Buổi sinh hoạt thứ 2 trong năm 2018 của CLB bệnh nhân Thận gồm 2 chủ đề: và bệnh thận mạn; các biến chứng trong lúc lọc máu.
BS.CK2 Tạ Phương Dung trình bày chủ đề đầu tiên "tăng huyết áp và bệnh thận mạn", gồm các nội dung: là gì, dấu hiệu tăng huyết áp, điều trị ra sao, phòng ngừa như thếnào?
BS Dung cho biết, 10-14% dân số toàn thế giới bị bệnh thậnmạn, một số quốc gia tân tiến ở châu Âu tỷ lệ khoảng 10%, ở Mỹ là 14%, tức là 8người Mỹ trưởng thành thì sẽ có một người bị mãn tính. Cho nên, lỡ bịbệnh thận mạn cũng đừng quá bi quan bởi vì không chỉ có một mình mình bị bệnhmà rất nhiều người khác cũng bị, người ta sống được thì mình sống được, vì vậyphải lạc quan.
Nhưng những người chưa bị bệnh hoặc trong gia đình đã cóngười bị mạn rồi thì nên cảnh giác, cần phải tầm soát để phát hiện bệnh. Có đến 80-90% bệnh nhân thận không biết mình bị bệnh. Họ khôngđi khám hoặc có đi khám nhưng chú trọng đến bệnh khác.
Ví dụ như nhiều đái tháo đường đi khám bác sĩ Nội tiếtrất tích cực để điều trị bệnh đái tháo đường nhưng quên tầm soát bệnh thận. Trong khi đó, có tới 43,5% người bị bệnh đái tháo đường có biểu hiện của bệnh thận mạn. Chính vì vậy mà BS khuyến cáo tất cả những bệnh nhân mắc đáitháo đường type 2 nên tầm soát bệnh thận mạn ngay khi được phát hiện bệnh. Còn người đái tháo đường type 1 nên tầm soát bệnh thận ít nhất 5 năm một lần.
Nguyên nhân thứ hai là tăng huyết áp, chiếm khoảng 30% các trườnghợp bị suy thận. Ở Việt Nam, cứ 4 người trưởng thành thì có một người bị tănghuyết áp, đặc biệt là những người trên 70 tuổi, cứ 3 người thì có một ngườităng huyết áp, trên 80 tuổi thì cứ 2 người là có một người bị tăng huyết áp.
Có thể trước đó bệnhnhân hoàn toàn không tăng huyết áp, nhưng khi rồi thì sẽ có tăng huyếtáp, và hầu hết bệnh nhân thận ở giai đoạn 5 có huyết áp cao/ rất cao.
Huyết áp là yếu tố được quyết định bởi lượng máu mà tim bơm ra, thứhai là sức cản của mạch máu. Mạch máu mềm mại sức cản ít, mạch máu bị xơ vữa, bịhẹp sức cản nhiều hơn, và đương nhiên những người nào tim yếu thì sẽ bịảnh hưởng. Mạch máu bị xơ vữa có thể do đái tháo đường, tăng huyết áp, chế độ ăn uống…
Những người chưa bị vẫn nên đo để kiểm tra, còn nhữngngười đã bị thì càng nên thường xuyên theo dõi huyết áp của mình.
Dấu hiệu của tăng huyết áp: thường không có triệu chứng,chính vì vậy chỉ khi thấy đau đầu và đi khám thì bệnh nhân mới biết huyết áp cao ngất ngưởng, một số ngườithì có thể có đau đầu, chóng mặt, chảy máu cam.
90% trường hợp không có nguyên nhân, còn 10phần trăm rất nhỏ là có nguyên nhân, thứ phát chiếm chỉ từ 5 tới10%, bao gồm bệnh lý của thận, tại mạch máu do hẹp mạch máu, hoặc bệnh của nhumô thận ở những người ăn quá mặn (ví dụ: những người ở vùng biển nhiều, vì họ ăn muối nhiều), có thể do nội tiết, do dùng Thu*c ngừathai…
Huyết áp được gọi là cao khi hơn140 ở số trên và hơn 90 ở số dưới, ở người già (trên 80 tuổi) thì huyết áp trên160 mới gọi là cao. Có những trường hợp, huyết áp chỉ cao vào buổi sáng, chínhvì vậy đột quỵ, liệt nửa người thường xảy ra lúc sáng sớm, khi ngủ dậy. Vì vậy,ta nên đo huyết áp ngay khi vừa ngủ dậy và chưa bước xuống khỏi giường. Nhưngcũng có một số người có xu hướng vào buổi chiều tối nhiều hơn.
Không phải cứ cao huyết áp là dùng Thu*c ngay. Đơn giản nhất là giảmmuối trong ngày, người bình thường được phép ăn khoảng 4-5 gram muối, nhưng ngườibị hoặc tim mạch thì chỉ nên ăn khoảng 4 gram, người đã bị bệnhthận thì chỉ ăn 1-2 gram muối một ngày. Cho nên, cần cố gắng ăn càng nhạt càngtốt.
Bên cạnh đó, bệnh nhân phải giảm mỡ, giảm đường, không uống nhiềurượu bia, không hút Thu*c lá, tinh thần thoải mái và lạc quan, chế độ ăn nhiềutrái cây và rau củ, nên vận động thể lực, tập thể dục, đi bộ...
Thu*c hạ thì vô cùng nhiều, mỗi nhóm có nhiều tên khácnhau nhưng không nên tự ý sử dụng mà phải do BS chỉ định. Bởi vì mỗi cá thể sẽsử dụng Thu*c khác nhau tùy theo bệnh cảnh của mình, ví dụ người có bệnh phổi,bệnh hen suyễn thì không nên sử dụng nhóm Thu*c ức chế beta trong khi đó, nhómThu*c ức chế beta lại rất tốt với những người suy tim…
Khi bắt đầu điều trị thì có thể chỉ2 tuần là có thể đạt được mục tiêu, thông thường chỉ 1 tuần để kiểm tra các xétnghiệm khác và BS sẽ cho chỉ định, nếu bệnh lý ổn, có thể tái khám sau 2-3tháng, ngược lại phải tái sau 2 tuần đến 1 tháng.
Cần phải điều trị liên tục và kiên nhẫn, bởi vì khi huyết áp đang ổnđịnh là nhờ Thu*c, nên khi bỏ Thu*c huyết áp sẽ tăng lại. Hơn nữa, bệnh tănghuyết áp gần như phải uống Thu*c suốt đời, trừ khi ghép thận hoặc khi các bệnhgây được điều trị khỏi, khi đó mới được ngưng Thu*c.
Trước hết, phải kiểm soát ở khoảng 130/80, không nên đưaxuống thấp hơn nữa, ở những người từ 60-80 tuổi duy trì 140. Điều trị các bệnh đikèm: rối loạn mỡ máu, mỡ máu cao, tiểu ra đạm, kiểm soát các yếu tố nguy cơ timmạch như: hút Thu*c, uống rượu…. Đặc biệt, nếu hút Thu*c lá phải ngưng ngay.
Những người cần quan tâm, tầm soát bệnh thận: người bị tăng huyếtáp, đái tháo đường hoặc trong gia đình có người bị bệnh thận, nhất là đã ở giaiđoạn cuối thì tất cả người thân nên đi tầm soát bệnh thận.
Những người bị tăng huyết áp, đái tháo đường xét nghiệm lần đầu màchưa phát hiện ra thì ít nhất 6 tháng đến 1 năm phải đi tầm soát mộtlần.
Kết thúc chủ đề, BS Dung gửi gắm: “Chúcmọi người sống khoẻ, sống vui với gia đình. Tôi không nói chúc mọi người khoẻmạnh vì bản thân chúng ta đang bệnh, nhưng tôi cầu mong cho tất cả gặp sự maymắn, an lành, nếu có bệnh phải ổn định”.
Chủ đề liên quan:
bệnh thận BS.CK2 Tạ Phương Dung huyết áp làm gì làm gì khi người bệnh thận tăng huyết áp người bệnh người bệnh thận tăng huyết áp