Váng sữa (còn gọi là milk scum) là một chế phẩm từ sữa, có vị hơi ngọt và béo. váng sữa được hình thành từ lớp chất béo nổi lên trên, kết thành mảng lớn trên bề mặt của sữa khi đun nóng với lửa nhỏ hoặc khi không đậy nắp trong một thời gian. sau khi tách lớp váng sữa trên bề mặt ra, phần sữa còn lại thu được gọi là sữa tách béo. váng sữa sau khi được tách ra, người ta sẽ dùng để sản xuất thành các chế phẩm khác: bơ, pho mát, sữa chua, whipping cream (kem tươi)...
Hiện nay, nhiều bà mẹ trẻ thường sử dụng váng sữa để bắt đầu cho trẻ ăn dặm. vì họ cho rằng loại thực phẩm này có thể cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng giúp trẻ phát triển tốt. tuy nhiên, thực tế nhiều bà mẹ đang lầm tưởng về tác dụng tuyệt vời của sản phẩm này nên đã lạm dụng thái quá mà không biết thực tế ra sao.
Theo các bà mẹ thì váng sữa thuộc nhóm thực phẩm giúp trẻ lớn nhanh, phát triển vượt trội, thông minh... khi chuẩn bị cho trẻ ăn dặm, các bà mẹ thường sử dụng váng sữa để bổ sung vào bữa ăn dặm của trẻ, với lý do váng sữa được chắt lọc những gì tốt nhất từ sữa. nhưng thực chất giá trị dinh dưỡng của váng sữa cho bé không giống như mong đợi.
Theo chuyên gia dinh dưỡng, váng sữa gồm thành phần chất béo của sữa, sau đó được bổ sung canxi, chất đặc và một số chất khác để chế biến thành những hộp váng sữa bán trên thị trường. váng sữa có thành phần dinh dưỡng giàu chất béo và canxi nên được cho rằng khá phù hợp với các trường hợp trẻ bị suy dinh dưỡng. còn với trẻ bình thường có thể sử dụng váng sữa nhưng không phải thay thế hoàn toàn cho sữa. nếu đem so sánh thành phần dinh dưỡng của sữa chua và váng sữa cho thấy sữa chua có thành phần dinh dưỡng vượt trội hơn.
Váng sữa thực sự được lấy từ quá trình ly tâm sữa tươi. khi đó, với lượng sữa tươi khoảng 100kg sẽ cho 1.25 kg váng sữa. tuy nhiên, các sản phẩm váng sữa đang được bán trên thị trường có tỷ lệ váng sữa chiếm rất ít mà chủ yếu bao gồm sữa nguyên kem với hàm lượng từ 50 - 60% hoặc thậm chí có thể lên tới 90%.
Ngoài ra, trong sản phẩm váng sữa được bày bán trên thị trường có các thành phần khác như: chất tạo màu, bột ngũ cố, hương liệu... theo phân tích của các chuyên gia, những sản phẩm váng sữa này không phải là “váng sữa” theo đúng nghĩa, bởi vì những sản phẩm này đã được pha trộn với hàm lượng lớn các chất khác không phải váng sữa thật. vì vậy, không phải cứ ăn nhiều váng sữa là sẽ tốt. thậm chí, váng sữa có thể giúp trẻ tăng cân nhưng không phải tăng cân theo xu hướng bình thường mà có thể gây nên tình trạng béo phì ở trẻ em.
Nếu mẹ muốn dùng váng sữa cho trẻ thì nên dùng khi trẻ được trên 1 tuổi. và nên cho trẻ ăn váng sữa vào bữa phụ, thi thoảng mới sử dụng loại thực phẩm này chứ không phải coi như loại thực phẩm bổ dưỡng cần bổ sung liên tục.
“còn với trẻ dưới 1 tuổi có nên sử dụng váng sữa cho trẻ sơ sinh hoặc váng sữa cho bé 6 tháng tuổi để thay thế sữa đặc biệt sữa mẹ không?”. hoàn toàn không nên vì váng sữa không chứa đủ các chất dinh dưỡng như trong sữa mẹ hay sữa công thức, hơn nữa váng sữa có hàm lượng đạm khá thấp.
Váng sữa nên được sử dụng đúng cho từng đối tượng trẻ để có thể phát huy những ưu điểm của nó. bởi vì trong thành phần dinh dưỡng của váng sữa có hàm lượng chất béo cao, cung cấp khá nhiều năng lượng cho trẻ nên sẽ rất cần thiết cho trẻ đang gặp những tình trạng như: thiếu cân, suy dinh dưỡng, trẻ mới ốm dậy. với những đối tượng trẻ này, cha mẹ nên cho trẻ ăn váng sữa vào các bữa phụ của trẻ.
Lượng váng sữa sử dụng trong bữa ăn của trẻ sẽ phụ thuộc vào tuổi, cân nặng, và loại váng sữa sử dụng. trung bình với những trẻ có độ tuổi từ 6 đến 12 tháng tuổi có thể ăn một hộp váng sữa/ngày. còn với những trẻ trên 1 tuổi có thể ăn từ 1-2 hộp/ngày và còn tùy thuộc vào mức độ dung nạp của trẻ. cha mẹ không nên cho trẻ ăn quá nhiều váng sữa có thể dẫn đến tình trạng đầy bụng, tiêu chảy do hàm lượng chất béo trong váng sữa khá nhiều.
Những trẻ không nên sử dụng váng sữa bao gồm: trẻ có độ tuổi dưới 6 tháng tuổi, trẻ bị thừa cân béo phì, trẻ đang bị tình trạng tiêu chảy và trẻ có dấu hiệu dị ứng với sữa bò.
Khi sử dụng váng sữa cho bé cần lưu ý, váng sữa thuộc nhóm thực phẩm dễ bị hỏng cần được bảo quản trong tủ lạnh, nơi có nhiệt độ tương đối ổn định. bạn không nên để váng sữa ở cánh tủ lạnh, vì như thế khi mở tủ ra thường xuyên sẽ không giữ được nhiệt độ ổn định ảnh hưởng đến chất lượng váng sữa.
Ngoài ra, khi mua váng sữa về nên sử dụng càng sớm càng tốt và chỉ nên mua váng sữa ở những cơ sở uy tín, có điều kiện bảo quản tốt, nhằm đảm bảo chất lượng của váng sữa.
Để cải thiện vị giác, ăn ngon, đạt chiều cao, cân nặng đúng chuẩn và vượt chuẩn, hệ miễn dịch tốt, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt và ít gặp các vấn đề tiêu hóa... trẻ cần bổ sung thêm các vi chất cần thiết như: Kẽm, selen, crom, vitamin B1 và B6, gừng, chiết xuất quả sơ ri (vitamin C),...
Cũng theo các chuyên gia hàng đầu về dinh dưỡng khuyến cáo cha mẹ cần bình tĩnh và kiên trì khi bổ sung chất cho bé kể cả qua đường ăn uống hay thực phẩm chức năng. đặc biệt việc dùng thực phẩm chức năng nên chọn các loại có nguồn gốc tự nhiên dễ hấp thụ, không dùng đồng thời nhiều loại hoặc thay đổi liên tục các loại thực phẩm chức năng. bên cạnh đó, các chuyên gia dinh dưỡng cũng nhấn mạnh về vai trò của kẽm sinh học; cha mẹ nên tìm hiểu và bổ sung kẽm cho trẻ đúng cách vào các mốc thời điểm thích hợp, tránh tình trạng thiếu kẽm làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển toàn diện của trẻ.