Đó không phải bài kiểm tra điểm kém hay những buổi tiệc nổi loạn với rượu bia cùng bạn bè như thường thấy. Cô bé không muốn phụ huynh biết mình đã đi tiêm vaccine Covid-19.
Cha mẹ cô đã ly hôn và đều có quyền nuôi con. Mẹ Elizabeth rất ủng hộ vaccine, song cha cô thì không. Ông dọa sẽ kiện mẹ cô nếu cho phép cô tiêm chủng.
Tiêm vaccine cho trẻ em là bước quan trọng trong mục tiêu đạt miễn dịch cộng đồng. các em sẽ sớm trở lại trường học và sống bình thường như trước đây. nhưng dù vaccine covid-19 được phê duyệt sử dụng cho người dưới 12 tuổi, nhiều bậc cha mẹ lo lắng tác dụng phụ đã từ chối cho con tiêm chủng.
Cuộc thăm dò gần đây của Tổ chức Gia đình Kaiser cho thấy chỉ ba trong 10 phụ huynh có ý định cho con em ở độ tuổi từ 12 đến 17 tiêm phòng. Nhiều người cho biết sẽ chờ đợi dữ liệu an toàn dài hạn hoặc khuyến nghị từ trường học. Nhiều thiếu niên Mỹ đã xích mích với cha mẹ vì vấn đề này. Họ coi vaccine là chìa khóa để tham gia các hoạt động từng bị cấm đoán trong đại dịch.
40 bang của Mỹ chỉ tiêm vaccine cho thanh thiếu niên dưới 18 tuổi khi có sự đồng ý của cha mẹ, người giám hộ. Nebraska ấn định độ tuổi là 19. Do cuộc khủng hoảng Covid-19, một số khu vực nới nguyên tắc thỏa thuận y tế, giống với quy định cho phép trẻ vị thành niên tiêm vaccine HPV mà không cần thông qua cha mẹ.
Năm ngoái, Hội đồng Thành phố Washington đã bỏ phiếu cho phép trẻ dưới 11 tuổi tiêm các loại vaccine được khuyến nghị mà không cần sự đồng ý của phụ huynh. Cơ quan lập pháp New Jersey và New York có dự luật tương tự với trẻ dưới 14 tuổi. Minnesota cũng đồng ý cho trẻ dưới 12 tuổi tiêm vacicne Covid-19 mà không cần hỏi ý kiến bố mẹ.
Song các bang khác có quy định ngược lại. Tại Nam Carolina, thanh thiếu niên dưới 16 tuổi có quyền quyết định một số vấn đề y tế, bác sĩ được phép thực hiện các thủ tục y tế cần thiết mà không thông qua phụ huynh. Tuy nhiên, nếu muốn tiêm vaccine Covid-19, các em vẫn cần sự đồng ý của cha mẹ. Quận Linn, bang Oregon, có quy định tương tự, dù độ tuổi tự quyết về y tế là 15.
Hai thiếu niên mỹ đập tay sau khi tiêm liều vaccine covid-19 đầu tiên. ảnh: reuters
Tình trạng này đặt ra dấu hỏi lớn về đạo đức và y tế: Khi cha mẹ không đồng ý cho con em tiêm vaccine (dù cần thiết), ai là người phân xử? Trẻ em độ tuổi nào có khả năng tự quyết định về sức khỏe của bản thân?
Charisse, mẹ của một thiếu niên 17 tuổi ở Delray Beach, bang Florida, cho biết: "Isabella muốn tiêm vaccine vì bạn bè cũng tiêm, và con bé không muốn đeo khẩu trang". Bà lo ngại vaccine có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh sản. Đây là thông tin sai lệch mà giới chức y tế nhiều lần bác bỏ.
"Isabella cứ nói ‘Đây là cơ thể con cơ mà'. Tôi bảo ‘Bao giờ con 18 thì đó mới là cơ thể con nhé'", bà Charisse kể lại.
Giữa cuộc tranh luận, chủ phòng khám, hiệu Thu*c và bệnh viện cố gắng xác định nên làm gì với một thanh thiếu niên tới tiêm vaccine mà không có cha mẹ đi cùng.
Tiến sĩ Sterling Ransone, bác sĩ gia đình tại bang Virginia, cho biết: "Chúng tôi đang ở trong vùng xám pháp lý đối với vaccine".
Thông thường, cha mẹ chỉ cần gửi đơn có chữ ký đồng ý cho trẻ tiêm chủng. song vaccine covid-19 được phê duyệt khẩn cấp, giới chức yêu cầu phụ huynh phải có mặt nếu con em dưới 18 tuổi tiêm chủng.
Marina, 15 tuổi, sống tại bang Florida, rất muốn tiêm vaccine, song mẹ của cô hoàn toàn không đồng ý. Cô bé không được tham gia các hoạt động xã hội mình mong muốn.
"5 người bạn của tôi tổ chức một bữa tiệc nhỏ và mời tôi. Nhưng sau đó họ hỏi ‘Cậu đã tiêm phòng chưa?’. Tôi không thể tham dự. Thật buồn", Marina kể lại.
Khi đại dịch suy yếu, cuộc sống xã hội của thanh thiếu niên được xác định dựa trên tình trạng tiêm phòng.
"Tôi thấy bạn bè đăng lên mạng ‘Tuyệt thật, mình tiêm vaccine rồi!’. Khi gặp lại, mọi người hỏi han nhau kiều ‘Cậu đã ở đâu thế? Cậu có đi du lịch nhiều không? Cậu chắc mình không mắc Covid-19 chứ?’, Thật tệ vì tôi không được tiêm phòng", Marina nói.
Những người bất bình hơn tìm mọi cách tiêm vaccine. Kelly Danielpour, một thiếu niên tại Los Angeles thành lập VaxTeen.org, trang thông tin tiêm chủng dành cho người trẻ. Trang web cung cấp hướng dẫn về luật pháp tiểu bang, liên kết với các phòng khám, nguồn thông tin đơn giản, chính thống về Covid-19 và cách để thanh thiếu niên vận động cha mẹ cho tiêm vaccine.
Danielpour thành lập trang web năm 2019, trước khi Covid-19 bùng phát. Là con gái của một luật sư và bác sĩ phẫu thuật thần kinh nhi khoa, cô nhận ra rằng hầu hết thanh thiếu niên Mỹ chưa biết rõ về luật tiêm chủng và quyền hạn của họ.
"Chúng ta luôn hỏi ý kiến cha mẹ thay vì thanh thiếu niên về vấn đề này. Tôi nghĩ tôi cần làm gì đó. Tôi muốn họ có quyền nói chuyện với bác sĩ", Danielpour nói. Cô đã xin ý kiến nhiều chuyên gia để hiểu hơn về chương trình tiêm chủng và luật liên bang.
Kelly Danielpour, 18 tuổi, người sáng lập trang web thông tin tiêm chủng VaxTeen.org. Ảnh: NY Times
Gregory d. zimet, giáo sư nhi khoa kiêm chuyên gia tâm lý tại trường y đại học indiana, chỉ ra tình huống trớ trêu khi thanh thiếu niên bị ngăn cản tiêm vaccine covid-19 một cách hợp pháp, trong khi nhà chức trách nỗ lực nâng tỷ lệ chủng ngừa toàn quốc. theo ông, nhiều thiên thiếu niên 14 tuổi nhận thức về các rủi ro của vaccine tốt ngang người lớn.
"Người lớn đôi khi không hiểu rõ về vaccine", ông nói thêm.
Bác sĩ nhi khoa cho biết nhiều bậc cha mẹ đã nhận vaccine vẫn ngăn cản con mình tiêm chủng. Theo tiến sĩ Jay Lee, giám đốc y tế của hệ thống Share Our Selves, cho biết nhiều người thà để con mình mắc Covid-19 hơn là tiêm vaccine.
"Tôi biết họ lo lắng. Nhưng chờ xem con bạn nhiễm virus không phải điều tốt. Covid-19 khác xa bệnh cảm cúm", Lee nói.
Dù bị ngăn cản, nhiều thiếu niên vẫn chờ từng ngày để được tiêm phòng. Tiến sĩ Mobeen Rathore, khoa nhi Đại học Y Florida ở Jacksonville, nói với một bệnh nhân vị thành niên rằng cô bé có thể tiêm chủng khi đủ 18 tuổi.
"Cô bé đã đi tiêm ngay trong ngày sinh nhật, nhắn tin nói rằng đó là món quà tuyệt vời tự tặng bản thân", ông Rathore kể lại.