Không phân biệt giới, không lựa chọn giới tính thai nhi

Cần khống chế tỷ số mất cân bằng giới tính ở mức cao hiện nay

Mất cân bằng giới tính khi sinh còn cao

Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ở Quảng Trị bắt đầu xuất hiện vào năm 2010 với tỷ lệ 109 bé trai/100 bé gái, muộn hơn so với tình hình chung của cả nước nhưng tốc độ tăng ở Quảng Trị lại diễn ra khá nhanh. Đến cuối năm 2017, tỷ số giới tính khi sinh trung bình toàn tỉnh ở mức 112,6 bé trai/100 bé gái (so với trung bình cả nước 112,2 bé trai/100 bé gái). Đáng lo ngại là mặc dù thời gian qua, ngành Dân số đã triển khai thực hiện nhiều biện pháp nhằm kiềm chế sự chênh lệnh giới tính khi sinh nhưng chỉ số này vẫn còn cao. Đặc biệt, việc mất cân bằng giới tính trên địa bàn tỉnh đã xảy ra ngay từ những trường hợp sinh con đầu tiên. Nhiều cặp vợ chồng mới cưới, có dự định sinh con đã tìm hiểu các biện pháp sinh con theo ý muốn để có thể sinh được con trai ngay từ đứa con đầu lòng. Theo bác sĩ Trương Hữu Thiện, Chi cục trưởng Chi cục Dân số – KHHGĐ tỉnh, tỷ số giới tính khi sinh được xác định bằng số trẻ em trai/100 trẻ em gái được sinh ra. Tỷ số này thông thường là 105-107/100, bất kỳ một sự thay đổi đáng kể nào của tỷ số trên chệch khỏi mức sinh học bình thường đều phản ánh những can thiệp có chủ định ở các mức độ khác nhau đến sự cân bằng tự nhiên này. Nếu không đẩy lùi mất cân bằng giới tính thì sẽ có những hệ lụy cho xã hội, đó là tình trạng “thừa nam giới, thiếu nữ giới” trong độ tuổi kết hôn, dẫn đến tiêu cực của cấu trúc dân số trong tương lai và để lại hậu quả nghiêm trọng đối với phát triển kinh tế – xã hội của địa phương. Đồng thời, làm gia tăng tình trạng bất bình đẳng giới, nhiều phụ nữ có thể phải kết hôn sớm, tỷ lệ ly hôn và tái hôn của phụ nữ sẽ tăng cao.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, như: Tâm lý thích con trai nối dõi tông đường, thờ cúng tổ tiên, phụng dưỡng cha mẹ; việc lạm dụng tiến bộ khoa học công nghệ để thực hiện lựa chọn giới tính trước sinh như: Áp dụng một số kỹ thuật trước lúc có thai (chế độ ăn, chọn ngày phóng noãn…), trong lúc thụ thai (chọn thời điểm phóng noãn, chọn phương pháp thụ tinh, lọc rửa tinh trùng để chọn tinh trùng mang nhiễm sắc thể Y…hoặc sau khi đã có thai (sử dụng siêu âm, chọc hút dịch ối…) để chẩn đoán giới tính thai nhi kết hợp với Ph* thai chọn lọc giới tính. Cùng với đó, những chuẩn mực xã hội mới như quy mô gia đình nhỏ 1 đến 2 con cũng tạo áp lực giảm sinh, khi mỗi cặp vợ chồng nên sinh đủ 2 con. Điều này dường như xung đột với giá trị văn hóa truyền thống là phải có con trai bằng mọi giá. Chính sự xung đột này đã tạo áp lực cho các cặp vợ chồng vừa muốn có ít con, lại mong muốn trong số đó phải có con trai. Đây là động lực khiến các cặp vợ chồng tìm kiếm và sử dụng các dịch vụ lựa chọn giới tính trước sinh.

Nhiệm vụ không chỉ của ngành Dân số

Những năm qua, Quảng Trị đã chủ động lồng ghép tuyên truyền các nội dung về mất cân bằng giới tính khi sinh vào các hoạt động của Chương trình mục tiêu quốc gia dân số – KHHGĐ nhằm nâng cao nhận thức trong cộng đồng về thực trạng, hệ lụy mất cân bằng giới tính khi sinh và khống chế tốc độ tăng giới tính khi sinh tại địa phương. Tuy nhiên, tỷ số giới tính khi sinh hiện nay của tỉnh đang cao hơn mức bình quân của cả nước và có xu hướng tăng lên nếu không có sự can thiệp kịp thời. Điều này sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển ổn định, bền vững của tỉnh. Trước tình trạng báo động này, ngày 5/12/2016 UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 5170/KH-UBND về thực hiện Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2016 – 2020 trên địa bàn tỉnh, trong đó có đầy đủ mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở. Ngành Dân số cũng đã tổ chức triển khai đồng bộ các nhiệm vụ của đề án, trong đó tập trung ưu tiên cho các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức về mất cân bằng giới tính khi sinh như tổ chức các hội nghị truyền thông chuyên đề cung cấp các thông tin về thực trạng, nguyên nhân và hệ lụy của mất cân bằng giới tính khi sinh cho đại diện lãnh đạo Đảng, chính quyền và các ngành, đoàn thể và những người có uy tín trong cộng đồng. Tổ chức hội nghị chuyên đề giáo dục pháp luật về nghiêm cấm tuyên truyền, phổ biến, chẩn đoán lựa chọn giới tính thai nhi; lồng ghép đưa nội dung mất cân bằng giới tính khi sinh vào tuyên truyền trong chiến dịch truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS/KHHGĐ đến các vùng có mức sinh cao, vùng khó khăn. Đặc biệt, tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh, Sở Y tế tăng cường chỉ đạo và ban hành các chính sách phù hợp với tình hình địa phương.

Chi cục trưởng Chi cục Dân số – KHHGĐ tỉnh Trương Hữu Thiện cho biết thêm: “Giải quyết mất cân bằng giới tính khi sinh không phải là công việc của một cơ quan đơn lẻ, đó là nhiệm vụ của tất cả mọi người. Cần phải có sự vào cuộc của các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị – xã hội. Việc huy động sự tham gia của cả cộng đồng phải được đặt lên hàng đầu bởi một mình ngành Dân số không thể đạt được sự thành công trong việc kiểm soát, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh nếu không có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị với sự tham mưu nòng cốt của ngành Dân sốKHHGĐ và sự tham gia tự nguyện của người dân. Đồng thời cần tăng cường cung cấp thông tin, tuyên truyền, giáo dục về giới và mất cân bằng giới tính khi sinh cho người dân, nhất là các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, người cung cấp dịch vụ siêu âm và dịch vụ nạo Ph* thai, người có uy tín trong cộng đồng nhằm hạn chế các hành vi không phù hợp với việc sinh đẻ theo quy luật tự nhiên. Cùng với đó không nên phân biệt nam hay nữ trong việc nuôi dưỡng, thờ cúng cha mẹ, ông bà tổ tiên…”.

Hy vọng với việc triển khai đồng bộ các giải pháp sẽ từng bước khống chế có hiệu quả tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh tiến tới đưa tỷ số này trở lại mức cân bằng tự nhiên, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh.

Lệ Hà