Theo PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc - Chủ tịch Liên chi Hội Hô hấp TP HCM, hút Thuốc lá rất có hại cho sức khỏe. Các cơ quan y tế luôn khuyến khích cai Thuốc và đồng thời đưa ra nhiều giải pháp hỗ trợ cho người hút Thuốc. Tuy nhiên, thực tế tỷ lệ cai Thuốc không thành công hiện rất cao. Cụ thể, tỷ lệ cai Thuốc thành công chỉ đạt 9-10% ở Mỹ và các nước châu Âu.
Phần lớn người hút Thuốc lá rất khó từ bỏ Thuốc lá và có rất nhiều người tái hút sau thời gian ngắn cai Thuốc. Thậm chí, có những bệnh nhân dù được chẩn đoán đang ở trong giai đoạn nặng và được bác sĩ khuyên cai Thuốc lá nhưng thú nhận vẫn hút Thuốc lá với số lượng ít hơn để đỡ cơn "thèm".
Theo thống kê, hiện có 90% bệnh nhân COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính) liên quan đến hút Thuốc lá. Khi tiếp xúc với bệnh nhân, bên cạnh việc chẩn đoán, điều trị, đánh giá bệnh, các bác sĩ luôn khuyên bệnh nhân cai Thuốc lá. Lời khuyên này cũng được áp dụng với tất cả bệnh nhân hô hấp, tim mạch, tiểu đường vì tác hại nghiêm trọng của Thuốc lá. Đặc biệt, đối với những người mắc bệnh ở giai đoạn đầu, việc bỏ Thuốc lá tốt hơn rất nhiều lần so với dùng Thuốc chữa trị và cũng là điều kiện tiên quyết giúp cải thiện tình trạng bệnh. Với những bệnh nhân có tổn thương phổi, tiền ung thư, việc bỏ Thuốc cực kỳ quan trọng.
Tuy nhiên, khi nhắc đến cai Thuốc lá, nhiều bệnh nhân trả lời rằng họ không thể bỏ được. Dù từng đến các trung tâm cai nghiện chuyên nghiệp, sau một thời gian họ lại hút Thuốc, chỉ vì ngửi thấy mùi Thuốc lá. Có những người dù đã thử dùng nicotin nhai, dán... vẫn không cai được. Mặt khác, hành vi khi hút, rít, sờ, cầm, nắm, gẩy điếu Thuốc cũng là dạng hành vi gây nghiện.
"Điều này cho thấy ngoài các biện pháp khuyến khích cai Thuốc như hiện nay, cần có thêm giải pháp bổ trợ cho những người chưa thật sự muốn bỏ Thuốc lá", PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc cho hay.
PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc - Chủ tịch Liên chi Hội Hô hấp TP HCM. Ảnh: NVCC
Theo PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc, để tăng tỷ lệ cai Thuốc thành công cần một chiến lược lâu dài. Trước hết, cần phòng ngừa việc giới trẻ hút Thuốc thông qua giáo dục, đưa việc phòng chống Thuốc lá vào trong trường học, kể cả nhà trẻ nhằm giúp thay đổi nhận thức và sự hợp tác của người hút Thuốc, cũng như ngăn chặn tình trạng hút mới ở giới trẻ.
"Ở lứa tuổi mẫu giáo, các em có ý thức rất cao, ghi nhớ lời thầy cô nói và cũng có ảnh hưởng lớn với cha mẹ. Khi về nhà, các em có thể khuyên các thành viên gia đình bỏ Thuốc lá. Việc ngăn chặn những người mới hút Thuốc lá chiếm 50% thành công trong chiến lược này. Trong tương lai, khi những em bé này 17-18 tuổi, các em đã ý thức được mối nguy hiểm và sẽ tránh được việc hút Thuốc", PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc cho hay.
Chiến lược thứ hai là tuyên truyền cho những người hút Thuốc. Đây là chiến dịch phòng chống tác hại của Thuốc lá mà Bộ Y tế đã làm trong nhiều năm. Hút Thuốc thụ động rất nguy hiểm với phụ nữ, trẻ em vì phổi của những người này rất nhạy cảm với Thuốc lá. Khi hút thụ động, các chất gây ung thư không đi qua đầu lọc nên nồng độ cao hơn so với hút Thuốc chủ động. Hiện nay, việc cấm hút Thuốc trong trường học, bệnh viện, một số hệ thống nhà hàng, quán café, các bến xe... đang được đánh giá cao.
PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc cho biết thêm, đối với những người chưa cai bỏ được Thuốc lá, ngoài việc tiếp tục duy trì tuyên truyền cai Thuốc lá, cần cho họ một lựa chọn khác dễ dàng hơn dựa trên nguyện vọng của họ. Khi người hút Thuốc đã không hợp tác, không kiên trì bỏ Thuốc thì chắc chắn họ sẽ lại hút Thuốc, bất kể tình trạng sức khỏe hay lời khuyên của gia đình. Họ có thể lựa chọn hút ít hơn số lượng trước đó và cho rằng như vậy chính là giảm tác hại. Tuy nhiên, thực tế là dù hút số lượng ít nhưng vì phải 'nhịn' hơn so với bình thường nên người hút sẽ có xu hướng rít mạnh hơn và rít nhiều lần hơn. Như vậy, hàm lượng các chất gây hại mà họ hít vào là cũng không có gì thay đổi.
Các nghiên cứu đã cho thấy, trong Thuốc lá có hai nhóm thành phần khác nhau: nhóm gây nghiện và nhóm gây độc. Nicotin gây nghiện nhưng lại không phải là nguyên nhân chính gây ra các bệnh lý liên quan đến hút Thuốc lá. Khi người hút Thuốc đốt điếu Thuốc lá thì họ hít vào hơn 6.000 chất khác nhau và các chất sinh ra từ quá trình đốt cháy này mới là nguyên nhân gây bệnh cho cơ thể.
Do đó, theo PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc, cần cung cấp cho những người này các sản phẩm có chứa nicotin như miếng dán nicotin, kẹo ngậm nicotin... để giúp họ thỏa mãn lượng nicotin cần thiết nhưng không cần phải hít hoàn toàn các chất độc hại như là hút Thuốc lá điếu. Xuất phát từ cơ sở này, hiện có những giải pháp loại bỏ được phần lớn hàm lượng các chất gây hại vào phổi gây bệnh như sử dụng công nghệ làm nóng Thuốc lá.
Thông qua việc áp dụng hệ thống làm nóng thay vì đốt cháy Thuốc lá thông thường, những sản phẩm công nghệ này sẽ chỉ giải phóng lượng nicotin, đồng thời, do không đốt cháy nên loại bỏ bớt phần lớn hàm lượng các chất gây hại. Hiện tại, các tổ chức y tế quốc tế cũng đã công nhận sự tồn tại của hệ thống làm nóng này và được áp dụng vào một số sản phẩm Thuốc lá công nghệ hiện nay.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các sản phẩm này cũng đã được hơn 184 quốc gia cấp phép như là biện pháp giảm tác hại của Thuốc lá, trong đó có Mỹ, Anh, Đức, Nhật, Canada, Hàn Quốc... Tuy các giải pháp giảm tác hại không hoàn toàn vô hại, nhưng nếu so với tiếp tục hút Thuốc lá điếu thì khi người hút Thuốc chuyển đổi sang sử dụng những sản phẩm này thì họ có thể loại bỏ được phần lớn các chất gây hại lên cơ thể.
"Là bác sĩ, về mặt chuyên môn, không ai chấp nhận bất kỳ loại Thuốc lá nào thay thế cho việc hút Thuốc. Tuy nhiên, đã đến lúc chúng ta cân nhắc những phương pháp tiếp cận mới, được chứng minh bởi khoa học và dữ liệu đáng tin cậy. Đối với các sản phẩm đã có các bằng chứng khoa học công nhận tác động tích cực của các sản phẩm đó, chúng ta cần công tâm xem xét và đánh giá một cách khách quan với mục tiêu cuối cùng vẫn là vì lợi ích sức khỏe lớn hơn cho bệnh nhân và cộng đồng nói chung", PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc chia sẻ.