Tỷ lệ ngườibệnh THA ngày càng tăng, tuổi mắc bệnh cũng ngày càng trẻ hơn. Theo thống kê gầnđây của Viện Tim mạch Việt Nam, tỷ lệ bệnh THA ở người lớn tại Việt Nam là25,1%, tương ứng cứ 4 người từ 25 tuổi trở lên thì có 1 người bị bệnh.
Điềuđáng lo ngại là bệnh diễn biến âm thầm nên chỉ có một số ít người biết mình bịbệnh, do đó không áp dụng các biện pháp phòng trị kịp thời...
Các yếu tố từ lối sốngtiện nghi như ăn uống dư thừa, ăn nhiều chất béo, lười vận động, béo phì, ănquá mặn, dùng nhiều rượu bia, Thu*c lá... là những nguyên nhân làm tăng tỷ lệngười bệnh đái tháo đường cũng như THA tại các nước đang phát triển, trong đócó Việt Nam.
Nói nôm na, huyết áp là áp lực của máu trong lòng mạch, khi tim cobóp, áp lực được tạo bởi sức tống máu của tim, gọi là huyết áp tối đa vì lúcnày chỉ số huyết áp là cao nhất; ở giai đoạn tim không co bóp, máu vẫn có mộtáp lực để đi tới liên tục trong mạch máu đó là do sức co của chính mạch máu,lúc này gọi là huyết áp tối thiểu vì lúc này huyết áp ở con số thấp nhất.
Huyếtáp của một người được biểu thị bằng 2 con số kế nhau tương ứng với huyết áp tốiđa và tối thiểu ở trên và biểu thị bằng đơn vị đo áp lực là “mmHg” (mi-li-métthủy ngân-tương ứng với áp lực làm đẩy cột thủy ngân trong ống tăng lên baonhiêu mi-li-mét), ví dụ: 120/70mmHg.
Bệnh THA được xác địnhkhi huyết áp của bạn thường xuyên cao hơn mức bình thường. Bộ Y tế hiện quy địnhchẩn đoán bệnh THA của một người là khi huyết áp tối đa phải từ 140mmHg trởlên, hoặc huyết áp tối thiểu là từ 90mmHg trở lên.
Lưu ý, khi bạn đo huyết áp tạinhà thì chỉ số huyết áp ở trên không cần tới con số đó cũng được nghi ngờ làTHA, cụ thể con số tương ứng là 135/85mmHg. Khi đo huyết áp tại nhà và đo nhiềulần mà đều gặp con số này thì bạn cần đến cơ sở y tế để đo lại cho chính xáchơn.
Đo tại cơ sở y tế chuẩn hơn do nhân viên y tế sẽ cho người đo có thời giannghỉ ngơi trước khi đo, khi đo sẽ có yêu cầu tư thế đo, cách đặt bao cánh tayvà dùng máy đo đã được hiệu chỉnh chính xác hơn.
Chỉ 10% bệnh nhân THAlà tìm được nguyên nhân, thường là do các bệnh lý tuyến thượng thận, do bệnh lýcầu thận, bệnh lý tuyến giáp, hẹp động mạch thận, đang dùng một số Thu*c...trong khi đa số người bị THA lại không tìm được nguyên do.
Hiện nay, y học chưakhẳng định bệnh THA có di truyền hay không, nhưng khoa học lại khẳng định rằng,nếu một người có người thân trực hệ bị THA thì khả năng mình sẽ mắc THA là caohơn người khác.
Tuy đa số người bị THAkhông tìm được nguyên nhân nhưng người ta thấy những người sau đây sẽ có nhiềunguy cơ bị bệnh, đó là: người bị rối loạn mỡ máu, người bị bệnh đái tháo đường,bị bệnh lý thận, tuổi nam trên 55 và nữ trên 65, gia đình có người bị mắc bệnhtim mạch, người quá cân-béo phì, béo bụng (vòng bụng nam từ 90cm trở lên, nữ từ80cm trở lên), nghiện Thu*c lá, nghiện rượu, ít hoạt động thể lực, căng thẳngtâm lý... Những người bị THA ở tuổi dưới 30 nhiều khả năng sẽ có bệnh lý kèmtheo.
Bình thường mỗi ngườitrưởng thành cần đo kiểm tra huyết áp ít nhất mỗi năm một lần. Bạn cần đo huyếtáp ngay khi có dấu hiệu nhức đầu, đau gáy, xây xẩm, hồi hộp, mắt mờ, mệt, yếu nửangười, đau ngực, khó thở..., bạn cần đo huyết áp thường xuyên hơn nếu bạn cànglớn tuổi hoặc bạn thuộc nhóm người có nhiều nguy cơ kể trên.
Bệnh THA có thể dẫn đếnnhững hệ lụy như: có thể gây nên đột quị, tức tự dưng gục ngã, mê man, đây làtình trạng nhồi máu não hay xuất huyết não. Bị đột quị có thể dẫn đến Tu vong tứcthời hoặc mê man sau một thời gian thì tỉnh lại với những di chứng liệt như liệtmặt, méo miệng, liệt nửa người, rối loạn ý thức; nhẹ hơn thì là cơn thiếu máunão thoáng qua.
Những người có cơn thiếu máu não thoáng qua nếu không quan tâmchữa trị kịp thời sẽ có khả năng bị đột quị trong vòng 1 năm sau.
Người ta thấyrằng 50% tai biến mạch máu não là do THA, huyết áp càng cao thì nguy cơ tai biếncàng cao, người bị THA có nguy cơ tai biến mạch máu não gấp 3-4 lần người bìnhthường. Tai biến mạch máu não thường xảy ra lúc sáng sớm, vài giờ sau khi ngủ dậy,khi mà huyết áp tăng đột ngột.
THA lâu dài sẽ làm timto ra và làm suy tim, người ta nói rằng nguy cơ này liên quan đến huyết áp tốiđa hơn là huyết áp tối thiểu. THA liên quan đến bệnh động mạch vành là một độngmạch quan trọng để nuôi cơ tim.
Nhiều nghiên cứu cho thấy sự liên quan chặt chẽgiữa THA và biến cố động mạch vành, cứ tăng mỗi 20mmHg huyết áp tâm thu hoặc mỗi10mmHg huyết áp tâm trương sẽ làm tăng gấp 2 lần bệnh lý mạch vành như nhồi máucơ tim, cơn đau thắt ngực, suy vành,... THA cũng ảnh hưởng đến thận, cụ thể làsuy thận và suy thận lại có ảnh hưởng ngược lại làm tăng tỷ lệ tổn thương cơquan đích của THA như làm tăng thêm nguy cơ tim mạch.
Ngoài ra, THA còn gâybiến chứng ở mắt (giảm thị lực, có thể mù lòa) và biến chứng ở các mạch máu lớnnhư mạch máu ngoại biên, phình động mạch chủ. Tóm lại, THA ảnh hưởng trực tiếpđến bốn cơ quan thuộc hàng quan trọng nhất của cơ thể là não, tim, thận, mắt, nếukhông kiểm soát tốt huyết áp lâu dài thì chắc chắn bệnh sẽ tấn công các cơ quannày.