Theo báo cáo của Trung tâm Phòng chống Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng (SR-KST-CT) tỉnh Gia Lai, riêng trong năm 2018 đã có hơn 680 người bị (SR), nhiều người chuyển thành SR ác tính, phải nhập viện cấp cứu nhiều ngày. So với các tỉnh Tây Nguyên, SR ở Gia Lai tăng mạnh, năm 2018 tăng hơn 40% so với năm 2017.
Có đến 164 xã trong tỉnh Gia Lai thuộc vùng SR lưu hành, hàng triệu người dân đã có mầm bệnh SR, gần 1.000 buôn có nguy cơ SR bùng phát trong các khu dân cư. Những điểm nóng về SR tập trung ở Krông Pa, Ia Pa, Đức Cơ, Chư Prông, Ia Grai, các huyện này đều có tỷ lệ dân cư đi rừng, ngủ rẫy cao.
Theo đánh giá của ông Rơ Mah Huân - Giám đốc Trung tâm Phòng chống SR-KST-CT Gia Lai: Thời tiết thất thường đã làm xuất hiện nhiều loại ký sinh trùng khác nhau. Đặc biệt đáng lo ngại là có nhiều ký sinh trùng SR kháng Thu*c artemisinin. Đây là loại Thu*c trọng yếu để điều trị SR ở Gia Lai và Tây Nguyên. Thực tế cho thấy loại Thu*c này phát huy rất tốt tác dụng nhưng giờ đây cũng bị ký sinh trùng kháng lại.
Ông Ka Manh và hàng chục người dân ở vùng biên giới Ia Dom (huyện Đức Cơ) từng dính SR, lo ngại: Công tác dập dịch và nắm bắt mầm bệnh là rất quan trọng. Vậy nhưng, nhiều tuyến y tế cơ sở chưa làm tốt được điều này, công tác điều tra, khảo sát mầm bệnh chưa được thực hiện thường xuyên. Đến khi bệnh bùng phát mới cuống lên đi tuyên truyền thì hiệu quả sẽ không cao.
Theo khảo sát ở nhiều xã có tỷ lệ SR lưu hành cao thì đều có 35-50% người dân có thói quen đi làm rừng và ngủ lại ở các chòi canh rẫy. Các chòi canh rẫy lại không được phun hóa chất chống dịch, người dân không thích ngủ màn. Đó là nguyên nhân chính dẫn đến sốt rét tăng cao.
Tại xã Đất Bằng (huyện Krông Pa) trong năm 2018 phát hiện gần 10 ca mới nhiễm bệnh sốt rét thì có đến 6 ca nhiễm bệnh vì ngủ rẫy, không dùng màn chống muỗi và côn trùng. Tại xã Đak Kơ Ning (huyện Kông Chro) cũng có trên 40% người dân có thói quen ngủ rẫy.
Ông Đinh Tùng xã Đak Kơ Ning cho biết, dẫu đã được cán bộ y tế tuyên truyền nhưng vì chủ quan nên thường xuyên ngủ rẫy, dính SR nặng dẫn đến biến chứng rối loạn chức năng gan, lách xưng to. Giờ sức khỏe giảm sút nghiêm trọng. Bà H’Mén ở xã Chư Răng (huyện Krông Pa) sau nhiều ngày ngủ cùng chồng ở chòi canh rẫy để thuận tiện trong việc canh tác cũng đã dính SR nặng đến khi bị phù chân, mệt mỏi, suy thận mới đi khám. Tại xã này, từ năm 2017 đến nay cũng có gần 10 người dính SR do thói quen ngủ chòi canh rẫy mà không sử dụng phương tiện chống muỗi, côn trùng. Theo Trung tâm Y tế Krông Pa, người dân cần sớm thay đổi thói quen, hạn chế tối đa việc ngủ lại ở chòi canh rẫy, nếu ngủ thì phải mắc màn, mặc quần áo dài. Khi có các triệu chứng sốt, toát mồ hôi, ớn lạnh, đau đầu, buồn nôn, đau cơ... thì nên đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám, tư vấn điều trị.