Riêng TP HCM, các thống kê cho thấy khoảng 19.000 người bị tai biến mỗi năm,trong đó chừng 1.000 trường hợp Tu vong. Chưa có thống kê cụ thể nhưng nhìn chung độ tuổi bệnh nhângặp phải các cơn tai biến mạch máu não đang ngày một trẻ hóa, thậm chí nhiều ca nhập viện chưa đếntuổi 20.
Từ năm 1990, nghiên cứu Gánh nặng Bệnh tật Toàn cầu (GBD) của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã xếpcác bệnh mạch máu não ở vị trí thứ hai trong danh sách bệnh gây Tu vong cao nhất, chỉ sau bệnh timmạch. Vị trí này không hề thay đổi trong suốt các báo cáo y học sau này, kể cả trong dự báo về cácnguyên nhân Tu vong cho đến năm 2030.
| Thiếu máu não thoáng qua, đau nửa đầu là những bệnh mạch máu não thường gặp |
Năm 2004, tai biến và các bệnh mạch máu não khác gây ra khoảng 5,7 triệu cái ch*t, chiếm 9,7% caTu vong trên toàn thế giới. Năm 2008, con số này là 6,15 triệu, chiếm đến 10,8% các ca Tu vong. Đếnnay, tỷ lệ này vẫn không ngừng gia tăng. Các bệnh mạch máu não thường gặp là thiếu máu não thoángqua, đau nửa đầu…
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh lý mạch máu não, trong đó vai trò của gốc tự do đang ngày càngđược quan tâm. Phó giáo sư Tiến sĩ Trần Đáng, nguyên Cục trưởng An toàn vệ sinh thực phẩm cho biết:"Gốc tự do là những yếu tố có hại sinh ra từ quá trình chuyển hóa của cơ thể và từ ảnh hưởng củacác tác nhân bên ngoài. Chúng được y học hiện đại xem là nguồn gốc của sự lão hóa và rất nhiều bệnhtật".
Theo đó, gốc tự do là nguyên tử - phân tử bị mất một điện tích, có tính chất kém ổn định nên phảiliên tục tìm và cướp lấy điện tích từ các nguyên tử - phân tử xung quanh. Trong quá trình này,chúng liên tục biến những "nạn nhân" của mình thành gốc tự do mới, dẫn đến biến đổi gây tổn hại,rối loạn và làm ch*t tế bào. Não bộ là nơi sinh ra nhiều gốc tự do nhất nên chịu ảnh hưởng nhiềuhơn cả.
Với mạch máu não, chúng tấn công mạnh và gây tổn thương thành mạch, tạo điều kiện cho sự hìnhthành mảng xơ vữa. Các mảng này lớn dần, làm hẹp các động mạch khiến giảm lưu lượng máu lưu thônggây nên tình trạng thiếu máu cục bộ.
Đó chính là tình trạng thiếu máu não thoáng qua hoặc trầmtrọng hơn là tai biến mạch máu não.Những biến đổi giãn nở củamạch máu não cũng có thể làm xuất hiện các cơn đau nửa đầu, gây chóng mặt, rối loạn thị giác kèmtheo buồn nôn. Cơn đau nửa đầu phức tạp có thể làm ảnh hưởng các chức năng của não.
"Ngoài ảnh hưởng đến mạch máu, gốc tự do còn làm tổn thương các tế bào thần kinh não, gây ra cácbệnh về thoái hóa thần kinh như suy giảm trí nhớ, sa sút trí tuệ, alzheimer, parkinson...", PGSTrần Đáng cho biết thêm. Theo ông, người bệnh đái tháo đường, mỡ trong máu cao, stress triền miêndễ bị hẹp lòng động mạch nhất. "Không ai được phép chủ quan, vì theo thời gian thì những tổn thươngthành mạch máu do gốc tự do gây ra hầu như không thể tránh khỏi", ông nói.
Trung bình đến tuổi 70, trong cơ thể người vừa hình thành vừa liên tục trung hòa tổng cộng khoảng17 tấn gốc tự do. Sau tuổi 30, gốc tự do xuất hiện ngày càng nhiều trong khi khả năng trung hòa củacơ thể bắt đầu giảm sút. Điều này lý giải vì sao nguy cơ các bệnh mạch máu não, thoái hóa thần kinhtăng cao theo độ tuổi.
Theo bác sĩ, các chất chống gốc tự do trong thảo dược, rau quả… có thể giúp bảo vệ mạch máu não vàtế bào thần kinh não. Tuy nhiên, chúng chỉ có thể đạt hiệu quả nếu vượt qua hàng rào máu não - mộtrào chắn sinh học kiểm soát tất cả các chất đưa vào não.
PGS Trần Đáng cũng khẳng định: "Bổ sung các chất chống gốc tự do từ thiên nhiên là một vũ khí tốtđể chăm sóc sức khỏe cho não bộ. Tuy nhiên nên biết rằng gốc tự do sẽ sinh ra nhiều hơn nếu thiếudinh dưỡng, stress kéo dài hay sống trong môi trường ô nhiễm". Vì vậy, theo ông, duy trì chế độdinh dưỡng cân đối, sinh hoạt có quy luật, vận động vừa sức, giữ cho tinh thần lạc quan, tâm lý cânbằng và tránh các tác nhân có hại như Thu*c lá, hóa chất diệt cỏ - diệt côn trùng… là vô cùng cầnthiết.
| OTIV tinh chiết từ Blueberry giúp chống gốc tự do, bảo vệ mạch máu não và các tếbào thần kinh |
Các nhà khoa học đã nghiên cứu một loại quả mọng ở Bắc Mỹ là Blueberry chứa nhiều anthocyanin -chất chống gốc tự do có khả năng vượt qua hàng rào máu não. Các chất này trung hòa gốc tự do, ứcchế quá trình oxy hóa của cholesterol "xấu", điều tiết những yếu tố gây viêm để giảm tổn thươngthành mạch máu. Chúng còn tác động đến tế bào thần kinh và khớp thần kinh để giúp não chống lại sựthoái hóa, phục hồi thương tổn.
Theo các nhà nghiên cứu tại trường Đại học Montreal (Canada), Blueberry kích hoạt hai loại enzymebảo vệ não là catalase và superoxide dismutase. Các enzyme này có chức năng dọn dẹp những gốc tự dosản sinh ra trong quá trình oxy hóa, giảm nguy cơ thoái hóa thần kinh và bệnh mạch máu não.