Thuốc lợi tiểu thiazide có thể làm tăng nguy cơ ung thư da

Gia tăng ung thư da do nhạy cảm đặc biệt với ánh sáng

Thuốc lợi tiểu loại thiazide là Thuốc chống tăng huyết áp hàng đầu vì chúng là những Thuốc hiệu quả, rẻ tiền và tương đối an toàn. Thiazide đã được kê đơn rộng rãi trên toàn thế giới. Tuy nhiên, Thuốc lợi tiểu thiazide lại có đặc tính nhạy cảm với ánh sáng và vấn đề ảnh hưởng đến nguy cơ gây ung thư da như thế nào hiện vẫn còn ít được lưu ý.

Các nghiên cứu đã chứng tỏ sự nhạy cảm ánh sáng do Thuốc gây ra cho da khi tiếp xúc với bức xạ tia cực tím (UV) sẽ kích hoạt phản ứng bất thường của da và làm tăng nguy cơ ung thư da. Một số tác giả đã nghiên cứu mối liên quan giữa việc sử dụng thiazide và nguy cơ ung thư da. Kết quả cho thấy, việc sử dụng Thuốc lợi tiểu thiazide có liên quan đến việc tăng nguy cơ bị ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC), tăng nhẹ nguy cơ ung thư biểu mô tế bào đáy (BCC) và u hắc tố ác tính.

Mặc dù cơ chế chính xác của mối liên quan giữa thiazide và ung thư da vẫn chưa rõ ràng nhưng các loại Thuốc có tác dụng kích thích quang hóa được cho là có vai trò chính. Thiazide là Thuốc có nguồn gốc từ sulfonamid có thể gây ra phản ứng nhạy cảm ánh sáng. Bức xạ UV gây ra sự phân ly của nhóm thế clo trong cấu trúc hóa học của thiazide gây ra phản ứng gốc tự do và sự hình thành của ROS làm tổn hại cho màng lipid và DNA. Ngoài ra, một nghiên cứu thực nghiệm gần đây đã chứng tỏ hydrochlorothiazide hoặc Thuốc kết hợp hydrochlorothiazide đã tăng cường đáng kể sự phá hủy DNA do tia UV-A gây ra bằng cách kích thích sản xuất thymine-thymine và cyclobutane pyrimidine làm tổn thương phân tử và tế bào dẫn đến ung thư da.

Giả thuyết nhạy cảm ánh sáng được hỗ trợ thêm bằng các quan sát lâm sàng trước đây của bệnh nhân vảy nến được điều trị bằng liệu pháp quang hóa Psoralens và UV-A (PUVA). Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng sự nhạy cảm ánh sáng do Thuốc gây ra cho da và sau đó tiếp xúc với bức xạ UV sẽ làm tăng nguy cơ ung thư da. Nguy cơ gia tăng này rõ rệt nhất đối với ung thư biểu mô tế bào vảy SCC và có liên quan mạnh mẽ đến liều UV tích lũy.

Ung thư biểu mô tế bào vảy.

Trong phân tích tổng hợp nhóm phụ, thời gian sử dụng Thuốc thiazide lâu dài (trên 5 năm) có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc SCC và nguy cơ mắc SCC này ở những người sử dụng thiazide dài hạn cao gấp 1,7 lần so với người dùng thiazide theo từng giai đoạn bệnh.

Tuy nhiên, tác động của các yếu tố nguy cơ cá nhân đối với bệnh ung thư da như màu da, lượng ánh nắng mặt trời tiếp xúc hoặc tiền sử gia đình... chưa được xem xét đầy đủ trong phân tích tổng hợp này.

Không cần ngừng dùng Thuốc nhưng phải có biện pháp bảo vệ da

Ngày 20/8/2020,FDA đã chấp thuận sự thay đổi trên nhãn Thuốc hydrochlorothiazide (nhóm thiazid) để thông báo cho các chuyên gia chăm sóc sức khỏe và bệnh nhân về nguy cơ rất nhỏ phát triển ung thư da (BCC và SCC), không phải u hắc tố ác tính, tăng lên khi dùng hydrochlorothiazide, một loại Thuốc tăng nhạy cảm với ánh sáng mặt trời. Bệnh nhân cần được khuyến cáo bảo vệ da tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và kiểm tra ung thư da thường xuyên

Dựa trên mặt lợi và hại của Thuốc, FDA không yêu cầu bệnh nhân ngưng dùng Thuốc hydrochlorothiazide vì nguy cơ huyết áp không được kiểm soát là rất nghiêm trọng và có thể gây các cơn đau tim hoặc đột quỵ đe dọa tính mạng. Trong khi đó, việc điều trị ung thư da không phải u hắc tố ác tính thì thường thành công với tỷ lệ Tu vong rất thấp. Tuy nhiên, bệnh nhân cần được hướng dẫn thực hiện các biện pháp chăm sóc bảo vệ da, hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và nên kiểm tra ung thư da thường xuyên.

Các biện pháp hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời bao gồm sử dụng kem chống nắng phổ rộng SPF>15, thoa lại kem chống nắng thường xuyên và hạn chế thời gian ở ngoài nắng. Quần áo bảo hộ, kính râm và mũ rộng vành là những phương cách khác để tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

BS. Lê Đức Thọ