Thuốc dùng trong các bệnh viêm khớp, chủ yếu là viêm khớp dạng thấp và viêm khớp thoái hóa đều có tác dụng điều trị, nhưng bên cạnh đó cũng có thể gây những tác dụng không mong muốn hoặc một số hội chứng ảnh hưởng xấu cho sức khỏe…
Thuốc dùng trong các bệnh viêm khớp, chủ yếu là viêm khớp dạng thấp và viêm khớp thoái hóa đều có tác dụng điều trị, nhưng bên cạnh đó cũng có thể gây những tác dụng không mong muốn hoặc một số hội chứng ảnh hưởng xấu cho sức khỏe…
Tác dụng không mong muốn (còn gọi là tác dụng phụ) của Thuốc là các phản ứng có hại cho người bệnh khi
dùng Thuốc đúng liều lượng. Một số phản ứng có hại của Thuốc rất dễ được phát hiện như: Dị ứng Thuốc (tăng nhiệt độ, mẩn ngứa, nổi mề đay, nhức đầu, nôn mửa) hoặc sốc phản vệ (ngứa toàn bộ cơ thể: nhất là ở bàn tay và bàn chân, phù ở mắt như bị bỏng nặng, phù cuống họng, khó thở, chóng mặt, tụt huyết áp và có thể ngất xỉu...).
Ngộ độc Thuốc khi điều trị các bệnh khớp có thể từ nhẹ đến nặng, phục hồi hoặc không phục hồi được. Thường những xét nghiệm lâm sàng và cận lâm sàng sẽ giúp chúng ta phát hiện sớm các biểu hiện nhiễm độc như: Tăng huyết áp, loét và chảy máu đường tiêu hóa, hạ đường huyết, tổn thương hoàng điểm, tổn thương gan, thận... Bệnh nhân phải dừng Thuốc ngay lập tức khi có các biểu hiện ngộ độc trên.
Ngoài các tác dụng phụ vừa kể, một số hội chứng không điển hình dưới đây người bệnh cần chú ý khi điều trị viêm khớp:
Các biểu hiện viêm khớp gia tăng: Khi uống Thuốc, người bệnh cảm thấy đau hơn, sưng hơn cùng với cứng khớp. Cần biết rằng ban đầu có thể xuất hiện các phản ứng theo xu hướng xấu do Thuốc bắt đầu tác dụng. Nếu sau một ngày, các biểu hiện này không được cải thiện và tiếp tục phát triển thì rất có thể Thuốc đã không có tác dụng, cần phải thay thế Thuốc hoặc điều chỉnh lại liều dùng.
Tăng nhiệt độ: Nếu nhiệt độ tăng không đáng kể (dưới 38 độ C), đó có thể là biểu hiện bình thường của phản ứng viêm khớp, nhưng nếu nhiệt độ tăng hơn nhiều (trên 38 độ C), phải nghĩ đến khả năng về một bệnh nhiễm khuẩn. Nhiều Thuốc trị viêm khớp đã làm suy giảm hệ miễn dịch cũng như giảm thiểu tuần hoàn và làm tăng một cách đáng kể nguy cơ bị các bệnh do vi khuẩn và siêu vi khuẩn. Các Thuốc chính gây suy giảm hệ miễn dịch là: methotrexate, immuran, remicade, cyclosporine, cytoxan... Phát hiện và điều trị kịp thời các biểu hiện nhiễm khuẩn sẽ giúp giảm bớt những biến chứng nặng nề có thể xảy ra.
Tê hoặc cảm giác kiến bò: Các phản ứng này có thể xảy ra vì sự đè nén do phù và viêm vào các dây thần kinh. Một nguyên nhân khác là do thoái hóa dây thần kinh, do hiện tượng viêm và tổn thương mạch máu. Ngoài ra, độc tính của một số Thuốc kháng viêm cũng như Thuốc làm suy giảm miễn dịch có thể làm tổn hại hệ thần kinh ngoại vi và gây ra cảm giác tê hoặc kiến bò. Bệnh nhân cần phải thông báo ngay với bác sĩ những biểu hiện này để tìm ra nguyên nhân và điều trị kịp thời.
Mẩn đỏ: Rất hiếm khi do các bệnh khớp gây ra, nguyên nhân của triệu chứng này thường là do các Thuốc như solganal, myochrysine methoratrexate, hydroxychloro-quine.
Ðỏ mắt: Có thể do nhiễm trùng mắt. Nếu kèm theo đau nhức nặng cần phải nghĩ đến bệnh viêm các mạch máu.
Không phân biệt được màu đỏ và xanh lá cây: Thường do Thuốc plaquenil làm tổn hại võng mạc gây ra. Bệnh nhân phải báo với bác sĩ và
dùng Thuốc ngay.
Buồn nôn: Hầu hết các Thuốc trị viêm khớp đều có thể gây nên cảm giác rất khó chịu này, đặc biệt là: ibuprofen, naproxen và một số Thuốc kháng viêm giảm đau khác như: azathiprine (immuran), prednisolone, methotrexate.
Ho và đau ngực: Viêm các khớp liên sườn có thể gây đau ngực. Tuy nhiên cũng cần được khám để loại trừ khả năng có bệnh về tim và phổi. Khả năng bị nhiễm khuẩn đường hô hấp do tác dụng giảm miễn dịch của Thuốc điều trị viêm khớp có thể xảy ra và phải được điều trị bằng kháng sinh kịp thời.
Trên đây là một số dấu hiệu chính nhưng không phải hoàn toàn đầy đủ của các phản ứng do Thuốc điều trị các bệnh viêm khớp có thể dẫn đến. Bệnh nhân cũng như thầy Thuốc cần luôn cảnh giác để phát hiện và xử lý kịp thời những biến chứng để ngăn chặn các hậu quả nặng nề cũng như phải dùng thêm Thuốc không cần thiết. Để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra, các bệnh nhân viêm khớp cần có sự hiểu biết nhất định về một số loại Thuốc mà mình thường dùng, đồng thời hợp tác chặt chẽ với bác sĩ để kịp thời tư vấn khi cần thiết.
BS.TS.
Hoàng Xuân Ba