Phát hiện bình cai sữa cho trẻ thời tiền sử

Cái nhìn hiếm hoi về dinh dưỡng trẻ em

Các nhà khảo cổ đã phát hiện ra 3 chiếc bình có thể được người cổ đại dùng như bình sữa để cai sữa cho trẻ sơ sinh giống với con người hiện đại. Theo Julie Dunne - tác giả chính của nghiên cứu và là nhà khảo cổ phân tử sinh học tại Đại học Bristol: “Không phải đến thời đại Đồ đồng và Đồ sắt chúng ta mới tìm thấy các đồ vật trong các ngôi mộ trẻ em và điều này rất quan trọng vì nó cho phép chúng ta xác nhận rằng, trên thực tế, chúng được sử dụng để nuôi trẻ em và trẻ sơ sinh”.

Nghiên cứu được công bố  trên tạp chí Nature tập trung vào 3 chiếc bình được tìm thấy trong các ngôi mộ chôn cất thi thể trẻ em tại những khu nghĩa địa ở Bavaria (nước Đức ngày nay). Trong đó, 2 ngôi mộ nằm trong khu nghĩa trang có từ 800-450 trước Công nguyên và ngôi mộ còn lại từ khoảng 1.200-800 năm trước Công nguyên. Những chiếc bình có vòi bé và có chiếc giống hình con vật. Những chi tiết này khiến các nhà khảo cổ học cho rằng những vật dụng này khả năng được dùng như bình sữa cho trẻ.

Để kiểm chứng, các nhà khảo cổ đã lấy mẫu bên trong các bình và tiến hành phân tích hóa học. Kết quả cho thấy 2 bình dường như chứa sữa của các động vật nhai lại như bò và chiếc bình còn lại có dấu vết sữa của các loài khác, có thể là từ con người hoặc lợn. Dựa trên thông tin này cùng với vị trí tìm thấy những chiếc bình, các nhà nghiên cứu kết luận các vật dụng này được dùng như bình sữa của trẻ sơ sinh.

Công trình nghiên cứu trên đã hé lộ cách các gia đình thời tiền sử cai sữa và giải quyết những khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cho trẻ sơ sinh vào giai đoạn vốn nhiều rủi ro trong quá trình phát triển. Cách người cổ đại chuyển từ giai đoạn cho con bú sữa mẹ sang ăn các loại thực phẩm khác có thể giải thích rõ hơn về cách nuôi con thời tiền sử cũng như sự phát triển của loài người. Tuy nhiên, sử dụng sữa động vật để cai sữa cho trẻ sơ sinh có thể gây ra các rủi ro sức khỏe như nhiễm khuẩn, có thể làm tăng nguy cơ Tu vong ở trẻ sơ sinh.

Bình có thể được dùng để cai sữa cho trẻ. Ảnh: firstpost.

Rời khỏi lối sống săn bắt hái lượm

Làm thế nào tổ tiên xa xưa của chúng ta đã thực hành cai sữa - chuyển một đứa trẻ từ dùng sữa mẹ sang các loại thực phẩm khác - có thể giúp giải thích thêm về việc nuôi dạy trẻ em thời tiền sử mà còn cả sự phát triển của tập thể người.

Một số chuyên gia đưa ra giả thuyết, ví dụ, con người bắt đầu cai sữa cho trẻ sớm hơn sau khi họ rời khỏi lối sống săn bắt hái lượm và ổn định cuộc sống nông nghiệp, tiếp cận với cây trồng và sữa động vật. Và những bà mẹ ngừng cho con bú sớm khả năng sinh sản sau sinh nhanh hơn, điều này có thể giúp thúc đẩy bùng nổ dân số quan trọng được gọi là “chuyển đổi nhân khẩu học thời kỳ Đồ đá mới”. Tuy nhiên, ngược lại, trẻ được cai sữa bằng dùng sữa động vật cũng có thể mang lại những rủi ro mới. Sữa mẹ cung cấp cho trẻ nhỏ dinh dưỡng đầy đủ trong giai đoạn đầu đời, trong khi sữa động vật thì không. Và sữa chưa được tiệt trùng cũng có nguy cơ nhiễm khuẩn và nhiễm trùng có thể làm tăng tỷ lệ Tu vong ở trẻ em - nghiên cứu lưu ý.

Nghiên cứu sâu hơn về những gì còn lại của người tiền sử có thể làm sáng tỏ liệu sữa động vật có gây ra đột biến về tỷ lệ Tu vong ở trẻ sơ sinh hay không.

Dunne cho biết, cô hy vọng sẽ mở rộng kỹ thuật nghiên cứu lấy mẫu từ bình cổ để hiểu rõ hơn về cách những người tiền sử khác cho trẻ ăn. “Các bình tương tự, mặc dù hiếm, xuất hiện ở các nền văn hóa tiền sử khác, như Rome (Ý) và Hy Lạp cổ đại”, cô nói. “Lý tưởng nhất là chúng tôi muốn thực hiện một nghiên cứu địa lý lớn và điều tra xem liệu chúng có phục vụ cùng một mục đích hay không”. Và đối với tất cả những hiểu biết khoa học từ các cổ vật, Dunne nói rằng, các cổ vật cũng nên được coi trọng vì cách kết nối giữa chúng ta với tổ tiên. “Chúng gần như là đồ chơi cũng như bình sữa cho trẻ em và chắc chắn sẽ khiến trẻ  em vui lên”, cô nói. “Tôi nghĩ rằng điều này cho chúng ta thấy tình yêu và sự quan tâm của những người tiền sử này dành cho em bé của họ và cho chúng ta một kết nối rất chân thực với con người trong quá khứ”.

Các nhà khoa học cho biết, sẽ tiếp tục nghiên cứu những dấu vết còn lại của người tiền sử để làm sáng tỏ xem sữa động vật có liên quan như thế nào đến tỷ lệ Tu vong ở trẻ sơ sinh.

Nguyễn Hưng