(MangYTe) Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết giờ đây vẫn dựa trên cơ sở và ý nghĩa mang nét truyền thống nhưng không hề cứng nhắc và quá khuôn mẫu.
Bày mâm ngũ quả trên bàn thờ của gia đình trong những ngày Tết mang ý nghĩa giữ gìn bản sắc văn hóa độc đáo của dân Việt. Chính vì vậy, người dân Việt dù ở phương trời nào, đến ngày Tết cổ truyền vẫn không bỏ qua tục lệ này, như một sự nhắc nhở, cho bản thân và cho con cháu, về cội nguồn của mình.
Mâm ngũ quả còn được xem như biểu tượng cho thành quả sau một năm lao động, con cháu dâng lên ông bà tổ tiên những sản vật kết tinh từ mồ hôi, công sức qua những vụ mùa để tỏ lòng thành kính của mình.
Mâm ngũ quả ngày Tết theo truyền thống gồm 5 loại quả tượng trưng cho năm yếu tố ngũ hành là: Mộc, Hỏa, Thổ, Kim và Thủy được cho là cấu thành nên vũ trụ. Hoa quả thường bày trên một cái mâm bằng gỗ tiện, sơn son, có chân, gọi là mâm bồng hoặc có thể bày trên một cái đĩa to, nhưng phải đặt trên chồng bánh chưng để tạo dáng cao, uy nghiêm, thành kính. Năm là số quả trong mâm tượng trưng cho sự sống, theo quan niệm người xưa là ngũ hành ứng với mệnh của con người. Ngoài ra số 5 là số lẻ tượng trưng cho sự phát triển, sinh sôi, nảy nở. Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết nay không quan trọng con số 5 cứng nhắc nữa do ai cũng có cách riêng để thể hiện tính thẩm mỹ cùng thể hiện lòng hiếu thảo đến ông bà, tổ tiên. Có gia đình bày đến 8, 9 hay thậm chí là 10 loại quả, số quả là chẵn hay lẻ cũng không quan trọng. Và dù số quả là bao nhiêu thì người ta vẫn gọi là mâm ngũ quả.
Mâm ngũ quả tuy không quá quan trọng chuyện số quả lẻ hay chẵn nhưng vẫn giữ nguyên các quy ước dân gian như: cách bày mâm ngũ quả ngày Tết chỉ bày quả, không đặt thêm hoa hoặc thực phẩm gì, số lượng trên mâm ngũ quả chỉ tính loại, không tính quả (chuối chỉ cần một nải mà không quan tâm số lượng quả). Tham khảo:
Khám phá mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết rước tài lộc Hiện nay, mâm ngũ quả được bày biện theo ý muốn cũng như điều kiện của gia chủ, tùy từng địa phương với đặc trưng về khí hậu, sản vật và quan niệm riêng. Ví dụ như mâm ngũ quả của người Bắc bao giờ cũng có nải chuối xanh - thể hiện mong muốn được thiên nhiên che chở, bảo vệ giúp việc làm ăn thuận lợi hơn. Trái lại, trong mâm ngũ quả của người miền Nam lại không có chuối bởi họ cho rằng từ chuối đọc khá giống từ "chúi", thể hiện sự đi xuống, cúi xuống, không ngẩng cao đầu. Hầu như tất cả các loại quả đều có thể bày trên mâm ngũ quả miễn sao đẹp mắt là được, thậm chí là quả ớt sừng. Người Nam cũng không bày quả cam lên mâm ngũ quả bởi người xưa có câu "quýt làm cam chịu", nếu bày quả cam thì sẽ không may mắn. Thay vào đó, mâm ngũ quả của người Nam thường có chứa các loại quả mãng cầu, dừa,, dừa, đu đủ, xoài, sung (là những loại quả có âm khi đọc chệch nghe như câu "cầu vừa đủ xài sung), hoặc có thể thêm 3 trái thơm (dứa) để làm chân đế thể hiện sự vững vàng. Có thể nói, ngày nay, cuộc sống hiện đại hơn, các loại trái cây cũng phong phú và đa dạng hơn, do đó, con cháu muốn thể hiện lòng hiếu thảo đối với ông bà, tổ tiên, đồng thời muốn mâm ngũ quả của gia đình mình đẹp mắt hơn nên cách bày mâm ngũ quả ngày Tết cũng phong phú hơn, bắt mắt hơn. Dù thuyết Ngũ hành không phải quan niệm trên bàn thờ, không có ý nghĩa thực tiễn trong tâm linh nhưng khi đã đặt một mâm cỗ quả đẹp để làm đẹp cho bàn thờ gia tiên thì nhất định không thể làm qua loa ví dụ như: Không nên rửa trái cây trước khi bài trí. Nhiều người cẩn thận, rửa trái cây cho sạch, bóng đẹp nhưng việc rửa sớm, nếu không kỹ, chỗ nước đọng lại sẽ làm trái cây bị thối hoặc héo. Chính vì vậy, chỉ cần dùng khăn giấy lau sạch. Với những quả bưởi mà vỏ bị ố vàng hay mốc xanh, có thể hòa chút nước vôi sạch, thấm vào khăn lau đều sẽ cho vỏ bưởi vàng mà không lo đọng nước, héo bưởi. Các loại quả xoài, mãng cầu, đu đủ, hồng, quýt… nên mua quả còn ương, thịt chắc, còn cuống lá về trưng. Dưa hấu nên chọn kỹ, vì loại trái cây này vỏ ngoài xanh, cứng cáp nhưng bên trong ruột đỏ mềm, nếu bị va đập hoặc để lâu dễ bị thối, thường có ý nghĩa không tốt theo phong thủy. Có thể bạn nên tham khảo bài viết này:
Mâm ngũ quả ngày Tết: Bí ẩn phong thủy ngũ hành có thể bạn chưa biết.
Bưởi tươi, ngon thường chắc, nặng còn quýt nên chọn quả lõm phía dưới thường ngọt hơn; Chuối nhất định phải là chuối xanh, trái đều, đẹp, đủ cứng cáp, đỡ những quả khác, đồng thời, đảm bảo ý nghĩa màu sắc theo Ngũ hành. Để chọn được nhiều quả đẹp và ngon, chất lượng tốt mọi người nên mua trước tết 3 ngày, không nên mua tận chiều 30 Tết vì cận Tết giá sẽ rất cao, đồng thời, khó chọn quả đẹp.
An NhiênCách bày mâm ngũ quả chuẩn truyền thống ở 3 miền trong ngày TếtInfographic: Khám phá ý nghĩa sâu sắc mâm ngũ quả ngày Tết