Sẽ mở rộng dịch vụ dự phòng PrEP ra cả nước

phóng viên: thưa ts. tại sao việt nam lại mong muốn triển khai biện pháp điều trị dự phòng trước phơi nhiễm hiv (prep)?

TS Hoàng Đình Cảnh: Như chúng ta đã biết, dịch HIV ở Việt Nam đã có những thay đổi trong những năm gần đây. Tỷ lệ nhiễm HIV trong người nghiện chích ma tuý và phụ nữ M*i d*m giảm nhưng tỉ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm nam quan hệ T*nh d*c đồng giới (MSM) và chuyển giới nữ  (TGW) vẫn ở mức cao, đang gia tăng, nhất ở các khu vực đô thị lớn. Nguyên nhân chủ yếu là do hành vi T*nh d*c không an toàn trong nhóm này.

Trong bối cảnh hiện chưa có vắc-xin để phòng ngừa, phương pháp dự phòng bằng Thu*c arv được coi là một giải pháp hữu hiệu. prep là điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với hiv cho những người có nguy cơ nhiễm hiv cao.

Prep là một phương án dự phòng và tổ chức y tế thế giới đã khuyến cáo và nhiều quốc gia đã thực hiện từ nhiều năm nay. phương pháp này tuy không thay thế được vắc xin hiv nhưng là một cách đơn giản nhất, có thể giảm tới hơn 90% nguy cơ lây nhiễm hiv trong nhóm msm qua các thử nghiệm lâm sàng và qua các can thiệp thực tế trên thế giới. vì vậy, tổ chức y tế thế giới khuyến cáo prep nên được cung cấp bổ sung cho những người có nguy cơ nhiễm hiv cao trong gói dự phòng hiv kết hợp.

TS Hoàng Đình Cảnh.

Từ hiệu quả dự phòng hiv của prep và lợi ích dài hạn của sử dụng arv để dự phòng cho người chưa nhiễm hiv, cục phòng chống hiv/aids - bộ y tế đã triển khai thí điểm cung cấp prep cho msm và tgw trong gói dự phòng hiv kết hợp tại thành phố hồ chí minh. thí điểm này sẽ đưa ra các bằng chứng và cung cấp thông tin về tính khả thi của việc triển khai prep tại việt nam. bộ y tế đã có kế hoạch mở rộng ra 26 tỉnh, thành phố và tiến tới tất cả các tỉnh, thành phố sẽ triển khai can thiệp dự phòng trước phơi nhiễm cho các nhóm nguy cơ cao nhằm tiến tới kiểm soát và kết thúc dịch hiv tại việt nam.

PV: Như vậy, lợi ích của PrEP chính là để dự phòng trước phơi nhiễm HIV cho người chưa bị nhiễm HIV?

ts hoàng đình cảnh: đúng vậy, các nghiên cứu đã chỉ ra prep có hiệu quả cao trong dự phòng lây nhiễm hiv nếu dùng mỗi ngày. khi sử dụng prep mỗi ngày, prep có thể làm giảm nguy cơ lây nhiễm hiv đến hơn 90%.

Tuy nhiên, nếu không tuân thủ dùng Thu*c đều đặn hằng ngày, sẽ không thể dự phòng lây nhiễm hiv một cách hiệu quả.

PV: TS có thể cho biết, những ai có thể sử dụng PrEP và những ai không nên dùng?

ts hoàng đình cảnh: hiện nay bộ y tế hướng dẫn các đối tượng sau nên dùng prep để dự phòng lây nhiễm hiv, cụ thể là: nam có quan hệ T*nh d*c đồng giới; người chuyển giới nữ; người B*n d*m; người tiêm chích M* t*y; bạn tình của người nhiễm hiv mà người nhiễm hiv đó chưa điều trị arv hoặc điều trị arv nhưng tải lượng hiv chưa đạt dưới ngưỡng phát hiện vi rút (vẫn còn trên 200 bản sao/ml máu);

Tuy nhiên, không phải ai có nguy cơ lây nhiễm HIV cũng dùng được PrEP. Những đối tượng sau không sử dụng được PrEP: Người có HIV dương tính hoặc chưa xác định được; Người có dấu hiệu hoặc triệu chứng của nhiễm HIV cấp tính; Những người rối loạn chức năng thận; Người dị ứng với Thu*c (Tenofovir và Emtricitabine); Người phơi nhiễm với HIV trong 72 giờ qua.

Do không phải tất cả mọi người đều dùng được prep, nên một người muốn dùng prep cần phải được bác sĩ tư vấn, khám và làm xét nghiệm trước khi chỉ định dùng.

PV: Khi một người muốn dùng PrEP cần phải làm gì thưa TS?

ts hoàng đình cảnh: khi một người thường có hành vi nguy cơ cao bị nhiễm hiv như quan hệ T*nh d*c không an toàn (không sử dụng bao cao su) và tiêm chích không an toàn (sử dụng chung bơm kim tiêm), hãy đến cơ sở cung cấp dịch vụ prep.

Tại cơ sở cung cấp dịch vụ, bác sĩ sẽ tư vấn, trao đổi để biết khách hàng có nguy cơ cao bị nhiễm HIV hay không. Các khách hàng yên tâm là tất cả thông tin cá nhân của khách hàng được bảo mật.

Nếu khách hàng có nguy cơ cao, bác sĩ sẽ:

Xét nghiệm HIV: Nếu khách hàng đã nhiễm HIV thì không dùng PrEP mà cần điều trị HIV/AIDS.

Xét nghiệm viêm gan B, viêm gan C: Nếu khách hàng bị viêm gan B hoặc viêm gan C thì khách hàng cần phải đến gặp bác sĩ chuyên khoa về viêm gan để tư vấn, điều trị và theo dõi.

Kiểm tra chức năng của thận (xét nghiệm): Vì thận có thể bị ảnh hưởng bởi Thu*c PrEP.

Xét nghiệm các bệnh lây truyền qua đường T*nh d*c khác.

Nếu khách hàng có thể dùng được PrEP, bác sĩ sẽ kê đơn Thu*c, giải thích và hướng dẫn việc sử PrEP.

PV: Xin trâm trọng cảm ơn TS.

PrEP viết tắt của cụm từ tiếng Anh (Pre-Exposure prophylaxis ), có nghĩa là điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV.
Nó cũng có nghĩa là một người có hành vi nguy cơ cao nhiễm HIV, nếu sử dụng Thu*c kháng vi rút (ARV) mỗi ngày, sẽ dự phòng không bị nhiễm HIV.
Thu*c PrEP là các Thu*c có chứa Tenofovir. Ở Việt Nam Thu*c PrEP đang được các chương trình, dự án cấp miễn phí là sự kết hợp 2 loại Thu*c ARV là Tenofovir và Emtricitabine (TDF/FTC).
Khi dùng Thu*c hàng ngày, nồng độ Thu*c ARV trong máu có thể ngăn chặn không cho vi rút HIV xâm nhập và nếu chẳng may xâm nhập cũng không nhân lên trong cơ thể. Từ đó dự phòng được lây nhiễm HIV.

Phương Hà

((Thực hiện))