Khi thiếu thốn tài chính hoặc tình cảm, khi chán nản hay đang khao khát thử vận may, khi thừa thãi thời gian hoặc “bỗng dưng muốn sát phạt”, đôi lúc vì cả nể, đôi lúc vì cay cú…
Nghiện là sự lệ thuộc, thèm muốn một tác nhân (một chất, một thứ gì đó) mà khi giảm hoặc ngừng có thể dẫn đến các triệu chứng đặc thù về cơ thể, S*nh l* và tâm thần. Nói về nghiện, thường thì mọi người chỉ hay nghe tới nghiện rượu, nghiện Thu*c lá, nghiện M* t*y nhưng không chỉ có nghiện chất, còn có những loại hình nghiện hành vi (nghiện
cờ bạc, nghiện game, nghiện T*nh d*c...).
Nghiện
cờ bạc ban đầu chỉ là một thói quen, dần dần sẽ trở thành một cung phản xạ, nhịp sinh học khiến cho khi không có sẽ tạo thành cảm giác thèm nhớ mãnh liệt giống như việc lệ thuộc vào một chất nào đó.
Các loại hình
cờ bạc ngày càng mở rộng về hình thức lẫn cách thức tham gia: từ ngồi chơi tú lơ khơ, xóc đĩa tới cá độ bóng đá, L* đ*... Từ việc sử dụng tiền mặt trực tiếp đến chơi cá độ qua mạng internet.
Các biểu hiện chính của nghiện cờ bạc
Có các dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn liên quan tới lạm dụng chất. Trong bệnh sử về những hành vi nguy cơ cao trong quá trình đánh giá và điều trị nghiện chất hoặc nghiện rượu đã được báo cáo có các xung động Đ*nh b*c kèm theo. Ở những người có trong bệnh sử tái nghiện chất nhiều lần thường có ghi xung động Đ*nh b*c, chơi bí mật và tách biệt xã hội.
Có hiện tượng khủng hoảng tài chính và sự biến mất không lý do của một số lượng tiền lớn hoặc các đồ vật sở hữu có giá trị. Cá nhân cũng có thể dính líu tới hành động cầm cố hoặc yêu cầu gia đình hay người khác giúp đỡ đối phó với khủng hoảng tài chính nghiêm trọng do Đ*nh b*c gây ra.
Rối loạn trầm trọng trong quan hệ gia đình, phát sinh do bị phát hiện tiêu xài vụng trộm quá lớn tài sản của gia đình hoặc các tài sản bị tiêu xài thông qua cầm cố hoặc bị đòi nợ. Ngoại tình ít gặp, người bệnh thường tự trình bày các mối quan hệ cá nhân và gia đình tốt đẹp đã bị phá hủy do họ đã lợi dụng tài chính và tình cảm của mọi người.
Có những hậu quả về pháp luật, xuất phát từ việc mất khả năng chi trả các món nợ hoặc bị cưỡng chế về mặt tài chính. Trong tình hình đó, người bệnh thường phải gánh chịu sự cạn kiệt nguồn lực tài chính và sự thiếu kiên nhẫn của chủ nợ. Các cách để có tiền là khai thác từ bạn bè và họ hàng cũng như cầm cố cửa hàng và thẻ tín dụng đã tăng lên tột cùng. Trong tình thế tuyệt vọng, người bệnh có thể sử dụng hành vi chống xã hội như: giả mạo, L*a đ*o, ăn trộm hoặc biển thủ để có tiền.
Có những hậu quả liên quan tới công việc và nghề nghiệp. Cá nhân có thể mất các mối quan hệ, mất việc làm hoặc mất các cơ hội học tập, nghề nghiệp vì nghiện cờ bạc. Điều này làm người bệnh cảm thấy mất mát và là nỗi buồn không thể tiết lộ, người bệnh trở nên yếu đuối và mong muốn được giúp đỡ.
Có nhiều rối loạn do hậu quả của hành vi nghiện cờ bạc gây ra. Các rối loạn cảm xúc, rối loạn lo âu và rối loạn trong kiểm soát xung động có thể trở nên cấp diễn và đòi hỏi phải được quan tâm, chăm sóc ngay lập tức. Các rối loạn cơ thể liên quan tới stress (khủng hoảng về sức khỏe, rối loạn đau) có thể là triệu chứng khó kiểm soát mặc dù đã được chỉ định Thu*c.
Những biểu hiện kèm theo
Các biểu hiện cơ thể
Những người nghiện cờ bạc có thể có những than phiền về cơ thể với các rối loạn liên quan tới stress (như tăng huyết áp hoặc loét dạ dày), các rối loạn liên quan tới nghiện chất (như rượu, Thu*c lá, thậm chí là ma tuý) hoặc chấn thương cơ thể do chống cự (như là một hậu quả không có tiền để trả cho chủ nợ).
Các rối loạn tâm thần kết hợp
Thường kết hợp với các rối loạn trầm cảm, rối loạn stress sau sang chấn, rối loạn phân ly, rối loạn lo âu và rối loạn sự điều chỉnh. Các nghiên cứu đã cho thấy tỉ lệ toan tự sát do nghiện cờ bạc khoảng 15-24%. Các rối loạn nghiện cờ bạc thường kết hợp với rối loạn nhân cách như rối loạn sự thích ứng, rối loạn phân ly, tự yêu, trạng thái phụ thuộc hoặc nhân cách bệnh chống xã hội.
Các rối loạn nghiện chất kết hợp
Nhiều bệnh nhân đáp ứng tiêu chuẩn nghiện chất và đòi hỏi phải được điều trị đồng thời cả hai chứng nghiện để dự phòng tái nghiện cho cái kia. Các số liệu đã cho thấy có 47-52% người nghiện cờ bạc có đồng thời nghiện rượu và nghiện các chất khác.
Điều trị nghiện cờ bạc (cai nghiện cờ bạc)
Kết hợp 3 phương pháp quan trọng trong điều trị nghiện: dùng Thu*c, tâm lý liệu pháp và giám sát chống tái nghiện.
Một số Thu*c thường dùng:
Một người nghiện cờ bạc trong 16 năm đã được điều trị bằng Thu*c carbamazepine. Thu*c lithium carbonate cũng đã được sử dụng nhưng không cho hiệu quả cao như Thu*c carbamazepine.
Các Thu*c chống trầm cảm SSRIs (loại ức chế tái hấp thu có chọn lọc serotonin trong não) như clomipramine và fluvoxamine cũng được xem là hiệu quả. Bên cạnh đó, các Thu*c giải lo âu có thể mang lại kết quả cho một số trường hợp.
Điều trị tâm lý - vị trí của gia đình trong việc trợ giúp người bệnh nghiện cờ bạc
Điều chỉnh những rối loạn tâm thần (về cảm xúc và nhân cách) cho người bệnh.
Người bệnh cần phải có sự quyết tâm cao và phải tác động lâu dài, thường xuyên, từ đó sẽ tạo dựng được cơ chế phòng bệnh - chống tái nghiện.
Quản lý trợ giúp người bệnh theo các khía cạnh: kinh tế, thời gian và các mối quan hệ. Thời gian giám sát và quản lý phụ thuộc vào thời gian nghiện cờ bạc của người bệnh (tối thiểu bằng 1/2 thời gian nghiện).
Dựa theo cơ chế: thay đổi hành vi bằng một hành vi. Thực hiện việc trợ giúp cho người bệnh thay thế một hành vi mới (có lợi) thay cho hành vi Đ*nh b*c, đặc biệt vào các khung giờ người bệnh rảnh rỗi hay những lúc buồn chán. Nên hướng tới những hành vi đơn giản có thể thực hiện được hàng ngày hoặc những hành vi có lợi cho sức khỏe (tập thể dục), những hành vi tạo ra lợi ích nhìn thấy được (làm việc nhà, làm ra sản phẩm…) hoặc kết hợp với tăng cường mối quan hệ với các thành viên khác trong gia đình (chơi với con, đưa con đi học). Hành vi mới thay đổi cần thời gian để thay thế hành vi cũ (Đ*nh b*c - bằng 1/2 đến 2/3 thời gian nghiện).
Cũng như các hình thức nghiện khác, biện pháp tốt nhất vẫn nên là không thử, dù chỉ một lần. Dân ta có câu “cờ bạc đãi tay mới”, đừng vì một số lợi ích nhỏ trước mắt mà đánh mất đi tương lai của chính mình và gia đình.
Nhân dịp năm mới, xin chúc mọi người nhiều sức khỏe và hạnh phúc bên gia đình. Đối với những ai đang chơi cờ bạc, hãy dừng lại trước khi quá muộn, sẽ có những mùa xuân tươi đẹp hơn đến với các bạn mà không cần ở trong chiếu bạc.
BS. Nguyễn Khắc Dũng