WHO khuyến nghị quản lý Thuốc lá điện tử chặt chẽ

Khuyến nghị của WHO nhằm tránh sự tiếp xúc đối với trẻ vị thành niên.

Khuyến cáo dưới dạng Hỏi đáp (Q&A) đăng tải trên website chính thức của WHO cũng đồng thời đi cùng với hành động của tổ chức này đối với Thuốc lá điện tử, đó là giám sát chặt chẽ và thường xuyên theo dõi, đánh giá các bằng chứng liên quan đến việc sử dụng Thuốc lá điện tử cũng như đưa ra các cảnh báo sức khỏe và hướng dẫn cho chính phủ. Theo đó, WHO sẽ tổ chức báo cáo mỗi hai năm một lần về tình trạng sử dụng Thuốc lá trên toàn cầu cùng với các biện pháp cải thiện.

Một tuần trước khi đưa ra quyết định có những điều chỉnh nhất định đối với việc quản lý Thuốc lá điện tử thay vì cấm lưu hành, WHO vẫn khá cứng rắn với quan điểm bài trừ Thuốc lá điện tử vì cho rằng sản phẩm này có liên quan đến các ca tổn thương phổi (EVALI) gây ra vào năm 2019 tại Mỹ và một số nước trên thế giới.

Sau khi tuyên bố này của WHO được công bố và cung cấp cho giới truyền thông, các nhà khoa học đã nhanh chóng có những phản hồi để giải thích cho những “nhầm lẫn” có thể gây ảnh hưởng đến uy tín của WHO liên quan đến những quan điểm này. Clive Bates, Cựu cố vấn của Thủ tướng Anh, người đứng đầu tổ chức phi chính phủ về kiểm soát hút Thuốc và là cựu lãnh đạo cho một trong những sứ mệnh của Liên Hợp Quốc đã đánh giá những điều chỉnh của WHO đối với nội dung “quản lý thay vì cấm Thuốc lá điện tử” là phiên bản “bớt phi lý” hơn so với những luận điểm khắt khe trước đó.

Thực tế, tính đến thời điểm tháng một năm nay, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (U.S. Centers for Disease Control and Prevention - CDC) cho biết có hơn 80% ca nhập viện do tổn thương phổi khi sử dụng Thuốc lá điện tử đều có những mối liên quan đến các sản phẩm chứa dầu THC (có trong C*n sa) và các hương liệu mà người dùng tự pha chế hoặc mua không rõ nguồn gốc.

Về góc độ khoa học, các sản phẩm Thuốc lá điện tử, Thuốc lá làm nóng đã có rất nhiều công trình nghiên cứu theo dõi, đánh giá và đưa ra các tranh biện từ các tổ chức y tế và cộng đồng khoa học trên toàn cầu.

Theo nghiên cứu “Các tác động trên tim mạch của việc chuyển đổi từ Thuốc lá điếu sang Thuốc lá điện tử: Đã cho thấy lợi điểm” của Đại học California San Francisco (UCSF) đăng trên tạp chí của Hội Tim mạch học Hoa Kỳ tháng 11/2019 cho thấy, chức năng mạch máu của người sử dụng có cải thiện tốt hơn sau 1 tháng chuyển đổi từ Thuốc lá điếu sang Thuốc lá điện tử; hoặc nghiên cứu “Giảm thiểu tác hại Thuốc lá: Bằng chứng cập nhật” của Viện Nghiên cứu R Street (Mỹ) tháng 8/2019 vừa qua cũng cho thấy việc chuyển đổi từ sản phẩm Thuốc lá điếu sang các sản phẩm Thuốc lá thế hệ mới đều mang lại hiệu quả giảm thiểu tác hại đối với các chỉ số liên quan tới phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).

Ngược lại, vào tháng 6 năm ngoái, bộ đôi tác giả Stanton Glantz và Dharma Bhatta thuộc Đại học California San Francisco đã được Tạp chí của Hội Tim mạch Hoa Kỳ (JAHA – Journals of American Heart Association) công bố một nghiên cứu của họ đánh giá việc sử dụng Thuốc lá điện tử và hút Thuốc lá điếu truyền thống có tỷ lệ phơi nhiễm về nguy cơ đối với sức khỏe tim mạch là như nhau, thậm chí sử dụng đồng thời cả hai hành vi này sẽ làm tăng mức độ nguy hiểm cao hơn.

Sau khi công bố, các cơ quan truyền thông uy tín như CNN và USA Today… đều đưa tin rộng rãi đến công chúng. Thế nhưng, 8 tháng sau, chính JAHA đã phải đăng bản tin công bố thu hồi nghiên cứu nêu trên của các tác giả Glantz và Bhatta vì lý do “kết luận của nghiên cứu không đáng tin cậy”. Theo đó, các tác giả của nghiên cứu nêu trên đã bỏ qua dữ liệu nền tảng cần thiết mà khảo sát cần phải đáp ứng, đó là: mốc thời gian tương ứng giữa những ca đau tim và thời điểm lúc Thuốc lá điện tử được sử dụng rộng rãi. Đồng thời, đa số những ca đau tim được thống kê trong bài phân tích đã xảy ra trước khi Thuốc lá điện tử được sử dụng rộng rãi.

Hành động này của JAHA đã gây chấn động bởi tỷ lệ thu hồi các công trình nghiên cứu là cực kỳ thấp, chỉ 2,5% trên tổng số 10.000 công trình được công bố. Điều này có nghĩa, các nghiên cứu liên quan tác động tiêu cực của Thuốc lá điện tử lên tim mạch bằng hoặc cao hơn so với Thuốc lá điếu truyền thống cho đến nay vẫn chưa có sở cứ chứng minh.

Mặc dù các sản phẩm Thuốc lá thế hệ mới không hoàn toàn vô hại và đứng ở góc độ khoa học, sẽ có nhiều quan điểm đánh giá khác nhau. Tuy nhiên, đối với các nhóm phản đối Thuốc lá thế hệ mới bằng mọi cách, kể cả sử dụng những nghiên cứu thiếu tính xác đáng, đi sai với quy trình bình duyệt thì theo nhận định của Tiến sĩ Brad Rodu, nhà nghiên cứu về Thuốc lá kiêm Chủ tịch khoa Nghiên cứu về Giảm thiểu tác hại của Thuốc lá, họ đang chống lại khái niệm giảm thiểu tác hại, đi ngược lại với mục đích của chính phủ “xây dựng xã hội không sử dụng Thuốc lá”.

Củng cố cho ý kiến này, theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ đánh giá động thái hiếm hoi khi đưa ra quyết định thu hồi bài nghiên cứu một cách kịp thời chính là phòng tránh những nguy cơ tổn thất đến lĩnh vực khoa học của giảm thiểu tác hại khoa học trong Thuốc lá, tránh hao phí nguồn lực và thời gian, thậm chí trong một số trường hợp điều này cũng loại trừ nguy hại đến bệnh nhân.

Hiện nay, việc đón nhận các sản phẩm Thuốc lá thế hệ mới tại các nước trên thế giới mang nhiều sắc thái đa dạng tùy thuộc vào đặc thù của mỗi quốc gia. Dù vậy, với sự thay đổi trong quan điểm “quy định chặt chẽ thay vì đề nghị cấm”, WHO đang cho thấy hướng tiếp cận mới với sản phẩm Thuốc lá thế hệ mới trong chiến chống khói Thuốc.