Đối với người phụ nữ, những nguy cơ của quá trình thai sản có thể hiện hữu ngay trước mắt như các tai biến sản khoa, bệnh lý tim mạch, gan mật... nhưng cũng có những thương tổn âm thầm xuất hiện rất lâu sau cuộc sinh nở với hậu quả hết sức nặng nề. Đó là hội chứng Sheehan, còn được gọi là suy tuyến yên sau đẻ.
Đối với người phụ nữ, những
nguy cơ của quá trình thai sản có thể hiện hữu ngay trước mắt như các tai biến
sản khoa, bệnh lý tim mạch, gan mật... nhưng cũng có những thương tổn âm thầm
xuất hiện rất lâu sau cuộc sinh nở với hậu quả hết sức nặng nề. Đó là
hội chứng
Sheehan, còn được gọi là suy tuyến yên sau đẻ.
Vì sao suy tuyến yên sau khi
sinh?
hội chứng Sheehan là một loạt
các triệu chứng xuất hiện sau khi sinh nở như mệt mỏi, ăn uống kém, suy giảm
nhận thức, mất tập trung... có nguyên nhân do mất máu cấp với số lượng lớn
trong cuộc đẻ. Do lượng máu bị mất nhiều dẫn tới máu cung cấp lên não bị suy
giảm và làm tổn thương tuyến yên. Đây là một tuyến nội tiết nằm ở nền sọ khiến
cho chức năng của tuyến này bị suy giảm hoặc mất. Bình thường, tuyến yên có vai
trò như là một tuyến nội tiết “chỉ huy, điều hành” chức năng của các tuyến nội
tiết khác trong cơ thể thông qua việc tiết ra các hormon kích thích các tuyến
này duy trì hoạt động bình thường.
Khi tuyến yên bị suy, lượng
hormon tiết ra bị giảm hoặc mất, kết quả là hàng loạt các tuyến nội tiết khác
như tuyến giáp, tuyến thượng thận, các tuyến nội tiết – Sinh d*c cũng bị suy
giảm chức năng dẫn đến các triệu chứng xảy ra.
Vì có nguyên nhân tổn thương
tuyến yên là do mất máu cấp sau sinh nên
hội chứng Sheehan còn được gọi là suy
tuyến yên sau đẻ.
Biểu hiện của
hội chứng
Sheehan
Trong phần lớn các trường
hợp, các biểu hiện của
hội chứng Sheehan tiến triển âm thầm trong nhiều tháng,
thậm chí nhiều năm sau sinh nở. Các dấu hiệu xuất hiện có khi rất kín đáo,
người bệnh chỉ cảm thấy mỏi mệt, ăn uống kém không rõ nguyên nhân. Tiếp theo,
triệu chứng của suy các tuyến nội tiết như tuyến giáp, tuyến thượng thận, tuyến
Sinh d*c... bắt đầu xuất hiện như suy giảm nhận thức, mất tập trung, da lạnh,
táo bón, rụng tóc, phù niêm, nhịp tim chậm, mất sữa, mất hoặc rối loạn kinh
nguyệt, huyết áp thấp hoặc tụt huyết áp, giảm hoặc mất ham muốn T*nh d*c, sụt
cân... Xét nghiệm có thể thấy hiện tượng
thiếu máu, hạ natri máu và nồng độ
hormon tuyến giáp, tuyến thượng thận, tuyến yên... bị suy giảm rõ rệt, chụp
cộng hưởng từ thấy có dấu hiệu “hố yên rỗng”. Đôi khi có những trường hợp có
triệu chứng hôn mê, co giật do hạ natri máu hoặc tụt huyết áp nặng. Nói chung,
việc chẩn đoán
hội chứng Sheehan không khó nhưng với các biểu hiện như trên dễ
bị nhầm sang các bệnh khác như suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, suy nhược
sau sinh...
Điều trị và dự phòng
Tổn thương hoại tử tuyến yên
trong
hội chứng Sheehan là không hồi phục và việc điều trị chỉ dừng lại ở
việc... bù các hormon của tuyến yên, tuyến giáp, tuyến thượng thận... cho bệnh
nhân. Các Thu*c được sử dụng bao gồm corticosteroides, levothyroxin (levoxyl,
synthroid), estrogen, hormon tăng trưởng (GH)... có thể giúp cho bệnh nhân cải
thiện đáng kể các triệu chứng. Những phụ nữ sắp làm mẹ cần kiểm tra sức khỏe và
khám thai định kỳ, có chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý để vượt cạn thành
công, tránh biến chứng mất máu cấp, tụt huyết áp nặng trong và sau khi sinh nở.
BS. Vũ Phương Anh