Trong ngành khoa học thần kinh, thực phẩm được xem là “phần thưởng tự nhiên”. Để có thể tiếp tục tồn tại và duy trì nòi giống, những việc như ăn uống, nuôi dưỡng con cái… phải làm cho não bộ cảm thấy “thoải mái” để những hành động này tiếp tục được củng cố và lặp lại.
Thực phẩm được xem là “phần thưởng tự nhiên” đối với cơ thể |
Quá trình tiến hóa đã hình thành nên "Vùng khen thưởng" trong não bộ có vai trò giúp cơ thể giải mã những tín hiệu từ những “phần thưởng tự nhiên”. Khi chúng ta làm điều gì đó vui vẻ, bó tế bào thần kinh hay còn gọi là vùng chỏm não sẽ sử dụng chất dẫn truyền thần kinh để báo hiệu cho vùng nhân vòng của não bộ.
Sự kết nối giữa vùng nhân vòng và vỏ não trước trán sẽ đưa ra các mệnh lệnh cho hành vi của chúng ta, chẳng hạn như có ăn thêm miếng bánh sôcôla yêu thích đó không. Phần vỏ não này cũng sẽ kích hoạt các hormone và truyền tín hiệu cho cơ thể như: “Này, cái bánh này ngon đấy, tôi sẽ nhớ điều này và lần sau ăn tiếp.”
Không phải tất cả các loại thực phẩm đều được xem là “phần thưởng tự nhiên”. Hầu hết chúng ta thích đồ ngọt hơn những thực phẩm có vị chua hay đắng. Nguyên nhân là do về mặt tiến hóa, vùng khen thưởng sẽ củng cố rằng thức phẩm ngọt là nguồn cung cấp carbonhydrate lành mạnh cho chúng ta. Ví dụ như trong thời kỳ hái lượm, tổ tiên của chúng ta nhận định những quả chua là chưa chín, còn đắng nghĩa là có chất độc.
Thực phẩm ngọt được xem là nguồn cung cấp carbonhydrate lành mạnh |
Đường được xem là nguồn cung cấp calo “rỗng” và còn có nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe của chúng ta. Một thập kỷ trước, Người Mỹ được ước tính tiêu thụ trung bình 22 muỗng cà phê đường mỗi ngày tương đương với 350 calo và hiện nay đã tăng lên đáng kể. Một nghiên cứu gần đây cho biết người Anh tiêu thụ đến 238 muỗng cà phê đường mỗi tuần.
Ngày nay, những loại thức ăn nhanh và chế biến sẵn quen thuộc luôn được bổ sung đường nhằm tăng hương vị và giúp bảo quản thực phẩm. Vì vậy chúng ta không hề cảnh giác được việc mình đã nạp quá nhiều đường vào cơ thể và tự trở thành những kẻ “nghiện đường”. Các nhà khoa học cho biết đường cũng gây nghiện theo cùng một cách với các chất kích thích như nicotine, cocaine và heroin.
Bất ngờ với chứng nghiện đường
Các thí nghiệm điển hình trên chuột cho thấy những chú chuột nghiện đường có các hành vi tương tự như với các loại thuốc kích thích gây nghiện. Những con chuột này có dấu hiệu lo lắng và bị trầm cảm khi chưa được cho ăn.
Gống như ma túy và các chất gây nghiện khác, đường làm giải phóng chất dopamine trong vùng nhân vòng. Về lâu dài, tiêu thụ đường thường xuyên sẽ làm thay đổi biểu hiện gen, làm tăng nồng độ của lượng thụ thể kích thích và làm giảm loại thụ thể có tác dụng ức chế ở vùng vỏ não giữa và vỏ não trước.
Lạm dụng đường cũng làm ức chế hoạt động của các chất dẫn truyền dopamine. Nói chung, việc nạp quá nhiều đường trong thời gian dài sẽ kích thích vùng khen thưởng của não và ngày càng cần nhiều đường hơn để có thể kích thích tất cả các thụ thể dopamine như trước kia.
Tình trạng gặp phải khi cai nghiện đường
Mặc dù những nghiên cứu về chứng nghiện đường chỉ mới được thực hiện trên các loài gặm nhấm nhưng có nhiều bằng chứng cho thấy tình trạng gặp phải ở con người cũng tương tự.
Tiêu thụ quá nhiều đường sẽ làm ức chế chất dẫn truyền dopamine |
Một cuộc nghiên cứu được thực hiện vào năm 2002 bởi giáo sư Carlo Colantuoni và các đồng nghiệp đến từ trường Đại học Priceton cho biết những con chuột khi được cho cai nghiện đường bằng các loại thuốc cai nghiện gặp phải các triệu chứng như lờ đờ, nghiến răng, rung tay chân, lắc đầu. Một số nghiên cứu tương tự cho thấy những con chuột này cũng có dấu hiệu bị trầm cảm, cảm thấy lo lắng và có hành vi mang xu hướng “bất lực”.
Những thí nghiệm này chỉ mới được thử nghiệm trên chuột và kết quả nhận được có vẻ khá cực đoan. Dù chúng ta có thể gặp phải các triệu chứng ít nghiêm trong hơn nhưng nghiên cứu này giúp mang lại cái nhìn sâu sắc hơn về việc bị nghiên và cai nghiện đường.
Không ít người cho biết trong quá trình cai nghiện đường, họ cảm thấy thèm đường đến nỗi bị tái nghiện trở lại. Những nghiên cứu này đã đưa ra lời cảnh báo về nguy cơ khi tiêu thụ quá nhiều đường mà mỗi người cần đặc biệt chú ý.
Thúy Hạ
Theo Tạp chí Sống Khỏe
Chủ đề liên quan: