Chư Phật chỉ nói ra điều gì đó khi hội đủ bốn tiêu chí này :
1- ATTHAVĀDĪ : NÓI ĐIỀU HỮU ÍCH CHO NGƯỜI NGHE
Thí dụ như chư Phật dạy về bói toán, bùa chú, võ thuật, khí công. Không phải mấy điều đó sai, cũng có đúng nhưng mà chư Phật không bao giờ nhắc mấy điều này, là vì lợi ích cao nhất mà chư Phật hướng đến đó là giải thoát. Mà bất cứ đề tài gì nó không nhắm đến, không dẫn đến, không đưa đến lợi ích tu hành giải thoát thì chư Phật không nói. Đó là chư Phật luôn luôn nói điều hữu ích.
2- BHŪTAVĀDĪ : NÓI ĐÚNG SỰ THẬT
Chuyện gì không có thật thì dứt khoát chư Phật không nói, chỉ nói đúng sự thật.
3-KĀLAVĀDĪ : NÓI ĐÚNG LÚC
Dầu điều đó là sự thật cũng phải lựa lúc mà nói. Không biết các vị có biết chuyện này không ? Có nhiều gia đình, vợ chồng con cái rất là thương nhau mà chỉ có cái tội nói sai thời điểm cho nên nó phản tác dụng gây phản cảm. Quí vị biết có nhiều cảnh tang thương lắm. Con cái tránh mặt cha mẹ là vì cha mẹ cứ la con mà la trước mặt khách, la trước mặt bạn gái bạn trai, trước mặt láng giềng người lạ hoặc mới vừa cầm đũa ăn là nói chuyện không vui ..v....v.. Cho nên mình có nói sự thật cũng phải nói đúng lúc.
4- METTĀVĀDĪ : LUÔN NÓI BẰNG TỪ TÂM
Không vì danh, không vì lợi không vì bất cứ mục đích nào ngoài ra mục đích duy nhất đó là mong đem lợi lạc cho người nghe. Cho nên từ tiêu chí này, trong ngôn ngữ chư Phật dẫn đến lời giải thích chỗ này : Trong sự chung đụng không thể tránh việc góp ý phê bình nhau, nhưng việc ấy phải có đủ bốn tiêu chí trên đây.
Sư Giác Nguyên
( Chép lại bài giảng của Sư ngày 6/2/2018)
Chương II - Hai Pháp II.
Phẩm Tranh Luận (Adhikaraṇavaggo)
Tác giả: Tiểu Ngọc