Nội soi đường mũi: Kỹ thuật điều trị hiệu quả bệnh lý vùng nền sọ

Phẫu thuật nội soi đường mũi có từ những thập niên 70, đến nay đã phát triển các điều trị vượt ra khỏi phạm vi vùng mũi xoang, tiến tới phẫu thuật những tổn thương ở vùng nền sọ thậm chí sâu vào tận nhu mô não. Đó cũng chính là những tiến bộ của phẫu thuật nội soi đường mũi trong khoảng 2 thập niên gần đây.

Phẫu thuật nội soi đường mũi và nội soi đường mũi mở rộng như hiện nay có ưu điểm hơn so với những phẫu thuật kinh điển (mổ hở). Việc nội soi qua đường mũi có thể giúp thực hiện những phẫu thuật can thiệp tối thiểu mà những phẫu thuật mổ hở không thực hiện được. Việc mổ hở có thể để lại nhiều di chứng, biến chứng, hoặc thậm chí mất chức năng của một số cơ quan.Trong khi đó, phẫu thuật nội soi đường mũi sẽ tránh được những điều này.Mặt khác, ngày nay có nhiều phương tiện hỗ trợ cho nội soi đường mũi, như các phương tiện cầm máu, khoan, cắt hút trong hốc mũi hoặc nền sọ… giúp kiểm soát rất tốt trong phẫu thuật.Nhờ những phương tiện hỗ trợ đó mà phẫu thuật nội soi đường mũi có thể thực hiện được và thay thế cho phẫu thuật mổ hở trước đây.

Đối với người bệnh, việc thực hiện phương pháp phẫu thuật nội soi đường mũi giúp tránh được những đường mổ rạch da ở bên ngoài gây sẹo ở vùng mặt, can thiệp tối thiểu và ở những vị trí cần thiết, tránh gây tổn thương vào những cấu trúc cần bảo tồn mà phẫu thuật mổ hở không làm được như các xương vùng hàm mặt, dây thần kinh ở vùng mặt, nền sọ… Từ đó tránh những tai biến, di chứng có thể xảy ra trong và sau phẫu thuật, mang lại hiệu quả điều trị rõ rệt.

Với kỹ thuật nội soi đường mũi và sâu hơn là phẫu thuật nội soi đường mũi mở rộng, có thể can thiệp vào rất nhiều vị trí tổn thương ở vùng nền sọ như vá rò dịch não tủy, lấy u sàn sọ, giải áp thần kinh thị, lấy u hốc mắt, cắt u xơ vòm mũi họng, lấy u nền sọ và các tổn thương nội sọ…

Một bệnh nhân rò dịch não tủy đang được bác sĩ thăm khám

Tại TP.HCM, nhiều bệnh viện đã thực hiện kỹ thuật này để chữa lành bệnh cho hàng nghìn bệnh nhân. Chỉ riêng BV.ĐH Y Dược mỗi năm đã thực hiện khoảng 600 ca phẫu thuật nội soi đường mũi (trong đó khoảng 50 - 60 ca phẫu thuật nội soi qua đường mũi mở rộng), mang lại hiệu quả điều trị rõ rệt cho người bệnh.Mới đây nhất, bệnh viện vừa thực hiện thành công phẫu thuật vá lỗ rò dịch não tủy tự phát qua lỗ tròn ở một người bệnh 15 tuổi. Với việc phẫu thuật nội soi để can thiệp vào vùng nền sọ, đường can thiệp qua ngả mũi nên cuộc phẫu thuật được diễn ra nhẹ nhàng hơn so với các phẫu thuật kinh điển phải mở sọ để vá màng não cho người bệnh này. Đây là trường hợp bệnh hiếm gặp và cũng là trường hợp được phẫu thuật thứ 3 ghi nhận theo báo cáo y văn trên thế giới.

Người bệnh đến bệnh viện với triệu chứng chảy mũi trong và tiền căn viêm màng não tái đi tái lại, đây là một trong những triệu chứng điển hình và thường gặp nhất rò dịch não tủy vùng nền sọ bên cạnh triệu chứng nhức đầu.Đánh giá ở thời điểm 2 tuần sau phẫu thuật, không ghi nhận hiện tượng chảy dịch trong qua mũi tiếp diễn.Sau 6 tháng, phần vạt mũi vách ngăn hồng hào, che phủ tốt vùng phẫu thuật, tình trạng chảy dịch trong qua mũi đã hoàn toàn chấm dứt.Đây là một trong những trường hợp rò dịch não tủy tự phát qua lỗ tròn hiếm hoi và kết quả cho thấy trường hợp này có thể được sửa chữa thành công qua đường nội soi đường mũi.

Phát biểu tại Hội nghị Khoa học và đào tạo thường niên năm 2019 diễn ra ngày 8/9 tại TP.HCM, TS.BS. Lý Xuân Quang - Phó Trưởng Khoa Tai Mũi Họng BV. ĐH Y Dược TP.HCM cho biết, hiện nay với sự phối hợp giữa hai chuyên khoa Tai Mũi Họng và Ngoại thần kinh, các bác sĩ đã có thể thực hiện được những phẫu thuật nội soi đường mũi như vá rò dịch não tủy vùng nền sọ, phẫu thuật u tuyến yên, phẫu thuật u xơ vòm mũi họng, xâm lấn sàn sọ, thoát vị não màng não… Những phẫu thuật này trước đây chỉ có thể mổ hở, nhưng ngày nay hoàn toàn có thể phẫu thuật qua nội soi đường mũi.Bên cạnh đó, những tổn thương ung thư vùng hốc mũi xâm lấn sàn sọ cùng nhiều phẫu thuật liên quan đến những tổn thương nằm ở phần hố dưới thái dương, đỉnh xương đá… cũng được giải quyết tốt bằng phương pháp này.

Theo TS.BS. Lý Xuân Quang, việc ứng dụng phương pháp phẫu thuật nội soi đường mũi giúp thay thế được những phẫu thuật hở trước đây, giảm thiểu những tai biến, biến chứng cho người bệnh, nhờ đó mang lại nhiều lợi ích trong việc chăm sóc và điều trị. Đồng thời mở ra được những nghiên cứu và điều trị mới, kỹ thuật mới giúp các bác sĩ dễ dàng xâm nhập hơn trong các phẫu thuật ở vùng nền sọ, hốc mắt… đem lại hiệu quả điều trị cao hơn cho người bệnh.

Trước khi thực hiện phẫu thuật nội soi đường mũi, người bệnh cần được thăm khám, chẩn đoán hình ảnh học CT-scan, MRI sọ mặt… để đánh giá trước mổ, xem có đúng chỉ định của phẫu thuật nội soi đường mũi hay không. Ngoài việc thực hiện các phẫu thuật điều trị bệnh, nội soi đường mũi còn hỗ trợ chẩn đoán sớm những bệnh ít biểu hiện triệu chứng ra bên ngoài, phải qua nội soi mới phát hiện được như những ung thư ở vùng vòm, hốc mũi xoang… từ đó người bệnh được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Cẩn thận với chứng rò dịch não tủy
-Rò dịch não tủy là tình trạng thông thương bất thường giữa khoang dưới nhện và nền sọ. Đường rò này đi qua màng nhện, màng cứng, xương nền sọ và niêm mạc lót vùng hốc mũi. Chảy dịch não tủy qua đường rò ở mũi có thể do chấn thương và không chấn thương.
-Lỗ rò dịch não tủy tạo nên sự thông thương giữa khoang dịch não tuỷ và hốc mũi, đây là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập gây nên viêm màng não, một bệnh lý nhiễm trùng nặng nguy cơ Tu vong cao. Vì vậy, việc phẫu thuật vá ngay lỗ rò để ngăn cách khoang mũi và màng não là vấn đề bắt buộc.
-Rò dịch não tủy không do chấn thương hay còn gọi là tự phát chiếm khoảng 4% trong số đó. Bệnh tự phát trong trường hợp điển hình xuất hiện tại vị trí nền sọ bị khí hóa quá mức gây mỏng nền sọ, thường gặp nhất ở vùng khe khứu hoặc ở các xoang cạnh mũi.Rò dịch não tủy vùng nền sọ cũng là một yếu tố nguy cơ cao dẫn đến viêm màng não. Một số trường hợp bệnh tự phát có thể tự lành, nhưng nếu không điều trị thì có khoảng 10% đến 40% số trường hợp xuất hiện viêm màng não mỗi năm nếu không điều trị trong thời gian dài. Viêm màng não tái đi tái lại có thể xuất hiện nếu như các phản ứng viêm tự nhiên không thể tạo mô sợi xơ lấp đường rò gây rò dịch não rủy kéo dài. Trong trường hợp viêm màng não tái phát không rõ nguyên nhân, người bệnh nên đến khám tại các cơ sở y tế chuyên sâu để sớm tìm ra nguyên nhân bệnh, tránh tình trạng kéo dài gây ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng sống của người bệnh.

KIẾN TƯỜNG