Dưới sự hướng dẫn trực tiếp của giáo sư - tiến sĩ don coltart, chị huỳnh nguyễn phương uyên (tp hcm) đã phát triển acc - công nghệ alkyl hoá lập thể bằng cách áp dụng chất n-amino cyclic carbamate. ứng dụng acc vào quá trình sản xuất mang lại ý nghĩa quan trọng, giúp chế các dược phẩm có độ tinh khiết cao, đẩy mạnh hiệu suất thành phẩm, nguyên liệu đầu vào, giảm giá thành phẩm, đồng thời thúc đẩy quá trình nghiên cứu, rút ngắn thời gian sản xuất Thuốc. những yếu tố này góp phần giúp nâng cao chất lượng điều trị bệnh, giảm chi phí Thuốc cho bệnh nhân.
Công nghệ acc, giúp sản xuất dược phẩm có độ tinh khiết cao, rút ngắn thời gian làm Thuốc. ảnh: nvcc.
Ngoài ra, lợi ích lớn nhất mà công nghệ acc đem lại cho ngành dược là khả năng ứng dụng rộng lớn, có thể sản xuất nhiều chủng loại Thuốc đạt tiêu chuẩn độ tinh khiết đối quang. đây là tiêu chuẩn quan trọng trong ngành dược, giúp dược phẩm không có những tạp chất gây ra những tác dụng phụ độc hại, làm giảm hoạt lực của Thuốc.
Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm mỹ (fda) có chỉ tiêu về độ tinh khiết đối quang dành cho dưọc phẩm rất cao. độ tinh khiết đối quang trở thành tiêu chuẩn tối quan trọng trong ngành dược từ sau khi thalidomide bị thu hồi. thalidomide là Thuốc giúp giảm triệu chứng ốm nghén cho sản phụ trong thời gian mang thai, nhưng lại có tác dụng phụ nguy hiểm do tạp chất đối quang mang lại, làm sảy thai hoặc gây ra dị tật bẩm sinh cho trẻ sơ sinh như: cụt tay chân, khiếm thính, khiếm thị, biến dạng cột sống và khớp xương... những đứa trẻ bị tác dụng dạng nhẹ thì có nguy cơ cao mắc các bệnh như: bệnh mạch vành, hạn chế cử động khớp, thoái hóa khớp...
Những tác dụng phụ này xảy ra vì Thuốc Thalidomide có độ tinh khiết đối quang thấp, chỉ 50%, nghĩa là Thuốc này là hỗn hợp của 2 chất rất giống nhau về cấu tạo phân tử, nhưng chỉ khác nhau một chút trong cấu trúc 3D. Tuy chỉ có một khác biệt rất nhỏ, nhưng một chất lại là hoạt chất tốt để chữa bệnh, còn chất kia lại là chất độc hại mang lại các tác dụng phụ nguy hiểm.
Vì vậy, cục quản lý thực phẩm và dược phẩm hoa kỳ (fda) có tiêu chuẩn độ tinh khiết đối quang dành cho dược phẩm để bảo đảm dược phẩm được bán ra trên thị trường không có những tạp chất gây ra tác dụng phụ độc hại. tiêu chuẩn độ tinh khiết đối quang cao nên các công ty dược phải mất nhiều thời gian, nhiều chi phí vào việc nghiên cứu và tạo ra quy trình sản xuất Thuốc mới. sự ra đời của công nghệ acc sẽ giúp các công ty dược khắc phục khó khăn này.
Chị Huỳnh Nguyễn Phương Uyên. Ảnh: NVCC.
Trong ngành dược, việc sản xuất ra dược phẩm đạt độ tinh khiết đối quang cao, đáp ứng được tiêu chuẩn của fda rất khó. trong bài phân tích công nghệ hóa học quốc tế của research và markets (số xuất bản tháng 7/2020) thì trong mùa dịch covid-19, chi phí để sản xuất ra hoá chất - dược phẩm có độ tinh khiết đối quang cao trên thị trường đầu tư, giao dịch công nghệ hoá học quốc tế đã lên đến 6,4 tỷ usd. nhóm nghiên cứu của giáo sư - tiến sĩ don coltart ứng dụng công nghệ acc thành công để tổng hợp ra hợp chất tự nhiên là (+)-clusinanones, apratoxin d, đạt độ tinh khiết đối quang cao. (+)-clusinanones là hợp chất tự nhiên có hoạt tính anti-hiv và apratoxin d có khả năng góp phần điều trị ung thư phổi.
Nhìn thấy những lợi ích cao mà công nghệ acc đem đến, trong năm 2020, tập đoàn hoá chất sigma-aldrich nổi tiếng của mỹ đã thương mại hoá công nghệ acc, đáp ứng nhu cầu của ngành công nghiệp dược, cộng đồng nghiên cứu khoa học. giá của hoá chất dùng trong công nghệ acc là 25 usd/gram, có thể được tái chế, sử dụng nhiều lần.
Hiện tại, tiến sĩ huỳnh nguyễn phương uyên làm nghiên cứu hậu tiến sĩ tại nhóm nghiên cứu của giáo sư - tiến sĩ melissa zastrow tại trường đại học houston (mỹ). tại đây, cô là người dẫn đầu công trình nghiên cứu về vai trò của chất khoáng đối với vi khuẩn có lợi, vi khuẩn gây bệnh đường ruột. nghiên cứu này đóng góp vào việc khám phá ra cơ chế, nhân tố ảnh hưởng đến hệ vi sinh trong đường ruột, mở ra các hướng chữa trị bệnh nhiễm trùng, đặc biệt là kháng trụ sinh - một mối đe doạ khẩn cấp đến sức khoẻ cộng đồng.
Thành tựu nghiên cứu của cô đã góp phần giúp nhóm nghiên cứu của giáo sư - tiến sĩ melissa zastrow giành được quỹ nghiên cứu danh giá 1,9 triệu usd của viện y tế quốc gia mỹ (nih). công nghệ acc được đăng tải trên trang bìa tạp chí khoa học journal of organic chemistry (joc) của american chemical society (acs) vào năm 2018.