Trong thời gian dịch bệnh rình rập, không khó để bắt gặp cảnh người dân luôn mang theo bên mình một chai dung dịch diệt khuẩn có thành phần từ cồn, vừa để diệt khuẩn các bề mặt xung quanh, vừa để diệt khuẩn tay và cơ thể. Từ nhu cầu sử dụng tăng cao, nhiều loại cồn diệt khuẩn ra đời nhưng chưa được kiểm định về tính an toàn và mức độ hiệu quả. Những loại cồn trôi nổi này không chỉ không thể ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn, virus mà còn tiềm tàng nhiều rủi ro về sức khỏe, nguy hiểm đến tính mạng cho người sử dụng. Để lựa chọn đúng dung dịch diệt khuẩn an toàn, phù hợp với nhu cầu sử dụng hàng ngày, người dân cần hiểu rõ về thành phần cũng như những đặc điểm quan trọng của cồn diệt khuẩn.
2 loại cồn xuất hiện nhiều nhất trong đời sống hiện nay là cồn công nghiệp và cồn mỹ phẩm. Cồn công nghiệp còn được gọi là metylic, cồn methanol hay cồn gỗ. Không yêu cầu cao về chất lượng trong quá trình chưng cất, cồn công nghiệp chứa hàm lượng độc tính cao, có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu nuốt phải, bao gồm ngộ độc, mù vĩnh viễn và T* vong. Chính vì thế, các loại dung dịch diệt khuẩn tay chứa methanol được liệt kê vào danh sách hạn chế sử dụng của Cục quản lý Thực phẩm và Dược Phẩm (FDA) Mỹ.
Còn cồn mỹ phẩm là tên gọi chung của các loại ethyl (hay còn gọi là cồn ethanol) hoặc isopropyl (cồn isopropanol). Khác với cồn công nghiệp, cồn mỹ phẩm chiết xuất từ 100% các thành phần thiên nhiên như gạo, củ sắn hay mật rỉ, trải qua quy trình chưng cất khắt khe để đảm bảo hàm lượng tinh khiết cao và không chứa các hóa chất độc hại. FDA Mỹ cũng công bố đây là thành phần được chấp nhận trong các dung dịch diệt khuẩn tay.
Về bản chất, cồn công nghiệp được sử dụng làm nguyên liệu đốt cho động cơ, công nghiệp in, sơn, chất chống đông và tẩy rửa vệ sinh máy móc… và thực tế cồn công nghiệp có khả năng diệt khuẩn thấp. Đối với con người, đây là một chất độc mạnh cho dù được pha loãng. Do giá thành rẻ hơn so với cồn mỹ phẩm, cồn methanol được trộn lẫn trong nhiều dung dịch diệt khuẩn trôi nổi có thể khiến người dùng bong tróc, khô rát da tay, mẩn ngứa, dị ứng hoặc nặng hơn là viêm da, kích ứng, chàm… Dung dịch chứa cồn methanol bay vào thức ăn, mắt mũi sẽ có thể gây ngộ độc, mù vĩnh viễn hoặc thậm chí T* vong.
Ngược lại, cồn mỹ phẩm được ứng dụng trong đời sống hàng ngày, dùng trong gia đình, trên các bề mặt và trên da một cách an toàn. Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Dịch Bệnh (CDC) Mỹ cũng khuyến cáo nên sử dụng dung dịch diệt khuẩn tay có chứa ít nhất 60% cồn ethanol trong trường hợp không có xà phòng và nước sạch. Trước tình hình Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã đình chỉ lưu hành và thu hồi một số sản phẩm dung dịch diệt khuẩn không đạt chuẩn về hàm lượng methanol hay nhập nhèm trong nhãn mác, người dùng càng phải thận trọng hơn trong việc lựa chọn dung dịch diệt khuẩn an toàn.
Với tần suất sử dụng nhiều như hiện nay, một số dung dịch diệt khuẩn có thể gây ra tình trạng kích ứng, khô da, bong tróc da tay. Chính vì thế, việc lựa chọn dung dịch diệt khuẩn có chứa vitamin E, glycerin giúp dưỡng ẩm, cho tay mềm mịn là một điều thiết yếu. Bên cạnh đó, mùi hương dịu nhẹ, không quá nồng cũng là một yếu tố cần xem xét đến khi chọn mua dung dịch diệt khuẩn cho gia đình.
Trước tình hình thị trường dung dịch diệt khuẩn còn nhiều sản phẩm không rõ xuất xứ, để đảm bảo an toàn, người tiêu dùng vẫn nên chọn mua, sử dụng những sản phẩm được sản xuất bởi những đơn vị có uy tín, có địa chỉ, nguồn gốc, tem, nhãn mác rõ ràng, được kiểm định và cấp phép của Cục Quản lý Dược về hiệu quả diệt khuẩn lên đến 99,9%. Chẳng hạn như Lifebuoy – nhãn hiệu sạch khuẩn bán chạy số 1 thế giới (*) – cũng đã cho ra đời các sản phẩm dung dịch diệt khuẩn bề mặt và tay dạng xịt tiện lợi, làm từ 100% cồn mỹ phẩm thiên nhiên, đảm bảo an toàn lành tính cho da.
Tuy vậy, trong trường hợp có xà phòng và nước sạch thì việc rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước chảy trong vòng 20-30 giây vẫn một thói quen cần được thực hiện thường xuyên để phòng chống lây lan dịch bệnh. lựa chọn và sử dụng dung dịch diệt khuẩn an toàn đúng nơi, đúng lúc cũng như nghiêm khắc tuân thủ 5k khi đến nơi công cộng sẽ góp phần bảo vệ gia đình khỏi vi khuẩn, virus tốt hơn, đặc biệt trong thời điểm dịch bệnh còn phức tạp thế này.
(*)Dựa theo nguồn dữ liệu nghiên cứu từ NielsenIQ & Unilever, 21/04/2021