Ngập ngừng một hồi, mẹ bé hỏi tôi: “Bác sĩ cho em hỏi, bây giờ em đánh răng cho bé được chưa?”.
Hàng xóm của tôi có cặp vợ chồng trẻ. Chồng làm nghề lái xe, còn vợ vừa trồng hoa vừa buôn hoa. Họ mới cưới nhau ngày nào mà thấm thoắt đã sinh một bé gái đầu lòng xinh xắn. Lại cũng thấm thoắt thấy bé chập chững bước đi rồi bập bẹ “ba, mẹ...”.
Một ngày, hai mẹ con sang nhà tôi chơi. Bé cười, đã thấy hai chiếc răng cửa nhú lên mơn mởn. Ngập ngừng một hồi, mẹ bé hỏi tôi: “Bác sĩ cho em hỏi, bây giờ em
đánh răng cho bé được chưa?”. Thay vì trả lời, tôi lại hỏi: “Thế hàng ngày em (và chồng em nữa)
đánh răng như thế nào?”. Thoáng chút bối rối, cô cũng trả lời: “Thì sáng ngủ dậy em
đánh răng, rồi sau khi ăn tối em cũng
đánh răng. Chồng em cũng vậy, nhưng đôi khi anh ấy quên
đánh răng buổi tối”. Vậy là một ngày
đánh răng có 2 lần. May mà có một lần vào sau bữa ăn tối. Tôi lại hỏi: “Em có bị sâu răng không?”.
- Có, em bị sâu răng từ nhỏ, nhổ mất 1 chiếc, còn trám thì tới 3 chiếc.
- Còn chồng em?
- Thú thật em cũng chưa biết, để rồi em hỏi ảnh.
Tôi hỏi thêm:
- Em có nhớ em bắt đầu
đánh răng từ khi nào không?
- Em chỉ nhớ khi học cấp 1 (tiểu học bây giờ) thì đã
đánh răng. Còn bắt đầu từ khi nào thì chịu.
Thôi được, điều cô ta muốn biết là chuyện vệ sinh răng miệng cho em bé. Tôi bảo:
- Em đúng là một người mẹ tuyệt vời. Khi nào thấy bé có 4 răng cửa thì bắt đầu
đánh răng. Hãy chọn loại bàn chải răng dành riêng cho em bé, kem
đánh răng cũng phải là loại dành riêng cho trẻ nhỏ, để nếu bé có nuốt phải ít kem thì cũng không sao. Cứ sau khi ăn chừng 5 phút thì
đánh răng cho bé. Lần đầu tiên rất quan trọng, hãy làm sao cho việc
đánh răng hấp dẫn vui vẻ như một trò chơi, để thành thói quen, nếu không
đánh răng cho bé sau khi ăn thì bé sẽ đòi. Nhớ là còn phải
đánh răng cho bé trước khi đi ngủ nữa.
Sau câu chuyện trên, trong các chuyến đi công tác, hễ có dịp là tôi hay hỏi mọi người về việc
đánh răng. Gần đây nhất, vào cuối tháng 3/2014, khi tham gia giảng dạy về môn truyền thông – giáo dục sức khỏe cho sinh viên Trường đại học Yersin Đà Lạt, tôi cũng hỏi về việc
đánh răng. Phần lớn các câu trả lời đều chỉ
đánh răng ngày 2 lần, sáng khi ngủ dậy và buổi tối trước khi đi ngủ.
đánh răng như vậy là chưa đủ.
Theo Bệnh viện Răng hàm mặt Trung ương TP.HCM,
đánh răng đúng cách là: “Chải răng với kem có fluor ngay sau khi ăn và trước khi đi ngủ”. Cần phải hiểu nguyên tắc
đánh răng này như thế nào?
Hãy bắt đầu bằng bữa ăn sáng. Ăn sáng xong,
đánh răng. Ăn trưa xong,
đánh răng. Ăn tối xong,
đánh răng. Tối, trước khi đi ngủ,
đánh răng. Như vậy, ít nhất một ngày phải
đánh răng 4 lần vào các thời điểm kể trên. Còn nếu như ai có thói quen ăn vặt thì cứ sau mỗi lần ăn (ăn kẹo, ăn bánh, ăn trái cây, ăn quà...) đều cần phải
đánh răng. Nếu ngại
đánh răng, hãy bớt ăn vặt, hóa ra lại càng tốt cho sức khỏe, chống lên cân, béo phì. Có một điều lưu ý khi
đánh răng, ngoài việc đúng kỹ thuật, cần kéo dài ít nhất 3 phút cho mỗi lần.
Có một câu hỏi tôi thường gặp khi thảo luận về việc
đánh răng: “Vậy buổi sáng khi thức dậy có cần
đánh răng trước khi ăn sáng không?”. Câu trả lời là “không”. Vì lần
đánh răng trước khi đi ngủ, có thể thay cho lần
đánh răng buổi sáng khi ngủ dậy. Nếu bạn chưa làm như vậy thì hãy thử đi. Tôi tin rằng, nó sẽ tốt cho bạn hơn là bạn
đánh răng trước khi ăn sáng, mà lại không
đánh răng sau khi ăn sáng. Theo tôi, bạn cần uống khoảng 200ml nước lọc ngay sau khi ngủ dậy, trước bữa ăn sáng khoảng 30 - 60 phút.
Lại có một thắc mắc: “Nếu tôi ăn sáng ở ngoài thì sao? Chẳng lẽ quay về nhà để
đánh răng?”. Thực ra, nếu bạn đã có thói quen
đánh răng sau khi ăn thì bạn sẽ tìm ra cách thôi. Ví dụ trong cặp hay túi xách của bạn luôn có bàn chải răng và kem
đánh răng chẳng hạn. Hay ở nơi làm việc của bạn luôn có kem và bàn chải. Như thế, việc
đánh răng sau khi ăn của bạn có thể thực hiện được.
Quay lại với bé gái ở đầu câu chuyện, nay bé đang học lớp 6. Mẹ bé và bé đã
đánh răng đúng theo hướng dẫn trên. Bé chưa hề bị sâu răng – mặc dù bé sinh ra và lớn lên tại Đà Lạt – nơi có tỉ lệ sâu răng rất cao. Bé chỉ phải đi khám răng định kỳ 6 tháng/lần. Lần khám nào các bác sĩ răng hàm mặt cũng kết luận ngắn gọn: Răng tốt.
Các bạn sinh viên Đại học Yersin Đà Lạt thì hỏi nhau rằng: “Này, nếu người yêu mình chịu khó
đánh răng sau khi ăn và trước khi đi ngủ thì có cộng thêm cho chàng (hoặc nàng) 1 điểm không?”. Chắc là có.
Còn tôi mong muốn rằng, bạn sẽ
đánh răng ít nhất ngày 4 lần theo hướng dẫn trên. Như vậy, bạn sẽ có hàm răng khỏe, đẹp, đỡ mất thời gian đi khám chữa răng. Các phòng khám răng hàm mặt sẽ đỡ quá tải như hiện nay.
BSCKI. Nguyễn Tất Ứng
(Trung tâm Truyền thông Giáo dục sức khỏe Lâm Đồng)