Cho đến nay các nhà khoa học xác định HIV có thể lây theo 3 con đường là: đường máu, đường T*nh d*c và đường truyền từ mẹ sang con.
lây truyền qua đường máu
Do HIV có nhiều trong máu toàn phần
cũng như trong các thành phần của máu như hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, huyết
tương, các yếu tố đông máu. Do đó về nguyên tắc mọi sự tiếp xúc trực tiếp của
da, niêm mạc với máu của người mà ta chưa biết chắc chắn là chưa nhiễm HIV đều
có thể có nguy cơ bị lây nhiễm HIV.
Cụ thể, HIV có thể
lây truyền từ
người này sang người khác qua các dụng cụ xuyên chích qua da như dùng chung bơm
kim tiêm nhất là với người tiêm chích M* t*y, dùng chung các loại kim xăm trổ,
kim châm cứu, các dụng cụ xăm lông mi, xăm mày; dùng chung hoặc chưa được tiệt
trùng đúng cách các loại dụng cụ phẫu thuật, dụng cụ khám chữa bệnh có xuyên
cắt qua da.
HIV có thể
lây truyền qua các vật
dụng có khả năng đã dính máu của người khác trong các trường hợp như dùng chung
bàn chải đánh răng, dao cạo râu.
HIV còn có thể
lây truyền qua tiếp
xúc trực tiếp với máu khác như bị dính máu của người nhiễm HIV vào nơi có các
vết thương hở, da, niêm mạc bị xây xát.
HIV còn
lây truyền qua truyền máu và
các sản phẩm của máu hoặc ghép các mô, các tạng nhiễm HIV hoặc qua các dụng cụ
truyền máu, lấy máu không được tiệt trùng đúng cách.
Như vậy trong sinh hoạt cộng đồng,
hành vi tiêm chích M* t*y là hành vi nguy cơ cao dễ bị lây nhiễm HIV qua đường
máu.
lây truyền HIV qua đường T*nh d*c
Do HIV có
nhiều trong dịch Sinh d*c như tinh dịch của nam và dịch tiết *m đ*o của nữ với
số lượng đủ để làm
lây truyền từ người này sang người khác. Cho nên về nguyên
tắc, mọi sự tiếp xúc trực tiếp với dịch Sinh d*c của người mà ta không biết
chắc chắn là chưa nhiễm HIV đều có nguy cơ bị nhiễm HIV.
Đường tình
dục là một trong 3 con đường chính
lây truyền HIV, được coi là phương thức lây
truyền HIV phổ biến nhất trên thế giới. Khoảng 70-80% tổng số người nhiễm HIV
hiện đang còn sống trên thế giới là bị lây nhiễm HIV qua con đường này. Sự lây
truyền HIV qua đường T*nh d*c xảy ra khi các dịch thể như máu, dịch Sinh d*c có
chứa HIV xâm nhập vào cơ thể bạn tình không nhiễm HIV trong quá trình quan hệ
T*nh d*c.
HIV có thể
xâm nhập qua cả những vết trầy xước nhỏ mà mắt thường không nhìn thấy. Do vậy
tất cả các hình thức quan hệ T*nh d*c với một người nhiễm HIV mà không sử dụng
các biện pháp bảo vệ đều có nguy cơ lây nhiễm HIV.
Những
người có nhiều bạn tình, quan hệ T*nh d*c mua - B*n d*m là hành vi nguy cơ
cao dễ bị lây nhiễm HIV qua đường T*nh d*c.
lây truyền HIV từ mẹ sang con
Người mẹ
nhiễm HIV có thể truyền HIV cho con trong cả ba thời kỳ:
Ðường tình
dục là một trong 3 con đường chính lây truyền HIV, được coi là phương thức
lây truyền HIV phổ biến nhất trên thế giới.
Khoảng
70-80% tổng số người nhiễm HIV hiện đang còn sống trên thế giới là bị lây
nhiễm HIV qua con đường này.
Sự lây
truyền HIV qua đường T*nh d*c xảy ra khi các dịch thể như máu, dịch Sinh d*c
có chứa HIV xâm nhập vào cơ thể bạn tình không nhiễm HIV trong quá trình quan
hệ T*nh d*c.
|
- Khi mang thai:
HIV từ máu
của mẹ nhiễm HIV qua rau thai để vào cơ thể thai nhi. Sự
lây truyền HIV trong
thời kỳ mang thai có thể xảy ra sớm ngay khi thai nhi mới được 8 tuần tuổi và
có thể kéo dài trong suốt thai kỳ.
Khoảng
20-30% số trẻ em bị
lây truyền HIV từ mẹ được cho là
lây truyền qua bánh rau.
Tuy nhiên, tỷ lệ này có thể tăng lên, hay nói cách khác, nguy cơ
lây truyền HIV
từ mẹ sang con qua bánh rau sang thai nhi tăng lên nếu tuổi của mẹ tăng lên
hoặc khi mang thai rồi mẹ mới bị nhiễm HIV. Vì khi đó nồng độ HIV trong máu rất
cao.
Tương tự
như vậy, người mẹ bị nhiễm HIV ở giai đoạn muộn, tức là đã ở giai đoạn AIDS mới
mang thai thì nguy cơ này cũng tăng lên.
- Khi sinh:
HIV từ
nước ối, dịch tử cung, dịch *m đ*o của mẹ xâm nhập vào đứa trẻ. Khi sinh HIV
cũng có thể từ trong máu mẹ xâm nhập qua các vết loét ở cơ quan Sinh d*c mẹ mà
dính vào cơ thể của trẻ sơ sinh.
Người ta
cũng cho rằng các cơn co tử cung mạnh cũng có thể đẩy HIV từ máu mẹ vào tuần
hoàn của thai nhi, đặc biệt là trong trường hợp đẻ khó, chuyển dạ lâu còn có
thể gây ra dập nát của nhiều tổ chức của mẹ và đứa trẻ có thể nuốt phải một số
virus trong máu và dịch *m đ*o của mẹ làm cho nguy cơ lây nhiễm HIV của trẻ
tăng lên.
- Khi cho con bú:
Cho dù với
nồng độ không cao nhưng HIV cũng có trong sữa mẹ nên nó có thể lây nhiễm cho
trẻ khi chúng bú sữa người mẹ nhiễm HIV. Khi bú HIV từ sữa mẹ có thể xâm nhập
qua niêm mạc miệng, lưỡi, lợi của đứa trẻ trong trường hợp trẻ có các viêm
nhiễm trong khoang miệng.
Nguy cơ
lây truyền HIV qua bú sữa mẹ sẽ tăng lên nếu mẹ nhiễm HIV đã chuyển sang giai
đoạn AIDS. Thời gian cho con bú càng dài thì nguy cơ
lây truyền HIV cho con
càng lớn. Các viêm vú, nứt vú, áp xe vú của mẹ hay các tổn thương ở miệng trẻ
sơ sinh hoặc bệnh nhiễm khuẩn của mẹ trong khi cho con bú cũng làm tăng nguy cơ
làm
lây truyền HIV sang trẻ sơ sinh.
Như vậy
một bà mẹ bị nhiễm HIV mang thai có thể làm
lây truyền HIV từ mẹ sang con. Tuy
nhiên không phải tất cả các bà mẹ nhiễm HIV mang thai khi sinh con thì con của
họ đều bị nhiễm HIV. Chỉ có 1/3 trẻ sinh ra từ bà mẹ nhiễm HIV sẽ thực sự bị
nhiễm HIV. Tức là cứ 100 trẻ được sinh ra từ các bà mẹ bị nhiễm HIV thì có
khoảng 30-35 trẻ bị nhiễm HIV.
Trong
những năm gần đây các can thiệp dự phòng
lây truyền HIV từ mẹ sang con đang
được ngành y tế áp dụng đã làm giảm tỷ lệ trẻ bị nhiễm HIV từ mẹ xuống chỉ còn
5-7% (nghĩa là trong trường hợp cả mẹ và con được tiếp cận sớm với các dịch vụ
chăm sóc và điều trị dự phòng
lây truyền HIV từ mẹ sang con một cách thích hợp
thì tỷ lệ
lây truyền HIV từ mẹ sang con có thể giảm xuống còn 5% hoặc thấp
hơn).
Mangyte.vn
Theo BS Xuân Thơm - Sức khỏe
& Đời sống