Cương cứng kéo dài: dấu hiệu triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán điều trị

Định nghĩa

Cương cứng kéo dài (priapism) là cương cứng D**ng v*t kéo dài không mong muốn xuất hiện không phải do kích thích T*nh d*c hoặc kích thích, và cương cứng kéo dài thường gây đau đớn.

Cương cứng kéo dài là một tình trạng phổ biến cần nhu cầu chăm sóc y tế. Điều trị cương cứng kéo dài thường là cần thiết để ngăn ngừa tổn thương mô bởi nó có thể dẫn đến việc không có khả năng có được hoặc duy trì cương cứng (rối loạn chức năng cương dương).

Cương cứng kéo dài phổ biến nhất ở trẻ trai độ tuổi từ 5 đến 10 tuổi và ở nam giới trong độ  tuổi từ 20 đến 50 tuổi.

Các triệu chứng

Nguyên nhân gây cương cứng bất thường dai dẳng. Triệu chứng cương cứng kéo dài hơi khác một chút tùy thuộc vào loại cương cứng kéo dài.

Cương cứng kéo dài thiếu máu cục bộ

Cương cứng kéo dài thiếu máu cục bộ hoặc lưu lượng thấp, là kết quả của việc máu không thể rời khỏi D**ng v*t. Đây là loại phổ biến nhất của cương cứng kéo dài. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm:

Cương cứng không mong muốn kéo dài trên bốn giờ.

Trục D**ng v*t cứng nhắc, nhưng thường nhẹ ở đầu D**ng v*t (qui đầu).

Không liên quan đến sự kích thích T*nh d*c hay kéo dài sau khi kích thích.

Thường kèm theo đau D**ng v*t.

Cương cứng kéo dài không do thiếu máu (Nonischemic)

Cương cứng kéo dài không do thiếu máu hoặc lưu lượng cao, cương cứng kéo dài xảy ra khi dòng chảy quá nhiều máu vào D**ng v*t. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm:

Cương cứng không mong muốn kéo dài ít nhất bốn giờ.

Dựng lên nhưng trục D**ng v*t không cứng nhắc.

Không liên quan đến sự kích thích T*nh d*c hay kéo dài sau khi kích thích.

Thường không đau.

Cương cứng kéo dài định kỳ

Một loại thiếu máu cục bộ priapism định kỳ xảy ra và hồi phục. Cương cứng định kỳ thường đau đớn và kéo dài nhiều giờ.

Đến phòng cấp cứu nếu có cương cứng kéo dài lâu hơn bốn tiếng đồng hồ.

Nếu gặp tình trạng cương cứng, đau dai dẳng mà có thể tự mình giải quyết trong vòng dưới bốn giờ đồng hồ, hãy gặp bác sĩ, bởi vì có thể cần điều trị để ngăn ngừa các cơn tiếp theo.

Nguyên nhân

Cương cứng kéo dài thường xảy ra để đáp ứng với sự kích thích về thể chất hoặc tâm lý. Kích thích này gây giãn mạch máu và tăng kích thước, làm tăng lưu lượng máu đến các mô xốp ở D**ng v*t. Do đó, D**ng v*t chứa đầy máu và trở nên dựng đứng.

Sau khi hết kích thích, máu chảy ra, và D**ng v*t trở về trạng thái không cương cứng.

Cương cứng kéo dài xảy ra khi một số phần của hệ thống máu, mạch máu hay dây thần kinh thay đổi lưu lượng máu bình thường. Sau đó, sự cương cứng không mong muốn vẫn kéo dài. Các yếu tố có thể góp phần gây ra cương cứng kéo dài bao gồm:

Các rối loạn máu

Liên quan đến bệnh về máu, nguyên nhân gây ra cương cứng kéo dài – thường là cương cứng kéo dài thiếu máu cục bộ, là do thiếu máu lưu thông đến D**ng v*t. Những rối loạn này bao gồm:

Thiếu máu tế bào hình liềm.

Ung thư bạch cầu.

Thiếu máu tế bào hình liềm - nguyên nhân phổ biến của priapism, là một rối loạn di truyền đặc trưng bởi bất thường hình dạng các tế bào hồng cầu. Những bất thường về hình dạng có thể chặn dòng chảy của máu. Thiếu máu tế bào hình liềm là nguyên nhân phổ biến nhất của priapism ở bé trai.

Thu*c theo toa

Priapism, thường là thiếu máu cục bộ priapism, là tác dụng phụ được biết đến của một số loại Thu*c. Các loại Thu*c sau đây đôi khi có thể gây ra cương cứng kéo dài:

Thu*c uống được sử dụng để quản lý các rối loạn chức năng cương cứng, chẳng hạn như sildenafil (Viagra), tadalafil (Cialis) và (Levitra) vardenafil.

Thu*c tiêm trực tiếp vào D**ng v*t để điều trị rối loạn cương dương, chẳng hạn như papaverine.

Thu*c chống trầm cảm, chẳng hạn như fluoxetine (Prozac) và bupropion (Wellbutrin).

Thu*c dùng để điều trị các rối loạn tâm thần, chẳng hạn như risperidone (Risperdal) và olanzapine (Zyprexa).

Thu*c chống đông như warfarin (Coumadin) và heparin.

Sử dụng Thu*c bất hợp pháp

Sử dụng một số loại Thu*c bất hợp pháp hoặc lạm dụng Thu*c có thể gây ra priapism, đặc biệt là thiếu máu cục bộ cương cứng kéo dài. Nguyên nhân có thể bao gồm:

Sử dụng Thu*c rối loạn cương dương với mục đích giải trí.

Uống quá nhiều rượu.

Sử dụng các loại Thu*c bất hợp pháp như C*n sa hay cocaine.

T*i n*n thương tích

Nguyên nhân phổ biến của cương cứng kéo dài không thiếu máu– cương cứng kéo dài gây ra bởi dòng chảy máu quá nhiều vào D**ng v*t là chấn thương hoặc thương tích bộ phận Sinh d*c, xương chậu hoặc đáy chậu, các khu vực giữa các cơ của D**ng v*t và hậu môn.

Các yếu tố khác

Các nguyên nhân khác của priapism bao gồm:

Chấn thương tủy sống.

Các cục máu đông.

Nọc độc, như nọc độc từ bò cạp hoặc nhện góa phụ đen.

Trong một số trường hợp, các bác sĩ không thể xác định nguyên nhân cụ thể cho cương cứng kéo dài.

Các biến chứng

Cương cứng kéo dài thiếu máu cục bộ có thể gây biến chứng nghiêm trọng. Máu bị mắc kẹt trong D**ng v*t không cung cấp oxy và trở nên độc hại đến các mô. Khi cương cứng kéo dài lâu hơn bốn giờ, máu nghèo ôxy có thể bắt đầu gây tổn hại hoặc phá hủy các mô trong D**ng v*t. Nếu không được điều trị, cương cứng kéo dài có thể gây ra:

Liệt dương, sự bất lực của D**ng v*t để dựng lên với kích thích T*nh d*c.

D**ng v*t bị biến dạng.

Các xét nghiệm và chẩn đoán

Nếu có cương cứng kéo dài hơn bốn giờ, cần can thiệp y tế khẩn cấp. Các bác sĩ phòng cấp cứu sẽ xác định đầu tiên đó là cương cứng kéo dài thiếu máu cục bộ hay cương cứng kéo dài không thiếu máu. Điều này là cần thiết bởi việc điều trị cho từng trường hợp cụ thể là khác nhau và điều trị cương cứng kéo dài thiếu máu cục bộ cần phải được thực hiện càng sớm càng tốt.

Câu trả lời cho các câu hỏi, kiểm tra thể chất và kiểm tra máu thường là đủ để xác định loại priapism . Sẽ phải xét nghiệm thêm để xác định nguyên nhân cơ bản của cương cứng kéo dài mà có thể cần được điều trị, thường thực hiện khi không còn trong tình huống khẩn cấp.

Kiểm tra lịch sử y tế

Để xác định loại priapism, bác sĩ có thể sẽ đặt rất nhiều câu hỏi và kiểm tra bộ phận Sinh d*c, bụng, háng và đáy chậu. Bác sĩ có thể xác định loại cương cứng kéo dài dựa trên độ cứng và độ nhạy cảm của D**ng v*t. Kỳ khám này cũng có thể cho thấy dấu hiệu của chấn thương hoặc khối u có thể gây ra priapism. Nếu có chấn thương sẽ gợi ý hướng tới cương cứng kéo dài không thiếu máu nhiều hơn.

Chẩn đoán xét nghiệm

Chẩn đoán xét nghiệm có thể cần thiết để xác định loại cương cứng kéo dài. Các xét nghiệm bổ sung có thể xác định nguyên nhân của priapism. Trong một số trường hợp cấp cứu, điều trị có thể bắt đầu trước khi có tất cả kết quả xét nghiệm, nếu bác sĩ tự tin về loại priapism có. Chẩn đoán xét nghiệm bao gồm:

Đo khí máu. Trong thử nghiệm này, một cây kim nhỏ được đưa vào D**ng v*t để lấy một mẫu máu. Nếu máu màu đỏ sẫm – bị tước mất oxy, có khả năng cao là cương cứng kéo dài thiếu máu cục bộ. Nếu đó là màu đỏ tươi, rất có thể là cương cứng kéo dài không thiếu máu. Sau đó, máu được đưa đến phòng thí nghiệm đo lượng khí nhất định trong máu để có thể xác nhận các loại cương cứng kéo dài.

Xét nghiệm máu. Máu có thể được thử nghiệm để đo lượng tế bào hồng cầu và tiểu cầu hiện nay. Kết quả có thể cung cấp bằng chứng của bệnh, chẳng hạn như thiếu máu hồng cầu hình liềm, rối loạn máu hoặc ung thư.

Siêu âm. Có thể có siêu âm màu, trong đó sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của cơ quan nội tạng. Xét nghiệm này có thể được sử dụng để đo lưu lượng máu trong D**ng v*t và giúp định hướng cương cứng kéo dài không hoặc thiếu máu cục bộ. Các kiểm tra cũng có thể cho thấy một chấn thương, khối u hoặc sự bất thường có thể là nguyên nhân cơ bản.

Thử nghiệm chất độc. Bác sĩ có thể sử dụng thử nghiệm độc tính theo toa có thể là nguyên nhân gây cương cứng kéo dài. Điều này có thể được thực hiện với các mẫu máu hoặc nước tiểu.

Phương pháp điều trị và Thu*c

Cương cứng kéo dài thiếu máu cục bộ

Cương cứng kéo dài thiếu máu cục bộ – kết quả của máu không thể thoát ra khỏi D**ng v*t, là một tình trạng khẩn cấp đòi hỏi điều trị ngay lập tức. Điều trị này thường bắt đầu với sự kết hợp giữa làm máu thoát ra khỏi D**ng v*t và sử dụng Thu*c.

Rút máu. Sau khi gây tê tại chỗ D**ng v*t, máu dư thừa bị rút ra khỏi nó, bằng cách sử dụng một cây kim nhỏ và ống tiêm. Các tĩnh mạch D**ng v*t cũng có thể được rửa bằng dung dịch nước muối. Điều này làm giảm đau, chữa bệnh, xóa các mô nghèo oxy và có thể ngăn chặn sự cương cứng. Điều trị này có thể được lặp đi lặp lại cho đến khi cương cứng kết thúc.

Thu*c. Một loại Thu*c tiêm gọi là adrenergic alpha giao cảm, chẳng hạn như phenylephrine, có thể được tiêm vào mô xốp của D**ng v*t. Thu*c này làm co mạch máu vận chuyển máu vào D**ng v*t, do đó hạn chế lưu lượng máu tới, Thu*c này cũng làm cho các mạch máu vận chuyển máu trong D**ng v*t mở ra, cho phép tăng lưu lượng máu ra ngoài. Điều trị này có thể được lặp đi lặp lại thường xuyên hơn vài giờ nếu cần thiết. Có một số nguy cơ tác dụng phụ như nhức đầu, chóng mặt và tăng huyết áp, đặc biệt lưu ý nếu bị cao huyết áp hoặc có bệnh tim.

Phẫu thuật. Nếu phương pháp điều trị khác không thành công, bác sĩ phẫu thuật có thể cấy ghép shunt, một thiết bị reroutes lưu lượng máu để nó di chuyển qua D**ng v*t bình thường.

Phương pháp điều trị bổ sung. Nếu bị thiếu máu hồng cầu hình liềm, có thể cần điều trị bổ sung để điều trị bệnh liên quan đến, chẳng hạn như thở oxy hoặc truyền tĩnh mạch – một giải pháp để giữ cho ngậm nước.

Cương cứng kéo dài không thiếu máu

Cương cứng kéo dài không thiếu máu thường tự biến mất kể cả không điều trị. Bởi vì không có nguy cơ tổn thương đến D**ng v*t nên bác sĩ có thể có thời gian và chờ đợi cách tiếp cận. Đưa nước đá và áp lực lên đáy chậu – các khu vực giữa các cơ của D**ng v*t và hậu môn có thể giúp chấm dứt sự cương cứng.

Phẫu thuật có thể là cần thiết trong một số trường hợp để tạm thời giảm lưu lượng máu tới D**ng v*t. Phẫu thuật cũng có thể cần thiết để sửa chữa động mạch hoặc tổn thương mô do chấn thương.

Phòng chống

Tùy thuộc vào nguyên nhân có thể của cương cứng kéo dài, các bước để ngăn chặn cương cứng kéo dài có thể bao gồm:

Điều trị các bệnh có thể đã gây ra cương cứng kéo dài.

Thay đổi Thu*c nếu một loại Thu*c theo toa là nguyên nhân có thể gây ra.

Tránh sử dụng các chất kích thích, chẳng hạn như rượu hoặc M* t*y bất hợp pháp.

Tự tiêm phenylephrine để ngăn chặn sự cương cứng kéo dài.

Hormone điều trị – chỉ dành cho đàn ông trưởng thành.

Toa giãn cơ, chẳng hạn như baclofen (Lioresal).