Cây xấu hổ là loại cây gì?
Cây xấu hổ tên khác là cỏ thẹn, cỏ trinh nữ, cây mắc cỡ, hàm tu thảo (tên thuốc trong y học cổ truyền) là một cây nhỏ, mọc thành bụi lớn. Đặc điểm dễ nhận nhất của cây là lá khi đụng phải sẽ cụp rủ xuống nên có tên gọi như trên. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ và cành lá. Rễ được đào quanh năm, thái mỏng, phơi hoặc sấy khô. Cành lá thu hái vào mùa hạ, dùng tươi hay phơi khô.
Cây xấu hổ là một loài cây thân thảo nhỏ mọc hoang ở ven đường, những vùng đất trống. Khi còn nhỏ cây sẽ mọc đứng nhưng khi già đi cây sẽ bò trườn trên mặt đất. Thân cây xấu hổ có thể dài tới 1,5 m, có gai hình móc trên thân.
Lá cây xấu hổ hai lần kép lông chim, cuốn phụ xếp hình như chân vịt, chạm nhẹ vào sẽ tự động khép lại. Mỗi lá thường có 15 đến 20 đôi lá chét và không có cuống. Cuống chung của lá cây xấu hổ thường dài 4cm, có nhiều lông.
Mỗi bông hoa sẽ được mọc ra từ nách lá với cuống dài, hoa có hình cầu, màu tím đỏ. Cây càng lớn sẽ ra hoa càng nhiều và được thụ phấn nhờ gió và côn trùng.
Quả cây dài khoảng 2mm, rộng chừng 3mm tụ lại thành từng chùm, ở phần giữa các hạt quả hẹp lại, có lông cứng ở mép.
Tác dụng của cây xấu hổ đối với sức khỏe:
Rễ cây xấu hổ
Chữa đau lưng, đau nhức xương khớp, chân tay tê bại: rễ trinh nữ đã thái mỏng, tẩm rượu, sao cho thơm. Lấy 20 - 30g sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm 2 lần trong ngày. Nếu dược liệu nhiều, có thể nấu thành cao lỏng, rồi pha rượu để dùng dần. Dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác theo công thức sau:
Bài 1: rễ xấu hổ, rễ bưởi bung, rễ cúc tần, mỗi thứ 20g; rễ đinh lăng, rễ cam thảo dây, mỗi thứ 10g. Sắc uống trong ngày, có thể ngâm rượu.
Bài 2: rễ xấu hổ, cả cây xoan leo (tầm phỏng), mỗi thứ 20g; rễ cỏ xước 15g; củ xả 10g. Tất cả sao vàng, sắc uống ngày một thang.
Bài 3: rễ xấu hổ, thân cây ớt lá to, thân cây bọt ếch, rễ khúc khắc, mỗi thứ 10g, rễ bạch đồng nữ, quả tơ hồng vàng, mỗi thứ 8g. Tất cả nấu với 2 lần nước, rồi cô lại thành cao lỏng. Uống làm 2 lần trong ngày.
Bài 4: rễ xấu hổ 10g; lá cối xay, rau muống biển, lạc tiên, rễ cỏ xước, lá lốt, mỗi thứ 3g. Hãm với nước sôi hoặc sắc uống.
Bài 5: rễ xấu hổ, hy thiêm, gai tầm xoọng, dây đau xương, thiên niên kiện, thổ phục linh, tục đoạn, dây gắm, kê huyết đằng, mỗi thứ 12g. Sắc uống hoặc ngâm rượu uống.
Chữa khí hư: rễ xấu hổ tươi giã, ép nước rồi uống ngày 3 lần. Mỗi lần 2 thìa canh trong một tuần.
Cành lá cây xấu hổ
Chữa suy nhược thần kinh, mất ngủ, trằn trọc: cành lá xấu hổ 15g, rửa sạch, cắt ngắn sao vàng, sắc uống. Dùng riêng hoặc phối hợp với cây nụ áo hoa tím 15g, chua me đất hoa vàng 30g, lạc tiên, mạch môn, thảo quyết minh, mỗi thứ 10g. Sắc uống.
Chữa tăng huyết áp: cành lá xấu hổ, trắc bách diệp, hoa đại, câu đằng, đỗ trọng, lá vông nem, hạt thảo quyết minh (sao), thân lá bạch hạc, mỗi vị 8g, hà thủ ô đỏ, tang ký sinh mỗi vị 6g, địa long 4g. Sắc uống trong ngày. Có thể tán bột rây mịn, luyện với hồ làm viên, uống mỗi ngày 20 - 30g.
Cây xấu hổ có thể chữa trị loạt bệnh sau đây:
Chữa viêm phế quản mạn tính
Cây xấu hổ 30g, rễ lá cảm 16g đem đi sắc nước uống hai lần mỗi ngày.
Chữa huyết áp cao
Dùng các dược liệu gồm trinh nữ 6g, hà thủ ô 8g, trắc bá diệp 6g, bông sứ cùi 6g, câu đằng 6g, tang ký sinh 8g, đỗ trọng 6g, lá vông nem 6g, hạt muồng ngủ 6g, kiến cò 6g, địa long 4g đem đi sắc nước uống. Hoặc có thể tán thành bột để vò viên uống hằng ngày.
Chữa bệnh zona
Lấy lá cây xấu hổ giã nát và đắp vào vị trí cần chữa trị.
Giúp mát gan
Lấy 40g cây xấu hổ đem đi sắc nước uống hằng ngày
Lưu ý khi sử dụng cây xấu hổ:
Cây xấu hổ không được sử dụng cho người bị suy nhược cơ thể, người bị hàn và đặc biệt phụ nữ có thai không được sử dụng.
Trên đây là một số thông tin tham khảo về cây xấu hổ, nếu bạn muốn sử dụng cây xấu hổ để chữa bệnh hãy tham khảo thêm ý kiến của bác sĩ.
Quỳnh Hoa
Theo tạp chí Sống khỏe
Chủ đề liên quan: