Khẩu trang, sợ hãi và bi hài: Virus corona thay đổi văn hóa Pháp

Cách đây hơn 5 tháng, mặc dù đại dịch đã bắt đầu, đa số người Pháp tuyên bố không chấp nhận “ẩn” đi gương mặt của mình sau cái khẩu trang. Phía sau mảnh giấy, mảnh vải che đi 2/3 gương mặt, ai cũng như ai, nhận nhau không ra, cảm xúc như đóng băng.

Và 5 tháng sau, dù muốn hay không, dịch Covid-19 đã đem khẩu trang vào “văn hoá” đường phố ở đây, vào luật khẩn cấp chống đại dịch. Từ khuyến khích, thành bắt buộc. Khẩu trang đã trở thành hành trang không thể thiếu khi ra ngoài, giống như điện thoại di động, thẻ tàu điện ngầm, thẻ tín dụng…  

Bastille. Ảnh: Võ Trung Dung

Paris tháng 8, trời mùa hè rực nắng, đường phố vắng người, ngoại trừ vài khu du lịch. Và ngoại trừ mấy con virus vẫn tiếp tục lan tràn. Tình hình dịch Covid-19 trở nóng bất chợt từ 10 ngày qua. Số người Tu vong vẫn thấp - 19 người, nhưng lượng người mới bị nhiễm virus SARS-Cov-2 của vùng thủ đô nước Pháp lại tăng đột biến gấp 6 lần so với tháng 7, khi Chính phủ gỡ bỏ lệnh phong tỏa toàn diện. Ở thủ đô, hơn 1.000 ca nhiễm mới mỗi ngày. Hơn 3.000 ca trên toàn quốc. Làn sóng đại dịch thứ hai không còn là giả thuyết. 

Vở múa vỉa hè

Ông Paul, 72 tuổi, đi cùng vợ là bà Anne, 65 tuổi, cả hai làm nghề sửa chữa đàn violin, tay cầm giỏ đồ đi chợ, chia sẻ: “Theo các chuyên gia dịch tễ, độ tuổi của chúng tôi nằm ở nhóm nguy cơ cao nếu bị nhiễm bệnh. Vì vậy, khi chúng tôi đi ở đây, nơi có khá đông người qua lại, xuôi ngược, chúng tôi cố gắng lách, né để khoảng cách không quá gần. Cẩn thận, có lẽ hơi thái quá, nhưng thôi kệ vậy!”. 

Ngoại trừ thời điểm đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918, đây là lần đầu tiên trong lịch sử đương đại nước Pháp, người dân mang khẩu trang ngoài đường. Ảnh: Võ Trung Dung

Trước nhà hát lớn quốc gia “Opera Bastille”, đóng kín cửa vì dịch bệnh, dòng người qua lại, né tránh nhau, đã biến vỉa hè thành sân khấu múa. Một sân khấu đường phố. 

Thay cho những nam nữ diễn viên là hơn 20 cư dân “mắc cạn” mùa hè sải bước nhanh, vài gia đình du khách ngơ ngác, đẫm mồ hôi và dăm ba cặp tình nhân đi chậm, mắt trong mắt nhau. Thay cho trang phục của vở “Hồ thiên nga” của Tchaikovsky là những khẩu trang giấy trắng, xanh, là những khẩu trang vải đen, hồng, thân thiện môi trường, vì tái sử dụng được. 

Bà Anne tiếp lời chồng: “Mỗi lần có ai đi gần quá một mét, lề đường chật, không tránh được, tôi phải nín thở đi qua. Mấy cái khẩu trang này chưa chắc lọc được hết virus. Ở trên đài, họ nói con virus quái quỷ này có thể lan toả cả vài mét xung quanh người mang bệnh. Mệt quá đi. Trời nóng, mang khẩu trang, thở không nổi!". 

‘Họ lùi ra xa trong sợ hãi’

Ngoại trừ thời điểm đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918, đây là lần đầu tiên trong lịch sử đương đại nước Pháp, người dân mang khẩu trang ngoài đường, khi vào các cửa hàng, quán và nơi đông người. Trước đây, ở Paris hay những thành phố lớn, không khí ô nhiễm nhiều như thành phố Lyon, Marseille, chỉ có hai thể loại người mang khẩu trang: người đi xe đạp giữa dòng xe hơi và du khách châu Á.

Cô Sofia, 37 tuổi, chủ tiệm kem Ý ở phố đi bộ Daguerre, quận 14, một trong những khu vực vừa có lệnh bắt buộc mang khẩu trang, ngay cả ở ngoài trời, quan sát: "Lần đầu tiên trong đời tôi thấy mọi người có phản xạ lùi lại, tạo khoảng cách khi tiếp cận. Trong khi, trước đây, dân Pháp có tập quán đụng chạm, mọi người thân mật chào nhau bằng bắt tay, má chạm má. Bây giờ, tôi thấy ai cũng dè dặt. Khách hàng của tôi gọi kem với khẩu trang trên mặt. Khó nghe lắm. Nhiều lúc tôi không hiểu họ nói gì. Phản xạ tự nhiên, tôi tiến tới họ để nghe rõ hơn. Tôi thấy họ lùi ra xa trong sợ hãi!". 

Phố đi bộ Daguerre, quận 14, Paris. Ảnh: Võ Trung Dung