng 10 phút.Cho vỏ và nước của 1/2 quả chanh, vani, chà là, bột quế vào đảo đều đổ vàokhuôn đã bôi bơ hoặc nước thắng hoặc vào bát có sa lát. Để nguội, trước khi ăntrang trí lên trên bằng Chà là hoặc sơ ri.
Canh chà là: chà là 6 quả,bách hợp 2 lạng, trần bì 1 miếng, thịt đùi lợn 250g. Nấu nước sôi rồi cho tấtcả vào nấu chín. Nêm gia vị. Có công dụng dưỡng nhan, nhuận phổi, sinh tân, chỉkhái, lý khí. Thích hợp cho người da khô, nhăn, móng tay nổi nếp gấp khô, họngkhô, khản tiếng.
Chà là là mỹ phẩm: chà là làmột trong những loại quả được người phương Tây sử dụng nhiều trong chăm sóc davì chà là làm mềm biểu bì, tái tạo tế bào da. Nên đắp mặt nạ chà là cho trườnghợp da bị dị ứng nổi mẩn sau tiếp xúc ánh nắng mặt trời. Chà là còn dùng bảo vệtóc, chống khô tóc. Khi mát xa, người ta dùng tinh dầu chà là hơn là
quả chà làtươi.
Tẩy trang bằng chà là: nguyênliệu: 1 thìa sữa tươi, một thìa bột gạo, một thìa bột ngô, 4
quả chà là tươi, 2
quả chà là khô, 30ml nước. Thái chà là thành lát mỏng. Chà là khô nghiền nát bỏ hạt đun sôi nước cho chà là vào đun sôi 5 phút nữa. Tắt lửa đậy vung 30phút, lọc lấy nước trộn với sữa, bột gạo, bột ngô thành kem rồi chưng cáchthủy, quấy đều. Thêm 2 thìa nước hãm chà là lọc lần 1 và 2 thìa nước hãm chàlà lọc lần 2 trộn đều. Khi đun tránh gây vón. Sau đó tắt lửa để nguội đổ vàolọ. Khi tẩy trang xoa lên mặt, cổ kèm mát xa. Sau đó rửa sạch bằng nước lạnh.
Lưu ý: trong chà là có chấttyramin, ăn nhiều có thể gây cho một số người bị đau nửa đầu, chỉ ăn 3 đến 5 quả trong một lần.
Bác sĩ PHÓ THUẦN HƯƠNG.