Cảnh báo ngày nắng gắt: Kiệt sức vì nóng có thể dẫn đến say nắng và gây tử vong

Say nắng và kiệt sức vì nóng là hai loại bệnh liên quan đến nhiệt, xảy ra khi các hoạt động thể chất như tập thể dục hay làm việc trong điều kiện nhiệt độ nóng và ẩm cao. Kiệt sức do nóng nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến say nắng và làm tổn thương các cơ quan quan trọng trong cơ thể, thậm chí gây tử vong. Theo nghiên cứu, có hơn 600 người Mỹ chết vì say nắng mỗi năm.

Các triệu chứng và phương pháp điều trị đối với kiệt sức vì nóng và say nắng là khác nhau, vì vậy điều quan trọng là phải nhận biết rõ sự khác nhau đó để có hành động thích hợp giúp ngăn ngừa hậu quả.

1. Phân biệt kiệt sức vì nóng và say nắng

Để nhận ra sự khác biệt giữa say nắng và kiệt sức vì nóng, điều quan trọng là phải tìm kiếm những thay đổi về trạng thái tinh thần.

Theo bác sĩ y học thể thao Josh Scott, MD, làm việc tại Viện Cedars-Sinai Ker lin-Jobe, Mỹ,  một người bị kiệt sức vì nóng thường sẽ cảm thấy đầu óc quay cuồng và yếu hẳn đi nhưng vẫn có thể tiếp tục trò chuyện. Trong khi đó, người bị say nắng thường có hành vi lẫn lộn, ảo giác và thậm chí bị bất tỉnh.

Say nắng và kiệt sức do nhiệt cũng có sự khác biệt lớn khi điều trị. Trong khi kiệt sức do nhiệt có thể được điều trị và chăm sóc tại nhà, say nắng đòi hỏi phải gọi cấp cứu và chăm sóc y tế ngay lập tức.

Kiệt sức do nóng

Các triệu chứng chính của kiệt sức vì nóng bao gồm: Ra nhiều mồ hôi, mạch nhanh và yếu, buồn nôn, chuột rút do nhiệt hoặc co thắt cơ bắp, da lạnh và ẩm ướt, mê sảng và khó thở.

Nếu nhận thấy những triệu chứng này, bạn nên tìm kiếm bóng râm ngay lập tức hoặc vào trong phòng có sử dụng điều hòa không khí. Bạn cũng có thể giúp hạ nhiệt độ cơ thể bằng cách uống nhiều nước, chườm nước mát trong khi ngồi trước quạt hoặc ngâm mình trong nước lạnh.

Theo bác sĩ Scott, có thể mất ít hơn 30 phút để kiệt sức chuyển thành say nắng, vì vậy bạn bắt buộc phải dừng những việc đang làm và tìm mọi cách làm mát cơ thể ngay lập tức.

Say nắng

Nếu không hạ nhiệt cơ thể, kiệt sức vì nóng có thể chuyển sang một tình trạng nguy hiểm hơn là say nắng. Có hai chỉ số chính của say nắng giúp phân biệt với kiệt sức do nhiệt, đó là nhiệt độ cơ thể trên 40 độ C và rối loạn chức năng hệ thần kinh trung ương.

Các triệu chứng của say nắng: Mạch đập nhanh và mạnh, trạng thái tinh thần bị thay đổi như nhầm lẫn, mất phương hướng, hôn mê, có giật, có thể mất ý thức, da ửng đỏ, buồn nôn và nôn.

Nếu ai đó đang gặp phải những triệu chứng này, điều quan trọng là gọi cấp cứu và hỗ trợ y tế ngay lập tức. Nếu không được điều trị kịp thời, say nắng có thể gây hại cho các cơ quan quan trọng như não, gan hoặc thận, thậm chí có thể gây tử vong.

 Trong khi chờ y tế, bạn nên làm mát cơ thể theo cách tương tự như khi bị kiệt sức vì nóng, đó là tắm nước mát, uống nhiều nước lạnh và chườm khăn ướt khi ngồi trước quạt hoặc bật máy điều hòa không khí.

2. Làm thế nào để ngăn ngừa kiệt sức vì nóng và say nắng?

Để tránh say nắng, trước tiên bạn phải ngăn ngừa kiệt sức vì nóng. Có một số cách đơn giản có thể giúp bạn an toàn khỏi cả hai bệnh liên quan đến nhiệt:

- Tránh thời điểm nóng nhất trong ngày: Nhiệt độ môi trường thường cao nhất trong khoảng từ 3 đến 4 giờ 30 chiều. Nếu bạn muốn tập thể dục ngoài trời trong những ngày nắng nóng, tốt nhất là tập vào sáng sớm hoặc chiều tối muộn.

- Xây dựng chương trình tập luyện phù hợp: Nếu cơ thể bạn không thích nghi với điều kiện nóng và ẩm khi tập thể dục, đừng lao vào tập luyện quá nhanh. “Dần dần điều chỉnh cơ thể làm quen với nhiệt độ cao bằng cách tăng từ từ thời gian và cường độ tập luyện trong một vài tuần", Elizabeth Barchi, MD, chuyên gia y học thể thao tại Đại học Y tế Thể thao Langone, thuộc Đại học New York nói.

- Có sẵn kế hoạch phòng ngừa: Nếu phải làm việc hoặc tập thể dục ngoài trời nóng, bạn nên có kế hoạch  về cách hạ nhiệt cơ thể nếu gặp phải các triệu chứng của kiệt sức do nhiệt và say nắng. Tìm trước chỗ có bóng mát hoặc tòa nhà có điều hòa để có thể tránh nóng khi cần thiết, mang theo nước bên người và hãy chắc chắn về người được gọi để được giúp đỡ hoặc số điện thoại cứu hộ chăm sóc y tế khi cần.

- Giữ nước: Cơ thể tự làm mát bằng cách đổ mồ hôi và nếu bạn không uống đủ lượng chất lỏng cần thiết, cơ thể sẽ không thể tự điều chỉnh nhiệt độ. Bác sĩ Scott khuyên bạn nên uống nước sau mỗi 15 đến 20 phút trong khi làm việc hoặc tập thể dục dưới nhiệt độ cao.

- Mặc quần áo rộng: Quần áo chật hoặc quá nhiều có thể giữ nhiệt, vì vậy hãy sử dụng những bộ quần áo nhẹ nhàng, thoáng khí và tránh mặc quá nhiều lớp.

Trong thời tiết nóng và ẩm, hãy chắc chắn rằng những người thân yêu của bạn đang thực hành các biện pháp này để ngăn ngừa bệnh liên quan đến nhiệt và biết rõ những gì phải làm nếu các triệu chứng xảy ra.