+ Thưa ông, có một thực tế là, khi truyền thông xã hội ngày càng phổ biến, tin giả cũng lan nhanh như cháy rừng. Là người làm báo, ông nhận định như thế nào về thực trạng này?
- Cùng với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ truyền thông và mạng xã hội, tin giả được ví như một “dịch bệnh” đang hoành hành. Tin giả đang lan tràn khắp nơi và đi vào từng ngõ ngách của cuộc sống, ảnh hưởng đến từng cá nhân, từng doanh nghiệp, từng cơ quan tổ chức, thậm chí ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống xã hội, đến nền kinh tế. Bất cứ ai cũng đều có thể trở thành nạn nhân của tin giả. Quan trọng là chúng ta cần phải ý thức rõ thực trạng đó trong lúc tìm mọi cách để ngăn chặn, giải quyết, từ đó có những biện pháp cụ thể nhất cho đến những giải pháp toàn diện.
+ Nhưng nói thật là, hành động like, share nhanh chóng trên mạng xã hội của một bộ phận người dùng, đôi khi khiến nỗ lực “ngăn chặn, giải quyết” vấn nạn tin giả gặp những rào cản rất lớn, thưa ông?
- quả đúng là vậy. người dùng mạng ở việt nam bị ảnh hưởng không nhỏ bởi những thông tin vu khống, bịa đặt trên mạng. nếu người sử dụng mạng xã hội có thái độ chủ động phân biệt tin thật giả thì không sao, nhưng trên thực tế, có một bộ phận người dùng mạng chỉ cần thấy thông tin là chia sẻ và bình luận mà không suy xét kỹ xem nội dung đó có bị xuyên tạc hay vô lý đến mức nào, xâm phạm sự riêng tư của cá nhân ra sao...? thêm vào đó, mức độ lan tỏa nhanh chóng của thông tin trên mạng xã hội đã tạo sức ép đến các nhà báo, các tòa soạn. có một thực tế là một bộ phận phóng viên, biên tập viên làm việc thiếu nghiêm túc, dễ dãi, cẩu thả, chạy theo hiệu ứng câu view, chạy theo thông tin trên mạng xã hội mà không thực hiện đúng quy trình tác nghiệp, không đặt “sự thật là nguyên tắc tối thượng” lên cao nhất, từ đó cho đăng, phát những thông tin này khiến tin giả tiếp tục được lan rộng, khoác lên tấm áo “sự thật”, vô hình chung làm cho bạn đọc hoang mang, rối loạn trật tự an ninh xã hội.
+ Tin giả không chỉ liên quan tới lĩnh vực chính trị mà cả kinh doanh, các vấn đề xã hội, văn hóa, giải trí... Bởi vậy, tác hại của nó là không giới hạn và khó đo lường hết. Trong lĩnh vực văn hóa, ông thấy tin giả đang ảnh hưởng ở mức độ nào, thưa ông?
- như chúng ta nhận thấy thời gian gần đây các thế lực thù địch thường xuyên dùng mạng xã hội, trang tin lề trái tung tin, bịa đặt những thông tin liên quan đến các đồng chí lãnh đạo đảng, nhà nước, lôi kéo sự tò mò của người dùng mạng vào các clip, thông tin tạo dựng, gây hoang mang, giảm niềm tin của người dân. vì thế, tin giả gây ảnh hưởng đến cá nhân hay đến cơ quan tổ chức trong bất cứ lĩnh vực nào cũng hết sức nguy hiểm, không riêng gì lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội hay văn hóa, giải trí.
Chống tin giả trong lĩnh vực văn hóa cũng rất quan trọng. cũng giống như thế giới, ở việt nam, tin giả trong lĩnh vực văn hóa, đặc biệt là giải trí hiện khá phổ biến. tình trạng giả mạo trang cá nhân, hình ảnh người nổi tiếng để làm những điều không hay, kinh doanh trục lợi hay phát tán thông tin ảnh hưởng đến uy tín của người bị giả mạo lẫn người bị đặt điều, nói xấu đang gia tăng… nhiều người nổi tiếng cũng từng là nạn nhân của những tin giả liên quan đến sức khỏe, mạng sống của mình mà sau đó chính khổ chủ cũng không biết vì sao mình lại bị “gán” thông tin khủng khiếp như vậy.
+ trên thực tế cũng đã có những cá nhân người nổi tiếng từng mạnh mẽ phản bác lại những thông tin sai về cá nhân họ thông qua báo chí, qua trang cá nhân và thậm chí cũng đã mời pháp luật vào cuộc. hướng xử lý này, theo ông đã thực sự hiệu quả?
- Trong khi tin giả liên quan đến chính trị - xã hội luôn được cơ quan chức năng xử lý rốt ráo và dứt điểm thì tin giả nhắm tới cá nhân, doanh nghiệp hay trong lĩnh vực văn hóa giải trí thường xử lý chậm hơn. Phải kiểm tra nhiều ngày cơ quan chức năng mới có kết luận trong khi ngay sau khi tin giả bị lan truyền, chưa cần rõ thực hư thế nào, nạn nhân đã phải gánh chịu nhiều hậu quả nghiêm trọng, thậm chí trên thế giới đã từng có nghệ sĩ tìm tới cái ch*t để thoát khỏi sự truy lùng, mạt sát trên mạng xã hội.
+ có nhận định rằng, một trong những điều báo chí có thể làm trong cuộc chiến “chống tin giả” là nỗ lực cung cấp cho công chúng những thông tin chính thống, đáng tin cậy. đó phải chăng đang là yêu cầu sống còn hiện nay, thưa tổng biên tập?
- đúng là trong nỗ lực đẩy lùi tin giả, báo chí cần phải cung cấp cho công chúng những thông tin chính thống, đáng tin cậy. báo chí phải làm tròn trách nhiệm của mình, đưa tin nhanh và chuẩn xác thì không thể có tin giả, tin giả không còn đất sống. mỗi thông tin trên mạng xã hội đưa ra rất nhanh, báo chí khó có thể đua về tốc độ. báo chí không đuổi theo mạng xã hội hay bị động đuổi theo thông tin giả để giải quyết. báo chí cần phải đi trước một bước. còn khi mạng xã hội đưa tin giả thì với chức năng của mình, báo chí cần phải phản ứng tức thì, cung cấp thông tin chuẩn xác để dập tắt sự lây lan của tin giả, giúp dư luận hiểu rõ, qua đó mang lại sự bình yên cho xã hội. xã hội muốn bình yên thì dòng thông tin chủ lưu phải đúng đắn, lành mạnh. đây cũng chính là yêu cầu “sống còn” được đặt ra tại các tòa soạn báo. đưa tin đúng chưa đủ, các pv, btv còn có nghĩa vụ vạch trần và dập tắt tin giả cũng như tăng thêm lượng thông tin “sạch”, tích cực tới công chúng, hạn chế cơ hội cho những đối tượng lợi dụng sự kém hiểu biết, sự tò mò của cộng đồng... để kích động, trục lợi.